بودجه واقعی شهرداری تهران نامشخص است

اقتصاد۲۴- کلیات بودجه شهرداری تهران در صحن شورا با ۳ هزار میلیارد تومان کاهش نسبت به بودجه پیشنهادی شهرداری و با رقم ۷۵ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان در صحن شورا به تصویب رسید و این در حالی است که با همین اوصاف همچنان این بودجه نسبت به امسال بیش از ۵۰درصد افزایش یافته است؛ «علیرضا زاکانی»، شهردار پایتخت مدعی است که دلیل افزایش بودجه ۵۶ درصدی بلدیه، تکمیل پروژه‌های عمرانی و سرمایه‌ای شهر است.

با این حال تعدادی از اعضای شورای شهر و کارشناسان ازجمله «ناصر امانی»، عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران معتقدند که بودجه یاد شده نه تنها افسانه‌ای است که تحقق آن بعید به نظر می‌رسد مگر از طریق کسب درآمد‌های ناپایدار و شهر و تراکم‌فروشی.

به گفته «امیر شهرابی»، مدیرکل برنامه و بودجه شهرداری تهران در قالب تبصره ۲۰، در صورت تحقق منابع مازاد بر بودجه مصوب، ۳۰ هزار میلیارد تومان برای تامین مالی ۱۶ کلان‌پروژه لحاظ شده است. به عبارتی دیگر شهرداری می‌خواهد علاوه بر ۷۸ هزار میلیارد تومان بودجه‌ای که برای سال ۱۴۰۲ به شورا فرستاده تا تصویب شود، ۳۰ هزار میلیارد تومان هم در قالب بودجه متمم به شورا می‌فرستند تا تصویب شود. به زبان ساده شهرداری به بهانه تکمیل پروژه‌های شهری امسال به صورت رسمی بیش از ۱۰۵ هزار میلیارد بودجه خواهد داشت. بودجه‌ای که معلوم نیست از چه محلی تامین خواهد شد؟ آن‌هم در شرایطی که شهردار بار‌ها اعلام کرده و مدعی است که می‌خواهد سهم درآمد‌های ناپایدار از جمله شهرفروشی، تراکم‌فروشی و صدور پروانه‌های بی‌رویه را در بودجه سالانه، به شدت کاهش دهد.

ماجرای ادعای تحقق ۱۲۰درصدی بودجه امسال

داستان بودجه سال آینده در حالی است که همین الان هم ادعای شهرداری در مورد تحقق بودجه با، اما و اگر‌های زیادی مواجه است. به گفته «لطف‌الله فروزنده»، معاون مالی و اقتصاد شهری تا پایان دی‌ماه، ۸۵ درصد از منابع بودجه محقق شده و شهردار تهران نیز مدعی است که تا پایان سال بودجه بلدیه، ۱۲۰ درصدی محقق خواهد شد! یعنی چیزی حدود ۲۰ درصد بیشتر از بودجه پیش‌بینی شده در سال ۱۴۰۱. براساس آنچه از بودجه سال آینده شهرداری که هم اینک در کمیسیون‌های شورا در حال بررسی است منتشر شده، این بودجه در برخی موارد دارای چنان ارقام عجیب و غریبی است که از هم‌اکنون صدای تعدادی از اعضای شورا را هم در آورده است. به عنوان مثال زاکانی، در زمان تقدیم بودجه به شورا مدعی شده بود که عمده بودجه سال آینده در جهت کاهش آلودگی هوای تهران خواهد بود. با این حال در جلسه اخیر سید احمد علوی، عضو شورای اسلامی شهر تهران ضمن انتقاد از اعتبارات درنظر گرفته شده در لایحه بودجه ۱۴۰۲ برای شهر تهران گفت: با اعتبار ۸۱ میلیاردی کاهش آلودگی هوای تهران فقط می‌توانیم ۵۰ متر مترو بسازیم.

