تاریخ انتشار: ۰۹:۱۶ - ۱۲ خرداد ۱۴۰۲
رییس بانک مرکزی چه می‌گوید

ایران چطور می‌تواند از حق برداشت ویژه صندوق بین‌المللی پول استفاده کند؟

حمد رضا فرزین، رییس بانک مرکزی در حاشیه دیدار با مقامات صندوق بین‌المللی پول در واشنگتن اعلام کرده که ایران دارای ۴.۸ میلیارد حق برداشت ویژه از منابع این صندوق است. او گفته این حق برداشت ۶.۷ میلیارد دلاری می‌تواند به منظور کمک به وضعیت اقتصادی موجود «با کمترین تشریفات اداری و به سرعت» مورد استفاده قرار بگیرد

حق برداشت ویژه صندوق بین‌المللی پول

اقتصاد۲۴ - حجم حق برداشت ویژه متعلق به ایران تا پیش از سال ۲۰۲۱، حدود ۱.۴ میلیارد بود که در پایان همان سال، در قالب طرح صندوق برای مقابله با رکود اقتصادی ناشی از کرونا ۳.۴ میلیارد به آن اضافه شد. این افزایش، اما تنها مختص ایران نبود و دیگر کشور‌های جهان نیز، متناسب با سهمی که از صندوق بین‌المللی پول داشتند، از این افزایش بهره بردند. به طور کلی، مجموع موجودی حق برداشت ویژه صندوق از ۲۰۴ میلیارد و ۱۹۷ میلیون در ماه دسامبر ۲۰۲۱، به حدود ۶۶۸ میلیارد و ۶۹۹ میلیون در دسامبر ۲۰۲۲ افزایش یافت.

صندوق بین‌المللی پول در مقاطع زمانی مختلف، از جمله در زمان رکود اقتصاد جهانی، به منظور کمک به اعضای خود اقدام به خلق نقدینگی موسوم به حق برداشت ویژه می‌کند تا کشور‌ها با تکیه بر آن، نقدینگی مورد نیاز خود را برای برون رفت از وضعیت بحران به دست آورند. اما حق برداشت ویژه یا اس‌دی‌آر چیست؟ این نقدینگی چطور می‌تواند یک کشور را برای حل گوشه‌ای بحران اقتصادی‌اش یاری کند؟ دولت‌ها چطور می‌توانند از آن استفاده کنند؟

حق برداشت ویژه یا SDR چیست؟

حق برداشت ویژه یا اس‌دی‌آر، دارایی ذخیره بین‌المللی مشمول بهره است که در سال ۱۹۶۹، توسط صندوق بین‌المللی پول و برای تکمیل سایر دارایی‌های ذخیره کشور‌های عضو ایجاد شد. اس‌دی‌آر یک واحد ارزی نیست و در واقع معادل یک سبد نقدینگی شامل دلار آمریکا، ین ژاپن، یورو، پوند و یوآن چین است. ارزش اس‌دی‌آر یا حق برداشت ویژه، به طور روزانه و بر اساس مقدار و نرخ مبادله روزانه ارز‌های سبد در بازار تعیین می‌شود و فقط توسط کشور‌های عضو، صندوق بین‌المللی پول و برخی نهاد‌های رسمی و از پیش‌تعیین‌شده قابل نگهداری و استفاده است.
ذخایر بین‌المللی هر کشور که توسط بانک‌های مرکزی مدیریت می‌شود، تضمین می‌کند یک کشور ارز‌های خارجی مورد نیاز خود را برای تجارت با جهان-برای مثال برای پرداخت هزینه واردات- در اختیار دارد. افزودن اس‌دی‌آر به ذخایر بین‌المللی کشورها، نظام مالی آن‌ها را انعطاف‌پذیرتر می‌کند. در مواقع بحران، دولت‌ها می‌توانند از ذخایر خود را در جهت رفع نیاز‌های فوری- برای مثال پرداخت هزینه واردات واکسن- استفاده کنند.

اگر اس‌دی‌آر پول نیست، پس چطور قابل استفاده است؟

اس‌دی‌آر یا حق برداشت ویژه، به طور طبیعی مزیت‌هایی برای کشور‌ها دارند، اما در مورد کشور‌های کم‌برخوردار یا در حال توسعه، ماجرا کمی پیچیده‌تر است. به عبارت بهتر، اس‌دی‌آر‌ها تنها در چارچوب کشور‌های عضو صندوق قابل تبدیل یا معاوضه است. یعنی در زمان مورد نیاز، کشور‌های برخوردارتر باید تمایل به خرید یا دریافت همه یا بخشی از دارایی اس‌دی‌آر کشور‌های فروشنده را داشته باشند تا کشور متقاضی، موفق به استفاده از حق برداشته ویژه خود شود. به زبان ساده، حق برداشت ویژه، دارایی بلوکه شده یک کشور نیست؛ بلکه دارایی‌هایی در صندوق بین‌المللی پول است که فقط در چارچوب کشور‌های عضو، قابل تبدیل به ارز‌های متداول یا قابل استفاده تجاری است.


