کلنگ پتروشمی بر کمر بهبهان

اقتصاد۲۴- کلنگ ساخت پتروشیمی بهبهان در حالی دو روز قبل بر زمین کوبیده شد که این پتروشیمی ارزیابی محیط زیستی ندارد و ساخت آن خلاف سند آمایش سرزمین است. اما ماجرا فقط همین نیست. محیط زیست خوزستان از این کلنگ‌زنی بی‌خبر بوده و مدیر کل اداره محیط زیست استان خوزستان می‌گوید از اتفاق رخ داده متعجب است، هرچند محل استقرار آن را چندان مورد ایراد نمی‌داند. این در حالی است که این کلنگ‌زنی، ماجرای ساخت پتروشیمی میانکاله را هم زنده کرده است؛ پروژه‌ای در مرتع حسین‌آباد بهشهر که به دلیل نزدیکی به ذخیره‌گاه زیست‌کره میانکاله و ایجاد آلودگی برای محیط زیست و همه مشکلات دیگرش متوقف شد. حالا فعالان محیط زیست خوزستان که در هفته دولت شاهد همه فعالیت‌های صنعتی جدید از جمله کلنگ‌زنی پتروشیمی بهبهان بوده‌اند، معتقدند ساخت پتروشیمی بهبهان هم توجیه ندارد و بر اساس سند آمایش سرزمین، نباید در این شهر صنایع آلاینده بالادستی و پایین‌دستی شیمیایی و پتروشیمی و صنایع پایین‌دستی نفت و گاز ساخته شود.

این در حالی است که محل تامین آب این پتروشیمی هم محل مناقشه است و قرار است از رودخانه مارون تامین شود. رودخانه‌ای که آن هم در ماه‌های گذشته نامش بسیار شنیده شد و ساخت سد مارون ۲ بر روی آن نگرانی‌های زیادی به دنبال آورد.

یک ماه قبل بود که ساخت پتروشیمی بهبهان جدی‌تر شد و سازندگان پتروشیمی از اداره محیط زیست خوزستان درخواست مجوز کردند. بعد از این درخواست بود که اداره محیط زیست به آن‌ها گفت که باید ارزیابی محیط زیستی داشته باشند و بدون ارزیابی امکان ساخت فراهم نیست. محمدجواد اشرفی، مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان در گفتگو با «پیام ما» از آن درخواست می‌گوید: «ما به آن‌ها گفتیم پتروشیمی بدون داشتن ارزیابی محیط زیستی امکان راه‌اندازی ندارد و تا گزارش ارزیابی به دست ما نرسد و ما هم بررسی‌های لازم را انجام ندهیم مجوز شروع کار صادر نخواهد شد. از سویی در نامه‌ای کتبی به آن‌ها گفتیم که باید استعلام رسمی از سازمان صنعت، معدن و تجارت هم برای کارشان داشته باشند برای همین هم بسیار متعجب شدیم که چطور کلنگ شروع کار را بر زمین کوبیدند. چرا که کلنگ‌زنی بدون این موارد ممنوع است و دیروز هم به صورت رسمی بار دیگر به آن‌ها اعلام شده است.»

او می‌گوید این پتروشیمی قرار است در کنار «پالایشگاه شماره دو بیدبلند» راه‌اندازی شود. «پالایشگاه شماره دو بیدبلند گاز‌های رها شده از تولید گاز را جمع‌آوری کرده و به محصولات مختلف تبدیل می‌کند. برخی از این‌ها خوراک پتروشیمی است و برخی دیگر صادراتی است که از طریق بندر ماهشهر صادر می‌شود. آن‌ها حالا می‌خواهند برای تکمیل زنجیره تولیدشان، در کنار پالایشگاه، پتروشیمی بسازند.»

بیشتر بخوانید: مرگ تالاب شادگان با پتروشیمی «بهبهان»

تروشیمی صنعتی آب‌بَر است و ساخت آن بر اساس سند آمایش سرزمین باید در کنار خلیج فارس باشد. حالا این یکی از اصلی‌ترین پرسش‌ها از سازندگان پتروشیمی است که چرا این کار را به ماهشهر منتقل نمی‌کنند؟ منطقه‌ای که چندین پتروشیمی در آن فعال است و از سویی به دلیل مجاورت با دریا امکان استفاده از آب هم مهیا است. اشرفی می‌گوید این سوال محیط زیست هم است و گزارش ارزیابی برای بررسی مواردی از این دست تدوین می‌شود. «آنطور که گفته شده، توافق‌نامه‌هایی با آب و فاضلاب دارند تا در قبال خدماتی به این شرکت، اعم از کمک به نگهداری تصفیه‌خانه و … آب در اختیارشان قرار گیرد. اما آنچه محرز است این است که باید از آب رودخانه مارون استفاده کنند.»

