عضویت در شانگ‌های می‌تواند تحریم‌های اقتصادی را بی‌اثر کند؟ / ۶۰ درصد مبادلات جهانی همچنان با دلار است

اقتصاد۲۴- عضویت دائم ایران در سازمان همکاری‌های شانگ‌های که مقدمات آن در دولت‌های قبل فراهم شد و در دولت سیزدهم به نتیجه رسید؛ به عنوان یکی از مهمترین دستاورد‌های دولت رئیسی از سوی رسانه‌ها و نزدیکان رئیس دولت مطرح می‌شود. طی یک سال گذشته اگر دولت هیچ دستاوردی در رفع تحریم و البته کنترل تورم نداشته باشد، اما مدام عضویت در شانگ‌های به عنوان دستاورد مهم دولت سیزدهم از سوی رسانه‌های همسو و البته نزدیکان دولت معرفی می‌شود.
نکته مهم، اما در موضوع شانگ‌های اشاره به دستاورد‌های اقتصادی آن است. دولت معتقد است که این عضویت می‌تواند ضربه گیر مهمی برای تحریم‌ها باشد. به بیان دیگر ارتباط با کشور‌های همسایه و یا عضو پیمان شانگ‌های می‌تواند جایگزینی برای حصار غرب علیه اقتصاد ایران باشد. حال سوال اینجاست که آیا واقعا شانگ‌های می‌تواند بدون رفع تحریم به اقتصاد ایران کمک کند؟
یعقوب رضازاده عضو هیات‌رییسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در این باره گفته بود: «این اتفاق و شرکت رئیس‌جمهور در اجلاس شانگ‌های و عضویت رسمی ایران در این سازمان می‌تواند پیام بسیار مثبتی برای ملت ایران و تمام مردم دنیا داشته باشد تا بتوانیم با حضور در این سازمان صادرات، واردات و تجارت و اقتصاد خودمان را تقویت کنیم. تأثیر عضویت در این سازمان می‌تواند بر وابستگی و عدم وابستگی به دلار برای ما تأثیرگذار باشد و ارزش پول‌های کشور‌های عضو سازمان شانگ‌های را نیز افزایش دهد. این اتفاق باعث ایجاد کریدور‌های غیر برجامی برای ما خواهد شد و فکوس و توجه وزارت امور خارجه از ارتباط با کشور‌های غربی و تلاش برای رفع تحریم‌ها برداشته می‌شود. چراکه همکاری با کشور‌های مشرق زمین که خودشان یک بعد مهم و قوی اقتصادی هستند برای کشور‌های غربی سخت است.»
البته این در حالی است که به دلیل تحریم‌ها و البته حل نشدن موضوع FATF سبب شده تا چین هم نتواند بدهی‌های ایران پرداخت کند. مجموع اموال بلوکه شده ایران در خارج از کشور حدود ۱۰۰ میلیارد دلار است که ۲۲ میلیارد دلار آن در کشور چین بلوکه شده است.
همچنین ابراهیم رئیسی در جریان نطق خود در جلسه سازمان همکاری‌های شانگ‌های اعلام کرده بود که «عضویت در سازمان مذکور فرصت‌هایی را برای ایران جهت اتصال به کریدور و مسیر‌های اقتصادی و تجاری منطقه اوراسیا فراهم خواهد کرد». وی تاکید کرده بود که «ایران حلقه اتصال پروژه‌های زیرساختی در منطقه اوراسیا است و این کشور می‌تواند جنوب و شمال اوراسیا را به یکدیگر متصل کند».
همچنین برخی از ناظران و تحلیلگران بر این باورند که عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگ‌های می‌تواند دسترسی قابل توجه تهران به بازار بزرگ و چند صد میلیونی کشور‌های عضو سازمان همکاری‌های شانگ‌های را هموار کند. در این چارچوب، ایران می‌تواند تا حدی به صادرات مواد نفتی و پتروشیمی خود به کشور‌های عضو سازمان شانگ‌های نیز امید داشته باشد و در عین حال برخی نیاز‌های فناورانه، مالی و صنعتی خود را نیز از این منطقه تامین کند.
شانگ‌های بدون تحریم راهگشاست؟
عباس آرگون، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران معتقد است؛ در صورتی که تحریم‌ها باقی بمانند شاید ایران نتواند از همه ظرفیت‌های پیش آمده در پیمان شانگ‌های آن‌گونه که باید و شاید استفاده کند.
