تاریخ انتشار: ۰۹:۵۲ - ۱۶ تير ۱۴۰۲

گزارش کارشناسی مرکز پژوهش‌های مجلس: کنترل فساد ضعیف‌تر شد

شاخص کنترل فساد در سال ابتدایی برنامه دوم توسعه منفی ۰.۴۸ و در سال ۱۴۰۰ یعنی سال پایانی برنامه ششم منفی ۱.۱ دهم بوده است

گزارش کارشناسی

اقتصاد۲۴- براساس آنچه مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی کارشناسی اعلام کرده است شاخص کنترل فساد در ایران و شرایط کنونی کشور (ابتدای برنامه هفتم توسعه) نسبت به دوره آغاز برنامه ششم ضعیف‌تر است.

به گزارش پیام ما ، اطلاعات نمودار زیر نیز مؤید آن است که روند تغییرات کنترل فساد در ایران در بازه زمانی ۱۹۹۱ تا ۲۰۲۱ نزولی بوده است. طبق جدول منتشر شده در این گزارش این شاخص در سال ابتدایی برنامه دوم توسعه منفی ۴۸ صدم و در سال ۱۴۰۰ یعنی سال پایانی برنامه ششم منفی ۱.۱ بوده است.
تحقق آرمان‌ها و اهداف توسعه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی نیازمند نظام اداری و اجرایی توانمند و حرفه‌ای است. قابلیتی راهبردی که از آن به عنوان «پاشنه آشیل» فرایند مدیریت توسعه در ایران و بسیاری از کشور‌های درحال توسعه یاد می‌شود. مرکز پژوهش‌های مجلس با توجه به ضرورت شناخت علل و عوامل اساسی تأثیرگذار در محقق نشدن اهداف برنامه‌های توسعه و تجربه آموزی از آن، گزارشی بر کیفیت نظام اداری (بوروکراسی) کشور با عنوان «نظام اداری و مدیریت توسعه در ایران: ارزیابی آمادگی و کیفیت بوروکراسی در کشور» منتشر کرده است.

وضعیت مطلوب نیست

براساس این گزارش بررسی شاخص‌های اصلی کیفیت نظام اداری (بوروکراسی) در ایران مؤید آن است که به رغم بهبود خفیف برخی متغیرها، وضعیت اکثریت این شاخص‌ها با وضع مطلوب فاصله دارد. از جمله مواردی که این گزارش بر آن تاکید کرده است شاخص‌های فساد است: «پدیده فساد جز پدیده‌های کاهنده سرعت و افزاینده آنتروپی محسوب می‌شود. تاکنون تعریف‌های متعددی برای فساد ارائه شده است. برخی پژوهشگران معتقدند فساد سوءاستفاده از اختیارات، برای کسب سود شخصی است. برخی دیگر آن را ابزاری نامشروع برای برآوردن تقاضا‌های نامشروع از سیستم اداری تلقی می‌کنند. بسیاری از پژوهشگران نیز معتقدند که فساد سوءاستفاده از امکانات عمومی برای منافع شخصی است. فساد در نظام اداری، دارای پیامد‌های منفی است.»

به گفته این مرکز پژوهشی «فساد سیاست‌های دولت را در تضاد با منافع اکثریت قرار می‌دهد و باعث هدر رفتن منافع ملی و در نهایت عدم توسعه می‌شود؛ فساد موجب کاهش توان و اثربخشی دولت برای هدایت امور می‌شود.» این گزارش همچنین تاکید می‌کند: «فساد موجب کاهش اعتماد عمومی به دولت و دستگاه‌های اجرایی می‌شود؛ همچنین بی‌تفاوتی، تنبلی و بی‌کفایتی را در سطح دستگاه‌های اجرایی و جامعه افزایش می‌دهد؛ فساد ارزش‌های اخلاقی را متزلزل کرده و هزینه‌های انجام کار‌ها را افزایش می‌دهد و موجب ناکام ماندن تلاش‌های فقر زدایی و از بین بردن سرمایه اجتماعی می‌شود.»

