ایران در محاق FATF؛ تصمیم اخیر گروه G۷ و دوراهی سخت متحدان ایران

اقتصاد۲۴ - قرار گرفتن ایران در لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف در سال ۲۰۲۰، اهمیت بیانیه اخیر کشور‌های آمریکا، بریتانیا، آلمان، فرانسه، ژاپن، ایتالیا و کانادا را پررنگ‌تر می‌کند؛ چرا که در آن به «مقابله با اقدامات مرتبط با دور زدن تحریم‌ها» نیز اشاره شده است. این اتفاق، چند ماه پیش با چهره‌ی دیگری در عراق و توسط خزانه‌داری ایالات متحده رخ داد. آمریکا، با هشدار به کشور‌های خارومیانه در رابطه با تجارت با کشور‌های «تحریم‌شده»، اعلام کرد که مبادلات دلاری عراق در جهت مبارزه با پولشویی و انتقالات غیرقانونی به کشور‌های همسایه تحت کنترل خواهد بود.

به گزارش فراز، سال‌ها است که حلقه‌ی تحریم‌ها علیه ایران، تنگ‌تر و تنگ‌تر شده و شرکای تجاری کشور، تحت فشار روزافزون ابرقدرت‌های تحریم‌گر قرار گرفته اند. با این حال، هرچه پیش می‌رویم، شرایط برای جلب یا حفظ رضایتمندی شرکای اقتصادی و تجاری در منطقه و جهان، برای ایران سخت‌تر می‌شود. تعدادی از رسانه‌های داخلی، بیانیه اخیر کشور‌های جی۷ را «خصمانه» خوانده‌اند و برخی می‌پندارند که متحدان استراتژیک و ایدئولوژیک ایران، هرگز زیر بار چنین محدودیت‌هایی نخواهند رفت. اما مگر اولویت در تجارت، حفظ سود اقتصادی و حراست از منافع ملی هر کشور نیست؟ بررسی اعداد و ارقام مربوط به حجم تجارت کشور‌های جی۷ با چند متحد باقی‌مانده برای ایران، همه چیز را روشن می‌کند.

تجارت ۱۲۵ برابری چین با قدرت‌های اقتصادی در مقایسه با ایران

چین، ابرقدرت اقتصادی بلوک شرق، با بیشترین حجم صادرات در آسیا، سالانه هزار و ۱۰۰میلیارد دلار از صادرات خود را به هفت کشور صنعتی عضو جی۷ اختصاص داده است. در سال ۲۰۲۳، حجم واردات از کشور‌های جی۷ به چین، حدود ۶۰۰ میلیارد دلار بوده که حجم تجارت سالانه چین با این کشور‌ها را در مجموع، به هزار و ۷۰۰ میلیارد دلار رسانده است. این درحالی است که صادرات چین به ایران در اسل گذشته، حدود ۹میلیارد و ۴۴۰میلیون دلار و واردات از ایران به چین، حدود ۵میلیارد دلار به ثبت رسیده است. به عبارت دیگر، مجموع حجم تجارت ایران و چین، تنها ۰.۸درصد از حجم تجارت این کشور با کشور‌های جی۷ است.

شراکت عربستان و کشور‌های جی۷

احیای روابط ایران و عربستان پس از ۷ سال، یکی از مهم‌ترین اخبار ماه‌های اخیر در رسانه‌های فارسی‌زبان بود. از سرگیری روابط، طی توافق‌نامه‌ای رقم خورد که مفاد آن هنوز محرمانه است. با این حال، تحلیل‌ها و پیش‌بینی‌های بسیاری از تاثیر این اتفاق بر آینده سیاسی، دیپلماتیک و اقتصادی ایران خلق شده است. با این وجود، رجوع به آمار نشان می‌دهد که این اتفاق نیز شاید نتواند عربستان را راضی به عبور از متحدان و شرکای تجاری‌اش کند.

