احتمال حضور نظامی چینی‌ها در خاورمیانه

اقتصاد۲۴-یک استاد دانشگاه و مدرس حوزه اقتصاد سیاسی درباره حضور نظامی چین در منطقه می گوید: ایجاد پایگاهی نظامی در این منطقه برای چین مشکل خواهد بود اما در عین حال می تواند حضور نظامی داشته باشد. همانطور که کشورهایی چون روسیه و هند در اقیانوس هند حضور داشتند و دارند، چینی ها هم احتمالا بخواهند در این منطقه حضور نظامی داشته باشند اما از اینکه بخواهند پایگاهی نظامی داشته باشند و اتحاد نظامی و ائتلافی نظامی با کشور های خلیج فارس ببندند این نکته از نظر من با چالش جدی از سوی غرب و به ویژه آمریکا روبرو است.

دکتر علی‌اصغر زرگر در پاسخ به این سوال که در تحلیل ها گفته می شود چین در آینده از نظر نظامی نیز خود را تقویت خواهد کرد و همانطور که در حوزه اقتصادی فعالیت داشت به حوزه نظامی نیز ورود خواهد کرد. آیا با این اتفاق و تقویت چین در حوزه نظامی شاهد رویارویی های مستقیم تر و جدی تری بین قدرت های بزرگ خواهیم بود؟ اظهار داشت: اگر مسائل بین المللی را مدنظر قرار بدهیم متوجه می شویم که وقتی کشورهایی که در مناطقی منافع دارند در پی این هستند که منافع عمده ای را دست و پا کنند، باید از منافع خود دفاع کنند. یعنی وقتی بحرانی بوجود می آید مثل انگلیسی ها که به کشتی های توپ دار متوسل شدند منافع خود را حفظ کردند.

وی افزود: در نظام بین الملل علاوه بر اینکه منافع بریتانیا و قدرت های دیگر در چند قرن اخیر متفاوت بود اما توسعه این منافع همیشه با قدرت نظامی همراه بود. یعنی می بایست پشتیبان این منافع بود و برای حفظ و نگهداری منافع خواه ناخواه قدرت نظامی نیز وجود داشته باشد. انگلیسی ها سالیان سال در خلیج فارس و در قسمت های آسیای شرقی یا در مدیترانه منافع عمده ای داشتند. باید از قدرت کشتیرانی محافظت می شد. منافع استراتژیک و تجاری آنها باید محافظت می شد. نفوذ آن ها در کشور ها باید محافظت شود. خطوط دریایی و تجاری و تسلط بر کشور ها همواره با قایق های توپ دار همراه بود و با قدرت نظامی از این منافع محافظت می کردند و در مقابل سایر کشور ها و کارشکنی کشور های دیگر و ناسیونالیسم و استقلال طلبی کشورها از منافع خود دفاع می کردند. امروز هم شرایط آنچنان تغییر نکرده است. مسائل نرم افزاری به جای خود است و کار خود را انجام می دهد و کشورها از این ابزار برای حفظ منافع سیاسی و تجاری خود استفاده می کنند. اما در مواقع بحران قدرت نمایی نظامی نیز پشت سر آن خواهد بود تا هم در برابر نفوذ و کارشکنی قدرت های دیگر بازدارنده باشد و هم اینکه در زمان مقتضی بتوانند از منافع خود دفاع کنند.

چینی ها در حوزه خلیج فارس تجارت عمده ای را با کشورهای عربی دارند

وی تصریح کرد: چینی ها در حوزه خلیج فارس تجارت عمده ای را با کشورهای عربی دارند برخی ها تخمین می زنند که در حد دویست میلیارد دلار تجارت در حوزه خلیج فارس با ایران و عربستان و … وجود دارد. علاوه بر این ها به تازگی در منافع نفتی و گاز و… نیز سرمایه گذاری انجام می شود که دراز مدت است. قراردادهای دراز مدت توسعه و همکاری نیز با کشور های دیگر دارند. بنابراین منافع عمده ای که زیربنای توسعه طلبی چین در منطقه است در دراز مدت این امکان را دارد که با چالش قدرت های دیگر روبرو شود. چالش آمریکایی ها و تحولاتی که در داخل همین کشور ها و منطقه وجود دارد.

بیشتر بخوانید: آیا چین دوست خوبی برای ایران و روسیه است؟

از این رو به عنوان بازدارندگی و در مواقع بحرانی باید چین بتواند از این منافع دفاع کند لذا به نظر من مساله ای بسیار طبیعی وجود دارد و مساله ای روتین است که خواه ناخواه وقتی منافع اقتصادی و تجاری و… در منطقه ای وجود دارد می بایست به فکر دفاع از آن بود و چنین دفاعی معمولا با قدرت نرم افزاری و… امکان پذیر نیست. باید از خطوط کشتیرانی و تجاری و سرمایه گذاری های عمده بتوان با قدرت سخت افزاری دفاع کرد یا چنان حضوری داشت که در مقابل تحولات و کارشکنی ها و نفوذ خارجی ها بازدارنده باشد. به نظر من این تحلیل ساده ای است که با توجه به تاریخ تحولات دنیا و نظام بین الملل در این خطوط حرکت می کنند.