به گفته این عضو شورای شهر تهران، متاسفانه در بودجه ۱۴۰۲، ۴۲ صدم درصدی که سال ۹۸ برای مقابله با آلودگی هوا درنظر گرفته شده بود به ۲۸ صدم درصد کاهش پیدا کرده است. اما به نظر می‌رسد موضوع بودجه ۱۴۰۲ شهرداری چیزی فراتر از این ماجراهاست. «ناصر امانی»، عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر  در پاسخ به اینکه چرا برخلاف ادعای شهردار تهران، بودجه سال آینده تهران انقباضی نیست و رشد بی‌سابقه‌ای را در تاریخ بلدیه تهران داشته است؟ می‌گوید: «اتفاقا آقای شهردار اصلا اعتقادی به این موضوع ندارد بلکه برعکس کاملا معتقد به بودجه انبساطی است! برای همین هم هست که سه مدل بودجه را مدنظر دارد. یکی بودجه ۷۸ هزار میلیاردی که به شورا آورده تا تصویب کند، دوم ۳۰ هزار میلیارد بودجه متمم و بالاخره بودجه‌ای که خودش اعلام کرده فراتر از جمع هر دوی این رقم‌هاست و می‌خواهد همان را به مناطق و سازمان‌های شهرداری ابلاغ کند.»

یک شهر و سه بودجه؟

او در این باره ادامه می‌دهد: «در واقع ایشان رویا‌های بزرگی را برای شهر تهران در سر دارند. می‌خواهد همه پروژه‌های کلانشهری را به اتمام برساند! برای همین بودجه‌ای که به شورا داده رشد ۵۶ درصدی را دارد که در نوع خودش بی‌سابقه است. تازه همان‌طور که گفتم این ویترین کار است، شهردار برای تحقق رویاهایش به بودجه‌ای بسیار فراتر از این‌ها نیاز دارد. برای همین هم هست که درصدد است تا بودجه سومی را به مناطق ابلاغ کند که رقمش به مراتب بالاتر از ۱۰۶ هزار میلیاردی است که به شورا آورده است.»

در کنار توضیحات این عضو شورای شهر تهران، پیگیری‌های ما هم نشان می‌دهد که بودجه مرموزی که شهرداری می‌خواهد به مناطق ابلاغ کند بسیار بیشتر از ۱۰۶ هزار میلیاردی است که برای تصویب به شورا فرستاده است. رقمی که به اعتقاد برخی کارشناسان احتمالا به بیش از ۱۵۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد. بهانه شهرداری برای این افزایش نجومی بودجه هم، تکمیل پروژه‌های عمرانی بزرگ شهر است.

اما اینکه چرا این رقم اضافی در بودجه سال آینده دیده نشده، پرسشی است که امانی نیز در پاسخ به آن می‌گوید: ما هم دلیل آن را نمی‌دانیم! اما در مورد شگفت‌انگیز بودن بودجه امسال همین بس که رشد ۵۶ درصدی آن، بیشتر از رشد ۴۰ درصدی بودجه دولت و حتی تورم ۴۶ درصدی کشور است! این در حالی است که اگر بخواهیم رقم ۳۰ هزار میلیاردی متمم بودجه را هم به این رقم اضافه کنیم، رشد بودجه به بیش از صددرصد رسیده و چنانچه ادعای ناظران و بعضی از صاحب‌نظران حوزه مدیریت شهری درست باشد و زاکانی بخواهد بودجه ۱۵۰ هزار میلیاردی مدنظر خود را به مناطق ابلاغ کند، این رشد به بیش از ۱۵۰ درصد می‌رسد! رقمی که کارشناسان می‌گویند براساس هیچ منطق و اصل علمی و مدیریتی قابل توجیه نیست.

فرهنگ؛ بیش‌ترین رشد بودجه سال ۱۴۰۲ شهرداری اما، نکات عجیب و کم‌سابقه کم ندارد؛ به عنوان مثال بودجه فرهنگی این سازمان از ۵/۳ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۱ به یک‌باره با جهشی سرسام‌آور به رقمی بیش از ۸ هزار میلیارد تومان افزایش یافته و بیشترین رشد عددی را در ردیف‌های بودجه‌ای به خود اختصاص داده است. رقمی که معلوم نیست شهرداری با آن می‌خواهد چه عملیات بزرگ فرهنگی را در شهر راهبری کند؟ موضوعی که تعدادی از اعضای شورا نیز تلویحا به آن اعتراض کرده‌اند.

