نفس‌های رقیب اردوغان به شمارش افتاد

اقتصاد۲۴- در شرایطی که ترکیه دو هفته دیگر برای دور دوم انتخابات ریاست جمهوری آماده می‌شود، گمانه‌زنی‌ها درباره پیروز نهایی این میدان بالا گرفته است.

گروهی بر این باورند که رجب طیب اردوغان، رهبر حزب عدالت و توسعهو رئیس جمهوری این کشور، شکست‌ناپذیر است. به اعتقادشان اردوغان ائتلاف اپوزسیون را در هم شکسته و مهر پایان بر ساختار جمهوریت ترکیه خواهد زد. با این همه، هستند گروهی دیگر که با تمرکز بر شکاف میان لیبرال‌ها و محافظه‌کاران و همچنین لحاظ کردن مقوله ناسیونالیسم معتقدند که پیروز اصلی این کارزار ملی‌گرایی است.

این گروه از تحلیلگران به آرای «سینان اوگان»، از اعضای سابق نماینده ائتلاف آتا، اشاره می‌کنند و می‌گویند امروز یکی از شروط پیروزی دو رقیب حاضر در میدان هم‌صدایی با این چهره ملی‌گرا است؛ چهره‌ای که توانسته بیش از ۵ درصد آرا را از آن خود کند و بدین طریق شاه‌کلید را در دست بگیرد.

به نوشته الجزیره، در شرایط کنونی ملی‌گرایان دست بالا را دارند، چراکه بحران اقتصادی حاکم در کنار نگرش‌های بیگانه‌هراسی بیش از هر زمان دیگر در جامعه ترکیه ریشه دوانده است. به همین دلیل اردوغان در دور دوم کارزار انتخابات، رقیبش «کمال قلیچدار اوغلو» را کنار خواهد زد؛ همانی که از حمایت گسترده حزب دموکرات خلق‌ها برخوردار است.

البته این گزاره را باید لحاظ کرد که محبوبیت روایت ناسیونالیستی به کارزار اخیر محدود نشده و پیش‌تر هم چنین نگرشی زمینه را برای تثبیت قدرت ترکیه در نبرد با پ. ک. ک و گروه‌های وابسته به آن در سوریه و عراق هموار کرده است. این مقوله بدین معنا است که نگرش ملی‌گرایی همچنان برای محافظه‌کاران داخلی جذاب است و از منظری دیگر ناسیونالیسم ترک، مسلما ایدئولوژی قدرتمندی است که می‌تواند آینده ترکیه را رقم بزند. بی‌دلیل نیست که سینان اوگان، مدعی ناسیونالیست جناح راست با ۵.۲ درصد آرا توانست در رتبه سوم قرار بگیرد.

چشم‌انداز جذاب سیاست ترسیمی اردوغان

انتظار می‌رود که اردوغان سومین دهه قدرت‌نمایی‌اش را کلید بزند. حزب عدالت و توسعه و متحدان راست‌گرای افراطی‌اش فعلا توانسته‌اند ۳۲۲ کرسی از ۶۰۰ کرسی پارلمانی را از آن خود کنند. حزب جمهوری‌خواه خلق به رهبری قلیچدار اوغلو و پنج حزب دیگر که کنار هم ائتلاف شش حزبی را تعریف کردند صرفا ۲۱۳ کرسی را به خود اختصاص داده و در جایگاه دوم قرار گرفتند. حال سوال در باب این که اردوغان چگونه این شانس را پیدا می‌کند تا فارغ از تنش‌های حاکم، اعم از بحران‌های سیاسی و اقتصادی بار دیگر بر کرسی ریاست تکیه زند، طبیعتا سوالی است که باید ریشه آن را در جامعه ترکیه جستجو کرد.

بیشتر بخوانید:  طعنه همتی به موضع ایران درباره انتخابات ترکیه

به نوشته المانیتور، اقتصاد ترکیه در حال فروپاشی است و تورم افسارگسیخته موجب شده تا معیشت مردم به شکلی منفی تحت تاثیر قرار بگیرد. در کنار این گزاره ها، زلزله ویرانگر، در کنار اخباری درباب فساد خانواده اردوغان و سرکوب مخالفان، موجب شد تا پیش بینی‌های اولیه حاکی از پایان حیات سیاسی اردوغان باشد. با این همه شاید آنگونه که برخی از ناظران ترک می‌گویند به واسطه آن که دموکراسی ترکیه انعطاف شگفت انگیزی دارد، اردوغان فارغ از حاشیه‌های ایجاد شده فعلا پیروز میدان رقابت‌ها قلمداد می‌شود. اوزگر اونلو جیکل، تحلیلگر مسائل ترکیه در این باره به المانیتور گفت که در پایان سیاست هویت بر همه چیز غلبه خواهد کرد. کان سلجوقی هم نظر مشابهی دارد بر این باور است که هویت ترسیم شده توسط اردوغان و حزب عدالت و توسعه بیش از چشم اندازی که قلیچدار اوغلو و مخالفانش ترسیم کردند، طنین انداز شد و جذاب بود.