فقدان منابع اطلاعاتی

این نتایج تحقیقات صورت گرفته در خصوص رابطه بین توسعه و فساد مؤید رابطه معنادار و معکوس بین این دو پدیده است. به نحوی که می‌توان گفت فساد هزینه‌های توسعه را افزایش می‌دهد. از این رو آگاهی و شناخت از وضعیت کنونی و روند تغییرات فساد در جامعه در تدوین برنامه‌های توسعه و تعیین اولویت‌های نظام اداری حائز اهمیت است؛ بنابراین با توجه به فقدان منابع اطلاعاتی داخلی در خصوص میزان و نحوه تغییرات فساد در نظام اداری کشور، از داده‌های بانک جهانی استفاده شده است. جدول زیر نحوه تغییر شاخص کنترل فساد در ایران در سال‌های آغازین برنامه‌های ۶ گانه توسعه را نشان می‌دهد.
براساس این اطلاعات، بهترین شرایط در خصوص کنترل فساد در سال‌های اجرای برنامه سوم و سپس برنامه چهارم توسعه بوده است. نکته حائز اهمیت دیگر آن است که در خصوص شاخص کنترل فساد، وضعیت کنونی کشور (ابتدای برنامه هفتم توسعه) نسبت به دوره آغاز برنامه ششم ضعیف‌تر است. اطلاعات نمودار زیر نیز مؤید آن است که روند تغییرات کنترل فساد در ایران در بازه زمانی ۱۹۹۱ تا ۲۰۲۱ نزولی بوده است. اقداماتی مانند تعیین سازوکار‌های پاسخگویی، شفافیت و بیش از گذشته باید مورد توجه قرار گیرد.


بیشتر بخوانید: اقتصاد ایران یک سیاهچاله دارد به نام فضای غیررقابتی انحصاری شبه دولتی/ از اقتصاد غیر رقابتی، رانت و فساد بیرون می‌آید/ با چراغ دنبال مفسد می‌گردیم در حالی که فساد‌های کلان، عیان است


به اعتقاد تنظیم‌کنندگان این گزارش نظام اداری در کشور‌های در حال توسعه دارای دو کارکرد اصلی ارائه خدمات عمومی روتین و راهبری و اجرای برنامه‌های توسعه است: «با توجه به وضعیت شاخص‌های بررسی شده به نظر می‌رسد بوروکراسی دولت در خوشبینانه‌ترین حالت، صرفا توانایی حل مسائل و مشکلات روتین حوزه خدمات عمومی را خواهد داشت. با توجه به وضعیت شاخص‌های مورد بررسی، به نظر می‌رسد در شرایط کنونی نظام اداری، صرفا توانایی حل مسائل و مشکلات روتین حوزه خدمات عمومی را خواهد داشت. از این‌رو ضروری است که تدابیر و راهبرد‌های جهادی و تحول‌آفرین در جهت ایجاد و نهادینه‌سازی بوروکراسی توسعه‌گرا، توانمند و تحول‌آفرین در اولویت برنامه‌های دولت و مجلس شورای اسلامی قرار گیرد.»

نبود درک مشترک سیاستگذار و برنامه‌ریز

این گزارش می‌گوید: «بررسی اسناد و مدارک موجود مؤید آن است که بخش اعظمی از ناکارآمدی نظام اداری برآمده از عوامل سیاسی و خارج از بوروکراسی از قبیل نظام قانونگذاری، نظام بودجه‌ریزی و نظام آموزش است. با توجه به اهداف گزارش حاضر ارزیابی کیفیت نظام اداری در آستانه آغاز برنامه هفتم توسعه وضعیت کنونی، کاستی‌ها و آسیب‌های برنامه‌ریزی توسعه مورد بررسی کارشناسی قرار نگرفته است؛ بنابراین مواردی مانند نبود درک مشترک سیاستگذاران و برنامه‌ریزان از مفاهیم، حاکمیت روش‌های متمرکز و غیرمشارکتی در برنامه‌ریزی، وجود جهت‌گیری‌های بخشی، منطقه‌ای و محلی در تصویب برنامه‌های توسعه، ضعف شدید پیش‌بینی سازوکار‌های نظارتی و ابزار‌های خط مشی مناسب، عدم نگرش جامع و نظام‌مند و مانند آنچه گفته شد شواهدی بر ناکارآمدی نظام برنامه‌ریزی توسعه در ایران است.
براساس شواهد و اطلاعات و آمار موجود، بخش عمده‌ای از اهداف و تکالیف تعیین شده در قانون برنامه ششم محقق نشده است. بدون شک بخشی از این نارسایی‌ها برآمده از عدم تناسب بین توانایی نظام اداری و تکالیف تعیین شده برای آن است. بررسی‌های صورت گرفته در مورد وضعیت شاخص‌های کلان نظام اداری کشور نشان داد که علیرغم تلاش‌های صورت گرفته، به منظور تحقق اهداف چشم‌انداز و افق تمدنی، توانمندسازی بوروکراسی و تحول انقلابی در نظام اداری باید در اولویت دولت‌ها قرار گیرد؛ بنابراین در شرایط کنونی ضروری است که سیاست‌گذاران و تصمیم‌سازان در عرصه برنامه‌ریزی توسعه، منطبق بر واقعیات و توانمندی بوروکراسی بر مسائل اصلی و نقاط اهرمی هر حوزه تمرکز و خط مشی‌های لازم را به گونه‌ای شفاف و واقع‌بینانه تجویز کنند. بدیهی است که بی‌توجهی به این موضوع، سرآغازی بر عدم حاکمیت قانون، کاهش اعتماد و افزایش بدبینی به نظام حکمرانی و… خواهد بود.»