بیشتر بخوانید: بازار دلار در انتظار تبادل زندانیان


در واقع، مبادله حق برداشت ویژه در ازای دریافت ارز‌های متداول جهانی با سایر اعضای صندوق بین‌المللی پول، در طول تاریخ به صورت داوطلبانه انجام شده است. کشور‌هایی که از موقعیت مالی بهتر و قوی‌تری برخوردارند، موافقت می‌کنند تا در صورت نیاز و تمایل، به دیگر کشور‌ها کمک کنند. کشور‌ها می‌توانند از اس‌دی‌آر‌ها در طیف وسیعی از عملیات‌های اقتصادی و تجاری با سایر کشور‌ها یا برای تسویه تعهدات مالی به صندوق استفاده کنند. بسیاری از کشور‌های عضوی که نیازی به حمایت ندارند، از اس‌دی‌آر‌ها برای حمایت از فقرزدایی و توسعه در کشور‌های کم درآمد استفاده کرده‌اند. برای مثال، سال گذشته وزارت دارایی فرانسه حدود ۴ میلیارد از حق برداشت ویژه صندوق بین المللی پول را در اختیار آسیب‌پذیرترین کشور‌های جهان تحت برنامه گروه جی۲۰ قرار داد.

به طور کلی، حق برداشت ویژه، برای هر کشور با شرایط زیر قابل استفاده است:
۱-پرداخت مستقیم بدهی‌های واجد شرایط
۲-مبادله با ارز قابل استفاده برای پرداخت بدهی‌های معوق، هزینه واردات یا تعهدات پیش فروش برای خرید کالا‌هایی مانند واکسن از طریق توافق‌نامه‌های چند جانبه
۳-حفظ حق برداشت ویژه برای بازسازی ذخایر تخلیه شده
۴-رفع محدودیت‌های بودجه‌ای برای رفع نیاز‌های فوری یا تامین مالی سرمایه گذاری‌های میان مدت

تحقق هریک از این شرایط مشروط به توافق داخلی در چارچوب صندوق بین‌المللی پول است.

چرا ایران از حق برداشت ویژه استفاده صندوق بین‌المللی پول استفاده نکرده است؟

با استناد به گزارش‌های مالی صندوق بین‌المللی پول، ایران دست‌کم از سال ۲۰۲۰، هرگز از حق برداشت ویژه خود استفاده نکرده است. در حالی که با افزایش موجودی صندوق در ماه‌های پایانی سال ۲۰۲۱، ۸۰ کشور در حال توسعه از حق برداشت ویژه خود استفاده کرده‌اند. در این بین، ۳۲ کشور حق برداشت ویژه‌شان را با ارز‌های متداول معادل ۱۱.۶میلیارد دلار مبادله کرده‌اند، ۵۵ کشور پرداخت‌های خود به صندوق بین المللی پول را معادل ۶.۵ میلیارد دلار در قابل حق برداشت ویژه پرداخت کرده و۳۹ کشور، معادل ۳۷ میلیارد دلار از حق برداشت ویژه‌شان را در بودجه‌های دولتی ثبت کرده یا از آن‌ها برای مقاصد مالی استفاده کرده‌اند.


بیشتر بخوانید: کاهش قیمت انواع ارز و طلا در مرکز مبادله


در این لیست اما، نام ایران به چشم نمی‌خورد. در حالی که حق برداشت ویژه، دارایی بلوکه‌شده یک کشور نیست و در مواقع مورد نیاز، با رعایت چارچوب‌های صندوق بین‌المللی پول قابل برداشت است. با این حال، معلوم نیست منظور رییس بانک مرکزی ایران از «امکان‌پذیر شدن» دسترسی به حق برداشت ویژه کشور در صندوق چیست و چرا ایران در سال‌های اخیر استفاده از این ذخایر نکرده است؟

ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

فیلم/ رابین هودی که زمین به نام صدیقی زد

قیمت خودرو‌های جک و لیفان شرکت کرمان موتور امروز + جدول

قیمت سکه و طلا امروز دوشنبه ۲۸ اسفند ۱۴۰۲ + جدول

قیمت سکه و طلا امروز سه‌شنبه ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ + جدول

صفحه اول روزنامه‌های سیاسی امروز

قیمت قند و شکر امروز

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت تبلت سرفیس و سامسونگ امروز + جدول

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

وضعیت هواشناسی امروز

فیلم/ لحظه شروع سیل در شهر شیراز نوروز ۱۳۹۸

فیلم/ طعنه ابطحی خطاب به آقای ‎صدیقی: رابین هود دوران بوده جاعل!

