آبگیری سد چمشیر، اقدامی تازه بر علیه محیط زیست ایران!

اقتصاد۲۴- چمشیر آب‌گیری شد؛ خبری که چند روز پس از تکذیب چندباره مقامات، به همین اندازه مختصر با ضمیمه یک فیلم از خبرگزاری ایسنا در رسانه‌ها دست به دست شد. خبری که نشان می‌دهد پیگیری‌های مکرر کارشناسان و هشدار‌های برخی از مسئولان سازمان محیط‌زیست بر قدرت وزارت نیرو که کارشناسان آن آب‌گیری چمشیر را حماسه اقتصادی قلمداد می‌کردند، نچربید!

به گزارش فراز ، سدی که به گواه همین کارشناسان، از محل وامی که چین از پول ایران به ایران پرداخت، امروز با چنین هیبتی، مقابل محیط زیست قد علم کرده است. سدی که نه فقط فعالان محیط‌زیست بلکه بسیاری از نهاد‌های رسمی کشور از جمله سازمان زمین‌شناسی، سازمان حفاظت محیط‌زیست، شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب، کمیسیون اصل ۹۰ و مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، مخالفت خود را با آبگیری زودهنگام آن اعلام کرده بودند.

چمشیر چگونه مخالفان را قانع کرد؟

جالب آنکه خبر تازه درباره چمشیر که اول اسفند، خبرگزاری تسنیم به نقل از مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان کهگیلویه و بویراحمد، مبنی بر آبگیری آزمایشی سد چم‌شیر منتشر کرد نیز توسط همین مقام مسئول به فاصله کوتاهی تکذیب و اعلام شد که سد چم‌شیر گچساران تاکنون آبگیری آزمایشی هم نشده و پس از بررسی‌های لازم توسط کمیته آبگیری نسبت به آبگیری سد چم‌شیر تصمیم‌گیری می‌شود. حال آنکه مشخص نیست چطور در کمتر از دو روز نگرانی‌های تمام این نهاد‌ها نسبت به آبگیر چمشیر مرتفع شد و چه معجزه‌ای رخ داد! پیش از این نیز، به ادعای علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست تا ۲۷ دی سال جاری، هنوز اجازه آبگیری چمشیر داده نشده بود و قرار بود چاهک‌هایی احداث شود تا راستی‌آزمایی صورت گیرد. هرچند یک روز بعد محمد درویش، فعال محیط زیستی با انتشار تصویری از آبگیری سد چمشیر خبر داد. خبری که بلافاصله تکذیب شد و حتی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران نیز علیرغم تمام عکس‌های منتشر شده، آب جمع شده در سد را ناشی از بارش در حجم مرده سد اعلام کرد.

با این حال، مخالفان چمشیر، بار‌ها نسبت به خروجی آب سد که ممکن است نه به درد شرب بخورد و نه کشاورزی اظهار نگرانی کرده بودند. نسبت به از بین رفتن جریان طبیعی رودخانه زهره، اختلاط آب با هیدروکربن‌های نفتی، انحلال نمک در آب و کشف ۱۴۳ محوطه باستانی در محدوده سد چمشیر. نسبت به ریزگرد‌هایی که ممکن است دامن خوزستان را بگیرد.

وزارت نیرو درباره نگرانی‌های زیست‌محیطی پیرامون چمشیر چه گفت؟

مدیر امور مطالعات سد چمشیر و کارشناس فنی شرکت توسعه منابع آب و نیروی وزارت نیرو پیشتر در گفتگو با «فراز» در خصوص نگرانی‌های زیست محیطی، هزینه‌ها، گمانه‌های اجتماعی و نام چین که مدام در این پروژه تکرار می‌شود، توضیحاتی داده بود.

بیشتر بخوانید: فیلم/ آغاز آبگیری سد چمشیر

او درباره نگرانی‌ها پیرامون این سد درباره انحلال نمک اظهار کرد که سازند گچساران حدود ۵۵ درصد از مخزن را تشکیل می‌دهد، احتمال اینکه در این سازند مانند سد گتوند لایه‌های نمکی وجود داشته باشد، هست. اما یک باور اشتباه وجود دارد که بسیاری فکر می‌کنند گچساران یعنی نمک! در حالیکه که سازند گچساران هفت عضو دارد. در بعضی از عضو‌ها احتمال وجود لایه‌های نمکی مانند گتوند وجود داشت و تجربه گتوند سبب شد که دقت در سد چمشیر بالا برود. او همچنین اظهار کرد که با استفاده از گمانه‌های شرکت نفت، نزدیک‌ترین مکانی که نمک را پیدا کرده بودند، ۲۰۰ تا ۳۰۰ متر زیر بستر رودخانه بود.

او همچنین درباره فرآیند تامین مالی سد چمشیر ادعا کرده بود که در پروژه چمشیر، ۳۰ میلیارد دلار پول بلوکه شده ایران در چین وجود داشت که دولت چین به ایران باز نمی‌گرداند. در نهایت برای زنده شدن این پول توافق شد که چین از این پول به ایران وام دهد. یعنی از پول خودمان به خودمان! پولی که در چمشیر از بخشی از آن استفاده شد به شرط آن‌که در این زمینه چین نیز یک طرف از پروژه باشد. درواقع در سد چمشیر کارفرما وزارت نیرو است، و پیمانکار ترکیب از ایران و چین!

او همچنین درباره نشت مواد نفتی، اظهار کرده بود که در حفاری‌های شرکت نفت، پساب‌هایی وجود دارد که قبلا در رودخانه می‌ریخت. اما حالا برای آن‌ها لاگ‌هایی ساخته شده که وارد آن و فورا تخلیه شوند پس جای نگرانی وجود ندارد. او تاکید کرد که این وظیفه شرکت نفت بود که چاه‌ها را پلمپ کند که البته طبق توافق فعلی شرکت نفت خودش ۶ چاه را پملپ و در نتیجه آن، فشار چاه افت کرده است. یعنی عملا نفتی از آن خارج نمی‌شود چراکه معمولا کیسینگ لوله‌های چاه را تا تراز محل حفاری مخازن نفتی بتون می‌کنند پس اساسا نگرانی برای نشت مواد نفتی رد است.

این ادعا درحالی است که اخبار از وجود ۵ تا ۱۳ چاه نفت در آن محدوده خبر می‌دهند. چاه‌هایی که بعد از آب‌گیری در روایتی بهره‌برداری از آن ادامه خواهد داشت، در ادعایی قابل استفاده نخواهند بود و در توصیفی، تنها حضورشان کافی است تا با نفوذ در آب و خاک، آن‌ها را آلوده کند.

دوران انفعال متولیان محیط زیست

حال، اما انتظار می‌رود سازمان محیط‌زیست از چگونگی مرتفع شدن نگرانی‌های خود و بیش از ۶ نهاد دیگر پیرامون آبگیری این سد روشن‌گری کرده و اطلاعات چاهک‌هایی که قرار بود با هدف راستی‌آزمایی پیرامون چمشیر احداث شود را منتشر کند. در صورتیکه بدون اطمینان از داده چاهک‌ها این آبگیری صورت گرفته بیراه نیست به سازمان محیط‌زیست به خاطر منفعل‌ترین دوران مسئولیتش در دولت سیزدهم تبریک بگوییم و تبعات زیست محیطی آتی این آبگیری را نیز به عنوان هدیه تقدیم کارنامه کاری‌شان کنیم تا برای قضاوت در تاریخ باقی بماند.