اردوغان در صورت شکست انتخاباتی قدرت را رها خواهد کرد؟

اقتصاد۲۴- در هر انتخاباتی که منصفانه برگزار شود "رجب طیب اردوغان" رئیس جمهور ترکیه به سمت شکست انتخاباتی پیش خواهد رفت. با این وجود، بیایید صریح باشیم انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی ترکیه در ماه مه از قوانین کوئینزبری (اصطلاحی اطلاق شده به قوانین مدرن در ورزش بوکس طبق تعریف این قوانین بوکس باید یک ورزش "استندآپ عادلانه" باشد) پیروی نمی‌کند. در نگاه نخست به نظر می‌رسد که اردوغان گرفتار مشکل عمیقی است و با دشوارترین انتخابات در طول دو دهه گذشته که در قدرت بوده مواجه است به ویژه اگر بلوک اپوزیسیون دست به کار شود و به شیوه‌ای منسجم و پیوسته به مبارزات انتخاباتی بپردازد، از نقاط قوت استفاده کند و بی امان بر هدف عالی کنار زدن اردوغان از قدرت متمرکز شود.

به نقل از پولیتیکو، نتایج نظرسنجی‌های تازه نشان می‌دهند که "کمال قلیچداراوغلو" نامزد اپوزیسیون ترکیه که به سختی کاریزماتیک‌ترین سیاستمدار است با فاصله‌ای ده درصدی از اردوغان جلوتر است آن هم در حالی که تنها چند هفته به برگزاری انتخابات باقی مانده است.

طبق نظرسنجی‌ها به نظر می‌رسد ائتلاف اپوزیسیون متشکل از شش حزب می‌تواند اکثر کرسی‌های پارلمان را در برابر حزب عدالت و توسعه و حزب ملی گرای افراطی حرکت ملی شریک راستگرای آن کسب کند.

هم چنین، دشوار بتوان تصور کرد که اردوغان قادر باشد این شکاف را کاهش دهد در حالی که در جنوب ترکیه به دلیل واکنش ناکافی امداد و نجات به زمین لرزه عظیم ماه گذشته مورد انتقاد قرار گرفته است. این فاجعه ویرانگر تاکنون حدود ۴۸۰۰۰ کشته برجای گذاشته و باعث خشم گسترده در میان شهروندان ترکیه شده است. آنان علت اصلی ویرانی را برنامه ریزی ضعیف شهری و اجرای نادرست قوانین ساختمانی می‌دانند که همگی در کنار نادیده گرفته شدن برنامه ریزی برای مدیریت بحران وضعیت را وخیم‌تر ساخته است.

بیشتر بخوانید: چگونه واکنش اردوغان به زلزله وجهه او را خدشه دار کرد؟

زمانی که در سال ۱۹۹۹ میلادی زمین لرزه بزرگی منطقه ازمیت در نزدیکی استانبول را لرزاند "بولنت اجویت" نخست وزیر وقت که از شدت فاجعه فلج شده بود به دلیل عدم موفقیت در بسیج سریع نیرو‌های امدادرسان به طور گسترده مورد انتقاد قرار گرفت. حدود ۱۸ هزار نفر بر اثر آن فاجعه جان شان را از دست دادند و این وضعیت مسیر را برای پیروزی قاطع حزب عدالت و توسعه در انتخابات بعدی هموار کرد. اپوزیسیون ترکیه اکنون امیدوار است که زمین لرزه ماه گذشته برای پایان دادن به حکومت اردوغان عاملی کافی باشد.

علاوه بر این، نظارت اقتصادی اردوغان عجیب و غریب بوده است. به دلیل سیاست پولی غیر عادی او یعنی کاهش نرخ بهره در مواجهه با تورم فزاینده ترکیه تحت تاثیر تورم سرسام آور تکان خورده و نرخ تورم در پاییز گذشته به ۸۵ درصد رسید که رکوردی تازه در ۲۴ سال گذشته محسوب می‌شد اگرچه اکنون این نرخ به ۵۵ درصد کاهش یافته است.