به باور این دو تحلیلگر، هویت سنتی، محافظه‌کاری و در عین حال ملی‌گرایی با پوشش ضخیمی از مردسالاری در نهایت توانست رقیب اردوغان را در موضع ضعیف‌تری قرار دهد. این همان گزاره‌ای است که اردوغان بدان آگاه بوده و هست و برای شکاف انداختن میان حامیان قلیچدار اوغلو بدان متوسل شد و گفت که رقیبش از حمایت کرد‌ها برخوردار است؛ گروهی که از منظر بسیاری از مردمان ترکیه جدایی‌طلب هستند و در عین حال رادیکال.

مخالفان اردوغان قادر به جبران شکست خود نیستند

بنا به گزارش اکوایران، با این همه پیروزی محتمل اردوغان را نمی‌توان در این قاب تبیین کرد و باید در کنارش مقوله هایی، چون وعده‌های اردوغان به مردم ترکیه؛ وعده هایی، چون کاهش بدهی‌های دانشجویان، افزایش دستمزد بازنشستگان و ارائه وام با سهولت را هم اضافه کرد. براساس داده‌های به دست آمده، بسیاری از مردم ترکیه از این وعده‌ها، فارغ از این که محقق خواهند شد یا نه، استقبال کردند. از همین رو تحلیلگرانی، چون «برک اسن» - استادیار علوم سیاسی - بر این باور است که مخالفان برای جبران شکستی که متحمل شده اند، می‌بایست هزینه بالایی بپردازند هرچند قادر نخواهند بود معادله را تغییر دهند.

اسن بر این باور است که ائتلاف تحت رهبری قلیچدار اوغلو رسما فرو ریخته و احیای آن غیر ممکن است. علاوه بر این، آنگونه که رمضان تونچ، اقتصاددان گفته، تصور این که کرد‌ها دوباره به قلچدار اوغلو رای دهند دشوار است. او درباره چرایی اش گفت که خشم گسترده‌ای وجود دارد در باب این که بسیاری از رای دهندگان غیر کُرد که در انتخابات قبلی از کرد‌ها حمایت کردند حالا به حزب جمهوری خلق ترکیه گرایش یافتند و سهمشان از آرا به ۸ در برابر ۱۰ درصد در قیاس با انتخابات سال ۲۰۱۸ کاهش یافته است.

با این همه در اردوگاه قلیچدار اوغلو هستند کسانی که امید دارند هم صدایی رهبر اپوزسیون با اوگان می‌تواند برای مخالفان شانس دوباره باشد. اما اکثر تحلیلگران این نظر را باور ندارند و می‌گویند امروز کرکس‌ها بر بالای سر اوغلو در حال چرخ زدن هستند. آن‌ها می‌گویند که نفس‌های رهبر مخالفان به شمارش افتاده است.

این گروه در نهایت تاکید دارند که شاید در در نخستین روز‌های فعالیت‌های انتخاباتی، شعار «بای بای کمال» خنده دار بود، اما حالا احتمال این که اوغلو از میدان رقابت‌ها کنار گذاشته شود، افزایش یافته است. بله آرای حزب عدالت و توسعه در پارلمان و همچنین آرای اردوغان در قیاس با سال ۲۰۱۸ به شدت کاهش یافته و این نشان از کاهش محبوبیت رئیس جمهور است، اما نه پایان حیات سیاسی اش.

با این همه آنگونه که اسن گفته، حیات سیاسی اردوغان و حزبش منوط است به اقتصاد. اگر اردوغان به سنت‌های ارتدوکس بازگردد و نرخ‌های بهره را افزایش دهد، درد حاصل از آن می‌تواند حزب عدالت و توسعه را در پای صندوق‌های رای تحت فشار بگذارد.

از همین رو اگر او به سیاست فعلی‌اش مبنی بر پایین نگاه داشتن هزینه‌ها پایبند باشد، شاید ناچار شود برای ثابت نگاه داشتن ارزش لیر به کنترل سرمایه متوسل شود. طبیعتا برای تحقق گزاره آخر، اردوغان باید سیاست‌هایش در ناتو بالاخص در ارتباط با سوئد را کنار گذاشته و با غرب جهت اعمال تحریم‌ها علیه پوتین هم‌صدا شود.

هرچند گروهی دیگر باور متفاوتی دارند و می‌گویند که با توجه به دامنه دستاورد‌های رئیس جمهوری، او قادر است با همه درد‌هایی که تحمیل کرده، بار دیگر یکه‌تاز میدان سیاست باشد.