این گزارش تاکید می‌کند: «توسعه نظام اداری و بوروکراسی مقدم بر سایر ارکان توسعه است؛ زیرا در سایه نظام اجرایی توانمند، اهداف و آرمان‌های توسعه محقق می‌شود. بررسی کیفیت نظام اداری در کشور حاکی از آن است که با وجود تکثر برنامه‌ها و ضوابط اجرایی پیش‌بینی شده در قوانین و برنامه‌های تحول نظام اداری، ویژگی‌های کارکردی بوروکراسی نیازمند تقویت است. از این‌رو توسعه نظام اداری و بوروکراسی امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است؛ لکن یقینا حرکت در مسیر‌های پیشین اثربخشی مطلوب را محقق نمی‌سازد. از این‌رو ضروری است که با نگاهی واقع‌بینانه و مسئله‌محور در خصوص تدوین راهبرد‌ها و رویکرد‌های اصلاح نظام اداری در لایحه برنامه هفتم توسعه اقدام شود. در این رویکرد به جای تمرکز بر معلول‌ها باید بر علل و عوامل اصلی تمرکز شود. برای نمونه، بررسی شواهد تاریخی، وضعیت موجود نظام اداری و مطالعات و تحقیقات صورت گرفته موید آن است که بخش عمده‌ای از عدم اجرای ضوابط و احکام مربوط به مقوله‌هایی، چون اندازه دولت، عدم تمرکز، استخدام و انتصاب کارکنان و مدیران شایسته، فساد و… معلول سیاست‌زدگی منفی در نظام اداری است. موضوعی که در قوانین و برنامه‌های نظام اداری مورد توجه لازم قرار نگرفته است. از این‌رو ضروری است که در کنار شاخص‌های نظام اداری این موضوع محوری نیز در قالب احکام و سازوکار‌هایی در قانون برنامه هفتم توسعه پیش‌بینی گردد. شایان ذکر است که احکام پیشنهادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در خصوص ارتقا نظام اداری در قالب گزارش‌های مجزا به‌زودی ارائه خواهد شد.»

مرکز پژوهش‌های مجلس

ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

صفحه اول روزنامه‌های سیاسی امروز

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

قیمت پسته، تخمه، آجیل و خشکبار + جدول

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

قیمت تبلت اپل امروز + جدول

قیمت سکه و طلا امروز دوشنبه ۶ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

قیمت دلار و یورو امروز دوشنبه ۶ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

تعطیلی گسترده مدارس و ادارات استان‌های کشور در روز سه‌شنبه ۷ اسفند

قیمت خودرو‌های سایپا امروز دوشنبه ۶ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

عکس/ کنایه عجیب هوتن شکیبا به توقف سریال تاسیان

عکس/ زیبایی حیرات انگیز جاده چالوس در روز برفی

عکس/ نمایی نفس گیر از زیبایی روز برفی در جنگل‌های هیرکانی

عکس/ نمایی فوق العاده از فرودگاه مهرآباد ۶۹ سال پیش از فراز آسمان

۱۶ اصطلاح کافه رستورانی که باید بلد باشی

عکس/ دمای هوا ارومیه به منفی ۱۱ رسید

عکس/ چشم انداز شگفت انگیز از مقبرۀ کوروش کبیر ۹۷ سال پیش

عکس/ تیپ اجق وجق بهنوش بختیاری در یک مراسم با مانتوی رنگین کمانی

عکس/ استایل گنگ النازشاکردوست و لیلا اوتادی با دستمال سر و کلاه جنگی

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

مناسبت‌ترین ظروف برای گرم کردن غذا در مایکروویو

طغیان مولدسازی و فروش اوراق در بودجه ۱۴۰۴ بدون ضمانت تحقق/ خرج دولت در سال آینده تا ۹۳ درصد بیشتر از سال ۱۴۰۳ است