واحد ملی پول ترکیه که تحت تاثیر باد‌های معکوس اقتصادی و تفکر غیرمعمول اردوغان قرار گرفته از اوایل سال ۲۰۲۱ میلادی به این سو به میزان ۶۰ درصد ارزش خود را در برابر دلار از دست داده و کسری حساب جاری و کسری تجاری به ۳۸ درصد افزایش یافته است. فشار هزینه‌های زندگی طبقه متوسط ترکیه را از سبک زندگی‌ای که انتظار دارند دور کرده و فقرا را در ناامیدی فرو برده است.

در چنین بستری چگونه ممکن است اردوغان دوباره پیروز شود؟ اولین و مهم‌ترین نکته آن است که اردوغان به عنوان مقام در قدرت کنونی دارای مزایای فوق العاده‌ای است: او به شدت قلدرمابانه رفتار می‌کند و بی وجدان به نظر می‌رسد. اردوغان از خود بزرگواری نشان نمی‌دهد و با جدیت کنترل بیش تری بر ترکیه اعمال کرده است.

اردوغان در طول دو دهه قدرت خود ترکیه را با اسلامیزاسیون خزنده و با تضعیف سیستم مبتنی بر پارلمان تغییر شکل داده و نظام سیاسی آن کشور را به نظامی ریاستی تبدیل کرده که به معنای حکومت تک نفره است. سلطان ترکیه مدرن دادگاه ها، سازمان‌های مجری قانون، خدمات ملکی، سازمان‌های اطلاعاتی، کادر افسری نیرو‌های مسلح و رسانه‌ها را پاکسازی کرده است و وفاداران به خود را در آن نهاد‌ها منصوب کرده است.

هم چنین، رئیس جمهور ترکیه از یک کودتای نظامی شکست خورده برای تسریع در شکل دادن به "نظام اردوغانی" بهره برد. او در بدو ورود به فرودگاه آتاتورک استانبول پس از کودتای نافرجام سال ۲۰۱۶ میلادی وعده انتقام از توطئه گران را مطرح کرد. او گفته بود:"آنان بهای سنگینی برای این کار پرداخت خواهند کرد. این حرکت هدیه‌ای از طرف خداوند به ما بوده است".

اردوغان هرگز در استفاده از اهرم‌های قدرتی که در اختیار قرار داشته مردد نبوده است و کسانی که برای سالیان متمادی رفتار‌های او را رصد کرده اند تردیدی ندارند که او مانند جادوگر بدجنس شهر اوز از استفاده از هیچ اهرمی به عنوان انتقام، جایزه و پاداش دادن دست نخواهد کشید.

رسانه‌ها در خط مقدم تلاش‌های صورت گرفته دولت برای تضمین پیروزی اردوغان خواهند بود. تسلط اردوغان بر رسانه‌های ترکیه وحشتناک است. تحقیقات "رویترز" نشان می‌دهد که بزرگترین برند‌های رسانه‌ای ترکیه توسط شرکت‌ها و افراد نزدیک به اردوغان و حزب عدالت و توسعه پس از مجموعه خرید‌های صورت گرفته از سال ۲۰۰۸ میلادی به این سو کنترل می‌شود. کنترل تحریریه رسانه‌ها تحت سلسله مراتب شدیدی از بالا به پایین قرار دارد و "فخرالدین آلتون" رئیس اداره ارتباطات دولت ترکیه بر دستورالعمل‌های ارسال شده به اتاق‌های خبر نظارت می‌کند.

برای مثال، زمانی که "برات آلبایراک" داماد اردوغان در سال ۲۰۲۰ میلادی در یک شکاف بی سابقه در حلقه داخلی رهبر ترکیه از سمت وزیر دارایی استعفا داد به اتاق‌های خبر ترکیه گفته شده بود تا زمانی که دولت اجازه نداده خبر استعفا را گزارش ندهند.