این فعال حوزه تجارت تجاری در پاسخ به این پرسش که آیا با وجود تحریم‌ها و عدم تبادلات مالی و بانکی با دنیا می‌توان به همکاری‌های اقتصادی در پیمان شانگ‌های امیدی داشت؟ به «اعتماد» گفت: حضور در پیمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی بسیار ارزنده هستند و هر چه ارتباطات ما با کشور‌های دنیا بیشتر باشد و حضور پررنگ‌تری داشته باشیم برای ایران بسیار موثر است و می‌توان از ظرفیت سایر کشور‌ها برای تامین کالا‌ها و مواد اولیه بهره برد. هر چه تعاملات بیشتری با دنیا داشته باشیم این امر می‌تواند امنیت بیشتری را در حوزه اقتصادی برای کشور به دنبال آورد.

این کارشناس حوزه تجارت خارجی تصریح کرد: باید بتوانیم از حداکثر فرصت‌های تجاری کشور‌هایی که عضو پیمان شانگ‌های هستند بهره ببریم. اما این مسائل زمانی تاثیرگذار است که ما شاهد از بین رفتن تحریم‌ها باشیم و به نوعی زنجیره‌ها به هم متصل باشند.
ادامه تحریم‌ها به زیان چنین پیمان‌هایی است
آرگون با اشاره به ادامه تحریم‌های کشور خاطرنشان کرد: در صورتی که این تحریم‌ها باقی بمانند شاید ایران نتواند از همه ظرفیت‌های پیش آمده آن‌گونه که باید و شاید استفاده کند، این در حالی است که با از بین رفتن تحریم‌ها می‌توان از این فرصت‌ها استفاده کرد. این کارشناس حوزه تجارت تصریح کرد: پیمان شانگ‌های می‌تواند راهی برای توسعه صادرات کالا‌های غیرنفتی کشور باشد، ضمن آنکه به ایران این اجازه را خواهد داد تا از دانش و فناوری‌های روز دنیا بهره ببرد و تعاملات بیشتری با کشور‌های دیگر داشته باشد. آرگون در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان در تبادلات مالی به جای دلار از ارز‌های رایج سایر کشور‌های عضو در این پیمان استفاده کرد؟ نیز گفت: بله این امر شدنی است، اما باید دید چه میزان از این پیشنهاد استقبال می‌شود و چه میزان با آن کشور تبادلات تجاری وجود دارد و تراز تجاری در آن کشور به چه صورت است؟ آیا این تراز مثبت است یا منفی؟ پس از آن تصمیم درست را گرفت.
بیش از ۶۰ درصد تجارت دنیا به دلار وابسته است
نایب‌رییس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران تصریح کرد: در صورتی که اختیارات کشور‌ها برای استفاده از ارز‌های رایج میان کشور‌ها زیاد باشد، می‌توان به این موضوع امید داشت، اما باتوجه به وابستگی اغلب کشور‌ها در تجارت جهانی به دلار و اینکه بیش از ۶۰ درصد تجارت‌ها در دنیا به دلار وابسته است امریکا از این موضوع به عنوان یک حربه سیاسی برای فشار بر کشور‌ها استفاده می‌کند که عمدتا این فشار‌ها ظالمانه هستند. این عضو اتاق بازرگانی تهران با اشاره به بهره‌گیری از ابزار‌های مختلف مالی در مراودات تجاری تصریح کرد: در صورتی که بتوان از چنین ابزار‌های مالی استفاده کرد برای کشور مفید است، اما ضرورت دارد تا همه این ابزار‌ها در یک زنجیره قرار گیرند. البته با حذف تحریم‌های امریکا مسلما فرصت‌های بهتری برای کشور فراهم خواهد شد. آرگون ادامه داد: هر چه ایران بتواند در پیمان‌های بین‌المللی نقش بیشتری داشته باشد این موضوع می‌تواند به اقتصاد کشور کمک کند و از آسیب‌های اقتصادی جلوگیری خواهد کرد.
آرگون در مورد عدم تصویب FATF و تاثیر آن بر عضویت در چنین پیمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی نیز گفت: برای تعاملات در قاعده جهانی باید از استاندارد‌ها و قوانین بین‌المللی پیروی کرد و آن‌ها را پذیرفت، چراکه در بحث نقل و انتقالات ارزی و ارتباطات با کارگزاری‌ها در دنیا چاره‌ای جز تصویب FATF نیست. در شرایطی که ایران همچنان در شرایط تحریمی به‌سر می‌برد موضوع FATF هم چندان کاربردی نیست، اما در صورت لغو تحریم‌ها و گسترش ارتباطات بین‌المللی با بانک‌های دنیا ملزم به پذیرش استاندارد‌های FATF هستیم، در غیر این صورت نمی‌توان مشکلات را حل کرد.