از ۲۰ تا ۶۰ سالگی چگونه از مو‌های خود مراقبت کنیم؟

تعداد بلیت‌های دربی فقط ۳۰ هزار نفر

واکنش تینا پاکروان به توقیف تاسیان

عکس/ پانته‌آ پناهی‌ها در پشت صحنه یک نمایش

رایزنی وزرای خارجه اتحادیه اروپا درباره ایران

رقابت پرتنش مدیرعامل ایرانی اوبر و ایلان ماسک

توصیه مهم جواد امام به دولت چهاردهم

فیلم/ حذف تاثیر ۶۰ درصدی معدل در امتحانات نهایی پایه دهم و یازدهم

بانک‌های استان تهران فردا تعطیل شد؟

عکس/ محمدرضا گلزار پشت صحنه یک برنامه تلویزیونی

ترامپ: مذاکرات با پوتین بسیار خوب پیش‌ می‌رود

فیلم/ گلایه اکبر عبدی از حضور کمرنگ اهالی هنر در مراسم ختم مرحوم منوچهر والی‌زاده

علی لاریجانی: ۸۵ درصد اقتصاد کشور در اختیار حکومت و دولت است

فیلم/ توهین ایلهان عمر عضو مجلس نمایندگان به هواداران ترامپ

ایران به قطعنامه ضد روسی رای ممتنع داد

رایزنی غریب آبادی با مدیران تروئیکای اروپا در ژنو

«پیر پسر» قربانی قمار یک فیلم‌ساز

شوک به النصر پیش از بازی با استقلال

استقلال آماده تقابل با پرسپولیس است

سهمیه بنزین نوروز ۱۴۰۴ چقدر است؟

کلاس‌های درس دانشگاه‌های شریف و علم و صنعت مجازی شد

۳۶ ساعت حیاتی برای انتقال ماتزاری به استقلال

صحن علنی مجلس فردا تعطیل نیست

تهرانی‌ها مراقب باشند فردا جریمه نشوند

توقیف جام‌های پرسپولیس تکذیب شد

نماینده امضاکننده طرح استیضاح همتی: مایلم امضایم را پس بگیرم

نخستین تحریم ترامپ علیه ایران

چشم‌انداز قیمت مسکن در سال ۱۴۰۴

اینفوگرافی/ پیش‌بینی رشد اقتصادی ایران ازسوی صندوق بین‌المللی پول

مکرون بدون استقبال ترامپ وارد کاخ سفید شد

ستاره‌های مصدوم استقلال به دربی رسیدند

ارتفاع برف در این استان به یک متر رسید

راز تفاوت قیمت دلار و تتر در ایران مشخص شد

مدارس و ادارات این استان‌ها فردا تعطیل شد

افشاگری جدید از اتوبوس‌های برقی که دود می‌کنند

جزییات تازه از تاثیر معدل در کنکور اعلام شد

فیلم/ درخواست جالب جناب خان از رئیس مجلس

واکنش وریا غفوری به حضور در کادرفنی استقلال

فیلم/ خشم رضا شفیعی‌جم از حواشی جوکر

فریدریش مرتس، پیروز انتخابات آلمان: ناتو به زودی نابود می‌شود

فرصت طلایی برای طارمی

تهران باز هم تعطیل شد

رونمایی از خرید تازه استقلال پیش از دربی

زمان واریز عیدی بازنشستگان تغییر کرد

فیلم/ طنین صدای محسن چاووشی در خانه خواننده مشهور ترک

پیش‌بینی بورس فردا سه‌شنبه ۷ اسفند ۱۴۰۳

فیلم/ آغوش صمیمانه شفیعی کدکنی و علی رواقی در تولد نود سالگی دانشگاه تهران

واکسن نمی‌زنم، پس هستم؛ بحران افزایش واکسن‌ستیزی و عقاید ضدواکسن پس از شیوع کرونا!