موتور چاپ پول روشن است

اقتصاد۲۴- در گزارش بانک مرکزی آمده است: حجم نقدینگی در پایان شهریور امسال به ۵۵۹۴۹.۳ هزار میلیارد ریال (۵۵۹۴ هزار میلیارد تومان) رسیده. این رقم نسبت به پایان سال گذشته معادل ۱۵.۸ درصد افزایش یافته است. ضمن اینکه عدد نقدینگی نسبت به مرداد ماه، نزدیک به ۴ درصد رشد کرده است. این درحالی است که عدد نقدینگی در مرداد ماه نسبت به تیر ماه ۳ درصد رشد کرده بود.

اتفاقی که برخلاف ادعا‌های مطرح شده توسط مسوولان دولتی است که همواره از کنترل نقدینگی و رشد پایه پولی صحبت کرده‌اند. نکته قابل توجه اینکه نرخ رشد دوازده ماهه نقدینگی در شهریور ماه ۱۴۰۱ معادل ۳۷.۵ درصد بوده است در مرداد ماه این عدد در ۳۷.۸ درصد قرار گرفت و در نگاه اول، کاهش ۰.۳ درصدی رخ داده است. اما مدت‌هاست که این رشد سالانه نتوانسته به زیر ۳۷درصد برسد. این درحالی است که مدتی پیش بانک مرکزی و دولت از هدف‌گذاری ۳۰درصدی برای رشد نقدینگی خبر دادند. اما وضعیت کنونی امید‌ها رسیدن به این رقم را هم کمرنگ کرده است.

بانک مرکزی به مانند مرداد ماه، باز هم اعلام کرده در حدود ۲.۵ واحد درصد از رشد نقدینگی در دوازده ماهه منتهی به پایان شهریور سال ۱۴۰۱ مربوط به اضافه شدن اطلاعات خلاصه دفترکل دارایی‌ها و بدهی‌های بانک مهر اقتصاد به اطلاعات خلاصه دفترکل دارایی‌ها و بدهی‌های بانک سپه (به واسطه ادغام بانک‌های متعلق به نیرو‌های مسلح در بانک سپه) است و «فاقد آثار پولی» است. به عبارت دیگر، سیاست‌گذار پولی کشور معتقد است که در صورت تعدیل اثرات پوشش آماری مذکور، رشد نقدینگی در پایان شهریور سال ۱۴۰۱ نسبت به پایان شهریور سال ۱۴۰۰ معادل ۳۵ درصد خواهد بود.

بیشتر بخوانید: ارثیه شوم تبصره ۱۴، بار سنگینی بر دوش اقتصاد کشور

رشد ۳ درصدی پایه پولی در یک ماه

بانک مرکزی عنوان کرده که رشد میانگین پایه پولی (دوازده ماهه منتهی به شهریور ماه امسال) به ۳۳.۱ درصد رسیده است. رشد پایه پولی در دوازده ماهه منتهی به مردادماه امسال ۳۰.۳درصد بود. پایه پولی در پایان شهریور ماه امسال معادل ۶۹۰۷.۳ هزار میلیارد ریال اعلام شده نسبت به پایان سال گذشته، رشدی معادل ۱۴.۴ درصد داشته است. بانک مرکزی معتقد است که این عدد در مقایسه با رشد پایه پولی در دوره مشابه سال قبل (۱۳.۱ درصد) به میزان ۱.۳ واحد درصد افزایش یافته است.

این درحالی است که پایه پولی در مردادماه رشدی معادل ۱۱.۳درصد داشته که در مقایسه با دوره مشابه سال قبل (۱۲.۴ درصد) به میزان ۱.۱ واحد درصد کاهش یافته بود. در واقع می‌توان گفت که شرایط پایه پولی که به معنای چاپ پول پرقدرت و تورم‌زاست؛ چندان مساعد نیست.

بررسی وضعیت تورم

با اینکه بانک مرکزی از انتشار اطلاعات مربوط به شاخص قیمت کالا‌ها و خدمات مصرفی برای خانوار‌ها «منع» و این وظیفه به مرکز آمار ایران سپرده شده، اما در بخش دیگری از این گزارش به بررسی تحولات تورم پرداخته است. هر چند اطلاعاتی که بانک مرکزی درباره تورم ارایه کرده، با اطلاعات منتشر شده توسط مرکز آمار در برخی موارد همسو است و در برخی دیگر متناقض. این موضوع شاید به بحث «سبد انتخابی» بانک مرکزی از نرخ تورم برمی‌گردد و نحوه محاسبه آن.