رودخانه‌ای که در ماه‌های گذشته مناقشاتی بسیاری به خود دید و ساخت «سد مارون ۲» در کهگیلویه و بویراحمد آن هم بدون ارزیابی محیط زیستی، صدای بسیاری از فعالان محیط زیستی را درآورد. فعالان می‌گفتند ساخت این سد باعث می‌شود حقابه تالاب شادگان دچار مشکل شود و حالا ساخت پتروشیمی خود به بلای جدیدی بدل شده و قرار است آب رودخانه‌ای که باید حقابه محیط زیست و شرب و کشاورزی باشد به آنجا ریخته شود.

اشرفی با این حال معتقد است محل استقرار این پتروشیمی ایرادی ندارد و امکان ساختش در بهبهان ممکن است، اما سایر موارد اعم از محل استفاده آب یا آلودگی و پساب آن هنوز مشخص نیست. «نمی‌توان به صراحت گفت در آینده این پتروشیمی چه مشکلات محیط زیستی ایجاد خواهد کرد. گزارش ارزیابی برای پیش‌بینی مواردی از این دست است.»

طرحی خلاف قانون

کلنگ پتروشیمی بدون سر و صدا به زمین کوبیده شد. محمد داس‌مه، دبیر کمیته حقوقی شورای هماهنگی تشکل‌های محیط زیستی و منابع طبیعی استان خوزستان در این مورد به «پیام ما» می‌گوید: «شب قبل از کلنگ‌زنی متوجه ماجرا شدم. بسیار تعجب کردم. بعد از آن فعالیت برای مقابله با ساخت پتروشیمی را شروع کردم. به علی سلاجقه، رئیس سازمان محیط زیست هم نامه نوشته‌ایم.»
هرچند پتروشیمی گزارش ارزیابی ندارد، اما موارد دیگری هم وجود دارد که ساخت این مجموعه را محل مناقشه قرار دهد. یکی از آن‌ها سند آمایش سرزمین خوزستان است. داس‌مه به این سند اشاره کرده و می‌گوید: «بر اساس صفحات ۳۱ و ۳۲ سند چکیده مطالعات آمایش سرزمین استان خوزستان، این استان به ۹ منطقه تبدیل شده که شهرستان آغاجاری، امیدیه و بهبهان منطقه پنج برنامه‌ریزی و تعریف شده‌اند و صراحتا در این سند قید شده: «هر گونه صنایع آلاینده بالادستی و پایین دستی شیمیایی و پتروشیمی و صنایع پایین دستی نفت و گاز به دلیل وجود منابع کشاورزی در شهرستان بهبهان مورد تایید آمایش استان نیست.»

او به سایر قوانین موجود هم اشاره دارد. قوانینی که بر اساس آن‌ها ساخت این پتروشیمی خلاف قانون است: «بر اساس سیاست‌های کلی نظام در بخش نفت و گاز ابلاغی از سوی مقام رهبری و بند ۱۱ سند چشم‌انداز ۲۰ ساله در بخش نفت و گاز تا افق ۱۴۰۴ و همچنین گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس به شماره مسلسل ۱۴۴۸۰، طرح‌های پتروشیمی زنجیره ارزش باید کنار مجتمع‌های بالادستی در سواحل شمالی خلیج فارس و دریای عمان قرار گیرند. یعنی آب‌های رسمی ماهشهر، پارس جنوبی و یا چابهار. به این ترتیب مکان‌یابی صورت گرفته خلاف ضوابط فوق و انحراف از اجرای قانون است.»

این پتروشیمی قرار است در ۱۵ کیلومتری شهر بهبهان و در نزدیکی تعداد زیادی از روستا‌ها ساخته شود. هنوز میزان آب مصرفی آن مشخص نیست، اما در خبر‌ها گفته شده که در طرح تولید پروپیلن از پروپان حدود ۷۰۰ هزار تن از محصول پروپان پالایشگاه بیدبلند خلیج فارس به ۶۰۰ هزار تن محصول با ارزش پلی‌پروپیلن تبدیل خواهد شد و سرمایه‌گذاری انجام شده در اجرای این طرح ۹۵۰ میلیون دلار است. با این وجود آنچه تاکنون عیان شده این است که نه جانمایی درستی برایش انجام گرفته و نه گزارش ارزیابی دارد. نکاتی که هرکدام از آن‌ها می‌تواند دلیلی باشد تا این طرح عملی نشود و حالا سوال اینجاست که چطور با وجود چنین مواردی در آغاز هفته دولت، کلنگ این پروژه صنعتی بر زمین زده شده است؟

منبع: پیام ما