عکس/جدول کامل حقوق کارگران در سال ۱۴۰۳

ماجرای کاظم صدیقی؛ از ابهر تا اُزگل / دو روایت از زمینی که به نام صدیقی سند زده شد

قیمت خودرو‌های سایپا امروز دوشنبه ۲۸ اسفند ۱۴۰۲ + جدول

قیمت دلار و یورو امروز دوشنبه ۲۸ اسفند ۱۴۰۲ + جدول

قیمت دلار و یورو امروز سه‌شنبه ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ + جدول

قیمت خودرو‌های ایران خودرو امروز دوشنبه ۲۸ اسفند ۱۴۰۲ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز سه‌شنبه ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ + جدول

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

حقوق بازنشستگان در فروردین ۱۴۰۳ چقدر است؟

وضعیت هوای مازندران در هنگام تحویل سال نو

حال و هوای بازار تهران در روز‌های آخر اسفند

طلا را اینترنتی نخرید!

هشدار ارمنستان برای احتمال وقوع جنگ با آذربایجان

فیلم/ غذا‌های ایرانی مورد علاقه قهرمان کشتی کج جهان

فیلم/ چرا وعده‌های دولت در صنعت و بازار خودرو محقق نشد؟

فیلم/ بالارفتن یک گردشگر از سنگ‌نگاره‌های نقش رستم!

انتقام بدی که مرد مصری از همسر سابقش گرفت

فیلم/ مجری شبکه پنج در خانه جومونگ است!

منافع اقتصاد سبز برای کشور‌ها چیست؟

فاجعه فوتبالی در شیراز؛ حمله به بازیکنان نساجی با اسپری فلفل!

از جنجالی‌ترین روحانی سال؛ کاظم صدیقی چه می‌دانیم؟

فیلم/حرکات موزون سمانه پاکدل در جدیدترین سریالش

مسافران هرمزگان بخوانند؛ هشدار جدی هواشناسی!

برای خرید خانه چه وام‌هایی می‌توان گرفت؟

هشدار هواشناسی یزد؛ باد و گرد و خاک در راه است

عکس/مصطفی کواکبیان: ازگل گیت آبروی روحانیت را نشانه رفته است

۵ راهکار برای چالش های محیط زیست ایران

بهشت پرستاران برای مهاجرت کجاست؟

۵ شخصیت خبرساز فوتبال ایران در ۱۲‌ماه گذشته

تاریخ عرضه سهام استقلال اعلام شد

خاص‌ترین لحظه سال ۱۴۰۲ برای همسر علیرضا بیرانوند + عکس

روش باتری به باتری خودرو چگونه است؟

کاهش ۱۰ درصدی تورم نقطه به نقطه مسکن در پایتخت

فیلم/ چالش فارسی حرف زدن ستاره فوتبال جهان در آنتن زنده

فیلم/ ازدحام مسافران نوروزی عتبات در مرز مهران

قیمت دینار عراق امروز + جزئیات

قیمت لیر ترکیه امروز + جزئیات

میوه‌های ارزان و با کیفیت را از این مراکز بخرید /آخرین قیمت انواع میوه در بازار

چرا گاهی برخلاف تحلیل‌های تکنیکی و بنیادی، قیمت سهام ریزش می‌کند؟

افزایش نرخ کرایه‌های حمل‌و‌نقل عمومی تایید شد

هشدار به خریداران طلا / شب عید مراقب کلاهبرداران باشید

بازار مسکن به کما رفت/ خانه خریدن را فراموش کنید

متاسفانه کاظم صدیقی به وقایعی که با آبرویش گره خورده، اشراف ندارد

زمان دقیق اجرای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان مشخص شد

فیلم/نتایج جلسات تعیین مزد ۱۴۰۳ کارگران از زبان وزیر کار

فیلم/قیمت سیم کارت علی پروین ۷ میلیارد است!

جهان بدون نفت چگونه است؟

با حقوق کارگری ۱۴۰۳ چند ماهه می‌توانیم خودرو بخریم؟

اینفوگرافی/میزان افزایش حقوق کارگران در ۷ سال گذشته

گردش عاشقانه نرگس محمدی و علی اوجی در کانادا + عکس

عکس/جدول کامل حقوق کارگران در سال ۱۴۰۳

شاخص بورس توانایی رسیدن به ۴ میلیون واحد را دارد؟

کیفیت هوای تهران در آخرین روز سال ۱۴۰۲

جاده چالوس بازگشایی شد

قیمت واقعی دلار چقدر باید باشد؟

آیا اسرائیل بعد از ۷ اکتبر در غزه موفقیتی داشته است؟

فیلم/ علاقه علی پروین و حسن روشن به هایده و معین جنجالی شد!

عواملی که نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را تغییر می‌دهند