به گفته بانک مرکزی تورم ماهانه در شهریور ماه سال جاری با ۰.۲ واحد درصد افزایش نسبت به ماه قبل به ۲.۶ درصد رسیده است. تورم نقطه به نقطه (شهریور امسال نسبت به شهریور سال گذشته) حدود ۵۰ درصد و تورم میانگین (تورم دوازده ماهه منتهی به شهریور امسال) به نزدیک ۴۰ درصد رسیده است. البته بانک مرکزی عنوان کرده که تورم نقطه به نقطه و میانگین نسبت به مرداد ماه سال جاری به ترتیب معادل ۰.۹ و ۰.۵ واحد درصد کاهش نشان می‌دهد.

بررسی تورم ماهانه شاخص بهای کالا‌ها و خدمات مصرفی به تفکیک گروه‌های اختصاصی «کالا» و «خدمت» در شهریور ماه نشان می‌دهد تورم ماهانه گروه‌اختصاصی «کالا» با ۰.۵ واحد درصد افزایش نسبت به ماه گذشته به ۱.۹ درصد رسید. در مقابل تورم ماهانه گروه اختصاصی «خدمت» در همین مقطع همچنان با روند کاهشی همراه بوده و با ۰.۳ واحد درصد کاهش نسبت به ماه گذشته به رقم ۳.۹ درصد رسید.

بررسی تحولات تورم ماهانه گروه کالا به تفکیک «خوراکی‌ها» و «غیرخوراکی‌ها» موید افزایش تورم ماهانه اقلام خوراکی در شهریور ۱۴۰۱ نسبت به ماه قبل از آن است. به‌طوریکه شاخص بهای خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها با ۱.۳ واحد درصد افزایش نسبت به مرداد و ثبت تورم ماهانه ۲.۱ درصدی، سهمی معادل ۰.۸ واحد درصد را از تورم ماهانه شاخص کل (۲.۶ درصد) در شهریور ماه سال جاری به خود اختصاص داده است.

تحولات شاخص خدمت نیز حاکی از آن است که افزایش تورم ماهانه این گروه عمدتا متاثر از تحولات شاخص‌های خدمت در گروه «مسکن و خدمات ساختمانی» و «بهداشت و درمان» بوده است؛ به‌طوری که سهم این دو گروه از تورم ماهیانه خدمت در شهریور ماه سال جاری (۳.۹ درصد) به ترتیب ۳.۰ و ۰.۳ واحد درصد بوده است.

رشد قیمت‌ها در بازار مسکن

بانک مرکزی در بخش دیگری از گزارش خود به وضعیت بازار مسکن در شهریور ماه امسال پرداخته و اضافه کرده است: در بازار مسکن و براساس اطلاعات اخذ شده از سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور، متوسط قیمت خرید و فروش یک متر مربع زیربنای واحد مسکونی معامله شده در شهر تهران طی شهریور امسال نسبت به ماه قبل ۱.۱ درصد و نسبت به ماه مشابه سال قبل نیز ۳۶.۳ درصد افزایش را تجربه کرده است.

افت شاخص سهام

به روایت بانک مرکزی، در بازار سهام نیز شاخص کل بورس اوراق بهادار در روز پایانی شهریور ماه ۴.۹ درصد نسبت به روز پایانی ماه قبل کاهش یافت. لازم به ذکر است سیاست‌گذار پولی با رصد مستمر تحولات قیمت دارایی‌ها و توجه به دلالت‌های آن بر تغییر سطح انتظارات تورمی، عنداللزوم اقدامات سیاستی مناسب را در دستور کار قرار خواهد داد.

بازار ارز

بانک مرکزی اضافه کرده: مطابق با اطلاعات مندرج در سامانه معاملات الکترونیکی ارز، بررسی تحولات بازار ارز حاکی از آن است که در شهریور ماه متوسط نرخ فروش دلار در بازار حواله حدود ۲۶۸.۵ هزار ریال بود که نسبت به مرداد ماه معادل ۱.۱ درصد افزایش نشان می‌دهد. در بخش اسکناس نیز متوسط نرخ فروش دلار در این ماه حدود ۲۸۳.۴ هزار ریال بود که حاکی از کاهش ۰.۸ درصدی آن در مقایسه با مرداد ماه است.

در بازار غیررسمی نیز متوسط نرخ دلار در شهریور ماه نسبت به ماه قبل از آن، با کاهش همراه بود. بررسی تحولات بازار بین‌بانکی در شهریور ماه نیز نشانگر کاهشی نسبی در حجم معاملات و کاهش وجوه در دسترس بانک‌ها و به تبع آن افزایش ملایمی در نرخ بازار بود که از جمله دلایل آن می‌توان به افزایش حراج‌های اوراق دولتی (از ۷۴.۶ هزار میلیارد ریال در مرداد ماه به ۲۰۰.۷ هزار میلیارد ریال در شهریور ماه) اشاره کرد؛ هر چند باید توجه داشت که به‌رغم موارد عنوان شده، نرخ بازار بین‌بانکی کماکان در محدوده دالان از پیش تعیین شده قرار دارد.