ایجاد پایگاهی نظامی در منطقه خلیج فارس برای چین مشکل خواهد بود

چینی ها هم احتمالا بخواهند در منطقه حضور نظامی داشته باشند

زرگر با بیان اینکه از نظر تاریخی حوزه خلیج فارس چه برای غرب و چه برای آمریکا منطقه ای غربی و آمریکایی و انگلیسی بوده است اظهار داشت: از این رو همواره سعی شده است قدرت های بزرگ از این منطقه دور نگه داشته شود و اجازه داده نشود که یک قدرت در این منطقه پایگاه نظامی داشته باشد. هر زمانی که احساس خلا شده است انگلیسی ها مجددا وارد بحرین شدند و آمریکایی ها پایگاه هایی داشتند و از این رو است که ایجاد پایگاهی نظامی در این منطقه برای چین مشکل خواهد بود اما در عین حال می تواند حضور نظامی داشته باشد. همانطور که کشورهایی چون روسیه و هند در اقیانوس هند حضور داشتند و دارند، چینی ها هم احتمالا بخواهند در این منطقه حضور نظامی داشته باشند اما از اینکه بخواهند پایگاهی نظامی داشته باشند و اتحاد نظامی و ائتلافی نظامی با کشور های خلیج فارس ببندند این نکته از نظر من با چالش جدی از سوی غرب و به ویژه آمریکا روبرو است.

در کوتاه مدت چین برای حضور نظامی در منطقه با چالش جدی روبرو است

وی ادامه داد: چینی ها نمی توانند بی محابا و بدون مقدمه وارد مسائل نظامی از جمله پایگاه های نظامی منطقه ای شوند ولی این هدف را می توان با همکاری های نظامی شروع کرد. همکاری های نظامی با قدرت های منطقه ایجاب می کند که متخصصین این ها حضور داشته باشند و نهایتا در موضع انفعالی غرب پایگاه هایی را برای دفاع از منافع خودشان داشته باشند. این برنامه پروسه ای دراز مدت دارد و در کوتاه مدت چین برای حضور در منطقه با چالش جدی روبرو است.

خبرهایی وجود دارد که در خصوص مسائل موشکی و سلاح های دوربرد همکاری هایی بین چین و اعراب وجود دارد

این استاد دانشگاه در خصوص اینکه آیا این اقدام چین می تواند به ایجاد رقابت هایی تسلیحاتی در دنیا منجر شود؟ تصریح کرد: در این شکی نیست و این امکان وجود دارد که رقابتی بوجود بیاید، در حوزه خلیج فارس کشور های عربی این حوزه از عربستان و سایر برادرانش در منطقه، معمولا وابسته به تسلیحات غرب هستند. روسیه نیز در رابطه با عربستان و کشور های دیگر و ایران دستی بر آتش دارد. بعد از تحریم های تسلیحاتی خبرهایی مبنی بر این وجود دارد که روس ها به ایران تسلیحات هوایی می دهند ولی چینی ها از نظر تسلیحاتی با برخی از کشور های آفریقایی و… قرارداد دارند ولی هنوز به عنوان فروشنده عمده تسلیحات موشکی در کشور های خلیج فارس نیستند. این موارد معمولا باید راستی آزمایی شود ولی خبرهایی در این مورد وجود دارد که در خصوص مسائل موشکی و سلاح های دور برد همکاری هایی وجود دارد. از این همکاری ها نتایجی حاصل می شود و تسلیحاتی همانند به کشورها فروخته می شود و بنای همکاری نظامی و فروش تسلیحات گذاشته می شود و پای متخصصین نظامی و سنگ بنای ایجاد پایگاه های نظامی در کشور هایی مثل عربستان گذاشته می شود که مقدمه مسابقه تسلیحاتی است.

جنگ و مسابقات تسلیحاتی صد سال جزو لاینفک تحولات بین الملل و روابط میان کشور ها بود و به نظر می رسد همچنان ادامه خواهد داشت

وی افزود: همانطور که در آسیای جنوب شرقی نیز مثل پاکستان و هند و یا چین و کره شمالی و جنوبی و ژاپن و یا در غرب آلمان و همچنین سایر کشور ها مسابقات تسلیحاتی تداوم دارد و به این صورت نیست که بگوییم مسابقات تسلیحاتی در دنیا وجود ندارد. همانطور که در صد سال اخیر تنها سه سال دنیا جنگی به خود ندید و 97 سال دنیا جنگ هایی را به خود دید. جنگ و مسابقات تسلیحاتی صد سال جزو لاینفک تحولات بین الملل و روابط میان کشور ها بود و به نظر می رسد همچنان ادامه خواهد داشت. مسابقات تسلیحاتی چندین عامل دارد از نظر تکنولوژیکی سلاح های قبلی از رده خارج می شوند و سلاح های جدید وارد می شوند از این رو برای به روز آوردن سلاح خواه ناخواه یا باید ساخته شوند یا وارد شوند.

مسابقه تسلیحاتی در دنیا پایانی ندارد

زرگر ادامه داد: از نظر دفاعی نیز کشورها به این نتیجه رسیده اند که همیشه باید برای جنگ حاضر باشند. با توجه به تحولاتی که در صحنه بین المللی وجود دارد و با دقت در این دو نکته مسابقه تسلیحاتی در دنیا پایانی ندارد. گاهی این روند تند و سریع است مثل قبل از جنگ جهانی اول و بعد از جنگ جهانی دوم و در زمانی که مسائل هسته ای بین قدرت های بزرگ باب شد و زمانی نیز کند تر است ولی در هر زمانی که بحران هایی در گوشه یا از دنیا به وجود می آید و رقابت های اقتصادی و سیاسی و… بین قدرت های بزرگ در می گیرد این وضعیت مجددا به روز در می آید و مسابقات تسلیحاتی از نو از سر گرفته می شود. گاهی این وضعیت در کشور ها به جایی می رسد که به نظر می رسد تسلیحات اندوخته باید مصرف شوند. مثل وضعیتی که دو بار در گذشته بین هند و پاکستان بوجود آمد و منجر به جنگ شد. باید دید در آینده بین چین و روسیه از یک سو و بین غرب و آمریکا از سوی دیگر چه اتفاقی رخ می دهد؟!

منبع: شفقنا