بیشتر بخوانید: زاکانی و معمای قیمت سطل‌های زباله

رعایت عرف ۴۰درصدی، اما به صورت کاذب؟

براساس قوانین بودجه‌ای، بیش از ۴۰ درصد بودجه شهرداری‌ها باید به بحث‌های عمرانی اختصاص پیدا کند. شهردار تهران پیش از این تاکید کرده بود که این سقف، در بودجه سال آینده کاملا لحاظ شده است. با این وجود امانی تفسیر دیگری از ردیف بودجه‌ای دارد: «ظاهرا در بودجه امسال شهرداری این رقم ۴۰ درصدی را درآورده است.

اما در عمل این‌چنین نیست.» او با ذکر اینکه بودجه عمرانی و حمل و نقل شامل ردیف بودجه حقوق و دستمزد هم می‌شود، می‌گوید: «مثلا در سال ۱۴۰۱، از ۱۶ هزار میلیارد تومان بودجه عمران و حمل و نقل عمومی شهرداری بیش از ۷ هزار میلیارد تومان به حقوق و دستمزد اختصاص پیدا کرده بود. در بودجه سال آینده هم حدود ۳۳-۳۲ هزار میلیارد تومان باز هم برای دستمزد و حقوق و مزایا کسر می‌شود. بنابراین عملا رقم بودجه عمرانی در بهترین حالت و به صورت لب به لب، در همان مرز ۴۰ درصد قرار می‌گیرد.»

البته این عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورا به نکته مهم دیگری نیز اشاره می‌کند که نباید به سادگی از کنار آن گذشت. او با بیان اینکه با توجه به تورم کشور و از آنجایی که بحث‌های توسعه حمل و نقل و عمرانی و همچنین نگهداشت شهر است و از سویی هم نمی‌توانیم حقوق و دستمزد از اولویت‌های شهرداری و مدیریت شهری است، چاره‌ای جز افزایش سقف بودجه در این حوزه نداریم، می‌گوید: «ولی با این حال افزایش یاد شده نباید به قدری که آقای زاکانی در بودجه آورده است، باشد. یعنی این رقم باید کاهش پیدا کند.»

پرکشیدن درآمد‌های پایدار

یکی از شعار‌های شهردار تهران در طول یک‌سال گذشته این بوده که می‌خواهد به سمت درآمد‌های پایدار حرکت کند؛ یعنی بودجه سالانه‌اش را از راه‌هایی غیر از شهرفروشی و تراکم‌فروشی غیرقانونی محقق کند. ادعایی که امانی صراحتا آن را رد می‌کند و می‌گوید: «ترکیب بودجه سال آینده چنین رویه‌ای را نشان نمی‌دهد، بلکه همچنان سهم اصلی درآمد‌های شهرداری از محل درآمد‌های ناپایدار است. از ۷۸ هزار میلیارد تومان بودجه شهرداری در سال آینده حدود ۳۸ هزار میلیارد آن از محل درآمد‌های شهرسازی خواهد بود که اگر درآمد‌های ناپایدار دیگر را نیز به آن اضافه کنید، سهم درآمد‌های ناپایدار شهرداری در بودجه سال آینده به بیش از ۷۰ درصد می‌رسد. البته ما قطعا تلاش می‌کنیم تا این سهم کاهش پیدا کند.»

بدین ترتیب به نظر می‌رسد خود اعضای شورای شهر هم اگرچه سکوت اختیار کرده‌اند، اما همگی به خوبی می‌دانند که تنها راه تامین بودجه ۱۰۶ هزار میلیاردی -یا شاید هم بودجه ۱۵۰ هزار میلیاردی مدنظر زاکانی- شهرفروشی، صدور پروانه‌های بی‌رویه، فروش املاک ارزشمند شهر و البته بالا بردن تعرفه‌های خدمات ارایه داده شده به مردم و گران اداره شدن شهر خواهد بود. راهکار‌هایی که می‌توان از آن‌ها به عنوان «چوب حراج زدن به شهر و دارایی‌های شهری» یاد کرد.