بیشتر بخوانید: سایه درهم و خودرو بر روی بازار دلار

عربستان سعودی در سال ۲۰۲۱، بالغ بر ۲۵۶میلیارد دلار صادرات و حدود ۱۵۳ میلیارد دلار واردات داشته است. در این بین، حدود ۵۱میلیارد و ۹۵۰ میلیون دلار از حجم صادرات و حدود ۳۷ میلیارد دلار از واردات عربستان را شراکت تجاری با کشور‌های جی‌۷ تشکیل داده است. یعنی حدود ۲۳درصد از حجم تجارت عربستان سعودی، در نتیجه روابط حسنه این کشور با جهان و به ویژه با کشور‌های گروه جی۷ به دست آمده است. چنان که از بیانیه اخیر این کشور‌ها علیه ایران پیداست، گسترش رابط تجاری عربستان با ایران- که در لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف قرار دارد- به طور طبیعی منافع تجاری و دیپلماتیک ریاض را با مخاطره مواجه خواهد کرد.

سخت‌تر شدن تجارت ایران و عراق

عراق، مهم‌ترین شریک تجاری ایران در منطقه است. اجرای سیاست‌های سخت‌گیرانه خزانه‌داری آمریکا در این کشور، پیش از این مخاطراتی را برای نقل‌و انتقالات پولی و همچنین تجاری ایرانی حاضر در عراق ایجاد کرده بود. حالا با تاکید مشترک کشور‌ها جی‌۷، قطعا نگرانی‌های عراق برای گسترش یا حفظ شراکت تجاری با ایران بیشتر نیز خواهد شد. در سال ۲۰۲۱، در سال ۲۰۲۱، ۹ میلیارد و ۴۵۱ میلیون از حجم کل صادرات و ۴ میلیارد دلار از مجموع واردات این کشور، سهم کشور‌های جی۷ بود. یعنی حدود ۱۰ درصد از حجم کل تجارت این کشور. این در حالی است که حجم کل تجارت ایران و عراق در سال ۱۴۰۱، حدود ۹ میلیارد دلار بوده است.

تاثیر FATF بر تجارت با روسیه

روسیه، یکی از پربحث‌ترین متحدان نانوشته ایران است که در دل‌های طرفداران جریان موسوم به اصولگرایی، به ویژه در بین طیف افراطی این جناح جای دارد. شرایط کرملین پس از یورش به خاک اوکراین، اما کمی تغییر کرده است. جریان بخش زیادی از نفت و گاز این کشور به غرب، مسدود شده و نظام نقل‌وانتقالات مالی روس‌ها نیز با مشکلاتی مواجه شده است. با این حال، حجم صادرات روسیه به کشور‌ها جی۷، بدون احتساب نفت و گاز و زغال‌سنگ، در سال ۲۰۲۱ حدود ۴۸ میلیارد دلار صادرات بوده که امروز نیز در دایره تحریم‌ها قرار نمی‌گیرد.

با استناد به آمار بالا، حجم تجارت ایران با متحدانش حتی آن‌قدر به چشم نمی‌آید که کشور‌های دوست، عطای مراوده با ۷ کشور ابَرصنعتی جهان را به لقای رضایتمندی ایران ببخشند. به نظر می‌رسد با گذر زمان، پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف، به یکی از شروط حیاتی کشور‌ها برای تجارت با ایران بدل خواهد شد و جمهوری اسلامی نیز، تنها دو را ه با مواجهه با این آینده احتمالی دارد: یک؛ تمام معاهدات اقدام ویژه مالی به ویژه اف‌ای‌تی‌اف را بپذیرد تا گسترش روابط با همسایه‌ها و حتی غرب نیز در آینده ممکن باشد. دو؛ رضایت جمعیت افراطی و تمامیت‌خواه داخلی را ارحج قرار داده و از پذیرش معاهدات خودداری کند. در غیر این صورت، دست‌کم طبق منطق و حساب‌وکتاب، نمی‌توان به دوستان و متحدان دلی خوش کرد.