بنابراین، اپوزیسیون با گروهی از رسانه‌های مستقل ترکیه مانند Medyascope و Halk TV مواجه می‌شود، اما از آنجایی که آنان بیش‌تر بر سیاست داخلی بلوک اپوزیسیون تمرکز می‌کنند اگر درگیری بین احزاب رخ دهد مانند انتخاب قلیجداراوغلو به عنوان نامزد مشترک شان احتمالا در مناقشات داخلی غوطه ور می‌شوند و چشم خود رابر روی مسائل بازی بزرگتر خواهند بست.

در چنین شرایطی آیا رسانه‌های اجتماعی می‌توانند به در هم شکستن فشار اردوغان بر رسانه‌ها کمک کنند؟ مرکز پیشرفت آمریکا در مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۰ میلادی اشاره کرده بود که ترک‌ها به سمت منابع خبری آنلاینی که دولت کم‌تر قادر به کنترل آن است تمایل بیش تری پیدا کرده اند.

نویسندگان آن مطالعه افزوده بودند در حالی که رسانه‌های اجتماعی جایگزینی برای صدا‌های طرفدار دولت که بر تلویزیون و رسانه‌های مکتوب تسلط دارند ارائه کرده اند آن رسانه‌ها نیز متشکل از مجموعه‌ای از حقایق، اطلاعات نادرست و نیمه حقایق هستند.

البته دولت برای کنترل و سانسور رسانه‌های اجتماعی نیز تمام تلاش خود را کرده به طوری که پارلمان ترکیه در ماه اکتبر قوانینی برای اعمال محدودیت‌های بیش‌تر را تصویب کرد. با قانون جدید بحث برانگیز رسانه‌های اجتماعی مقام‌های ترکیه اکنون این حق را دارند که آزادی بیان آنلاین را به شیوه‌هایی که در هیچ دموکراسی‌ای قابل تصور نیست و حتی در ترکیه چند سال پیش نیز قابلیت اجرا نداشت کنترل کرده و در صورت لزوم محدود نمایند.

علاوه بر این، زمانی که کنترل‌ها نمی‌توانند مانع لازم مورد نیاز دولت را ایجاد کنند تهدید به زندانی کردن افراد به دلیل اتهامات مبهم از جمله افترا یا توهین به رئیس جمهور یا مقام‌های دولتی مطرح می‌شود. اکنون به دلیل چنین اتهاماتی ۴۳ روزنامه نگار و سیاستمدار مخالف دولت در زندان‌های ترکیه به سر می‌برند.

اگر چیزی غیرقابل تصور رخ دهد و سیستم نتواند در شب انتخابات پیروزی را به اردوغان هدیه دهد او چگونه با این شکست مواجه خواهد شد؟ سیاستمداران اپوزیسیون ترکیه پیش‌تر به صراحت اعلام کرده بودند که اگر پیروز شوند او را تحت فشار قرار خواهند داد تا همراه با اعضای خانواده اش با اتهامات فساد و سوء استفاده از قدرت روبرو شود. البته به این فهرست حلقه نزدیکان اردوغان را نیز بیافزایید.

اگراردوغان شکست را احساس کند هیچ کس نباید انتظار داشته باشد که او بی سر و صدا از قدرت کناره گیری کند. اگر شکست اردوغان قریب الوقوع به نظر برسد قضات و مقام‌های انتخاباتی وفادار به او ممکن است نتایج را ابطال کنند همان طور که با لغو نتایج انتخابات شهرداری استانبول در سال ۲۰۱۹ میلادی چنین کردند. هم چنین، ممکن است اردوغان به پلیس و نیرو‌های مسلح متوسل شود تا او را پس از شکست در انتخابات رها نکنند. در هر صورت با نزدیک شدن به ماه مه نگرانی‌های زیادی برای مخالفان دولت ترکیه و متحدان غربی آن کشور ایجاد شده است.