گزارش نیویورک تایمز از ۲ روز تعطیلی در ایران؛ ماجرا گرما بود یا کمبود برق؟

اقتصاد۲۴- در ادامه این مطلب آمده است: ایران علی رغم اینکه دومین ذخایر بزرگ گاز طبیعی جهان را دارد، اما گاز کافی، یا شبکه برق قدرتمندی که بتواند نیاز‌های مردم را تامین کند، ندارد.
همانطور که شهروندان ایرانی اشاره کردند، بسیاری از مناطق ایران و به ویژه جنوب کشور، هر سال گرمای شدیدی را تجربه می‌کند. یک کارگر ۴۲ ساله کتابفروشی به نام نیما در تهران، می‌گوید: «اصلا هیچ تفاوت دمایی احساس نمی‌کنم. این اصلا بی سابقه نیست.»

سازمان هواشناسی ایران اعلام کرد، دمای هوا در روز سه شنبه در بیش از ۱۲ شهر ایران از ۱۰۴ درجه فارنهایت (۴۰ درجه سانتیگراد) فراتر رفت و پیش‌بینی می‌شود دمای هوا در تهران در روز‌های آینده به ۱۰۲ درجه فارنهایت (نزدیک به ۳۹ درجه سانتیگراد) برسد.
شبکه تولید و توزیع برق ایران فشار زیادی را متحمل شده و توانایی تامین برق مورد نیاز کشور را ندارد. دولت برای استخراج گاز بیشتر و تعمیر شبکه برق، به سرمایه گذاری و فناوری خارجی نیاز دارد، اما به واسطه تحریم‌هایی که علیه برنامه هسته‌ای ایران اعمال شده، ورود سرمایه و فناوری به ایران ناممکن شده است.

با این حال، دولت اصولگرای ایران، در برابر فشار‌های بین المللی مقاومت کرده و از رونق اقتصادی که کاهش تحریم‌ها می‌تواند به همراه داشته باشد، چشم پوشیده است.
مهدی قدسی، اقتصاددان عضو «مؤسسه مطالعات اقتصاد بین الملل وین»، می‌گوید که دولت ایران بین دو گزینه نامطلوب و سخت، گیر افتاده است. تهران تمایلی به تسلیم شدن در برابر غرب ندارد و از طرف دیگر قادر نیست پاسخگوی خشم گسترده مردم نسبت به تورم افسارگسیخته و فروپاشی سیستم تامین خدمات باشد. تحلیلگران می‌گویند که برای مقامات ایرانی، مقاومت به هر قیمتی مهم است.

دکتر قدسی با فهرست کردن اقدامات اضطرای کوتاه مدت و کوتاه بینانه‌ای که دولت انجام می‌دهد، گفت آن‌ها برای جبران کسری بودجه اقدام به چاپ پول می‌کنند که این خود موجب افزایش تورم می‌شود.
صنعت برق در ایران در حال پسرفت است. کارشناسان محیط زیست در ایران می‌گویند دولت برای تولید برق، به سوخت مازوت متوسل شده است. مازوت یا نفت کوره، سوختی بی کیفیت و آلوده کننده است و در پی استفاده از آن برای تولید برق، آلودگی هوا نیز افزایش یافته است.

بیشتر بخوانید: ایران در تله موج گرما و ناترازی برق / وعده تولید برق از انرژی هسته‌ای چه شد؟/ با انبوهی از انرژی‌های فسیلی، طبیعی و تجدیدپذیر چرا همچنان قطعی برق داریم؟

تحلیلگران و شهروندان منتقد دولت، هشدار می‌دهند که اقتصاد رو به وخامت کشور همراه با کمبود آب و انرژی، به خشم بسیاری از مردم نسبت به دولتمردان دامن می‌زند.
یک معلم انگلیسی در تهران به نام مانا گفت او معتقد است که دولت با بحث حجاب به دنبال پرت کردن حواس ایرانیان است، «زیرا آن‌ها قادر به برآورده کردن انتظارات ما و تامین خواسته‌های ما از جمله مدیریت انرژی نیستند».

سخنگوی شرکت دولتی برق ایران، با تکذیب این که تعطیلی به دلیل کمبود برق بوده است، گفت: نیروگاه‌های کشور ظرفیت کافی دارند؛ و علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت با انتشار پستی در توئیتر نوشت: «با توجه به گرمای بی سابقه، هیئت دولت با پیشنهاد وزارت بهداشت برای تعطیلی سراسری موافقت کرده است.».

اما مژگان جمشیدی، کارشناس و روزنامه‌نگار حوزه محیط‌زیست ساکن تهران، معتقد است تعطیل کردن کل کشور به دلیل گرمای هوا در شرایطی که بخش‌هایی از کشور هوای قابل تحمل تری دارند، منطقی نیست. ساکنان تهران گفتند جاده‌های منتهی به مناطق خنک‌تر در شمال کشور، به دلیل ترافیک در روز چهارشنبه مسدود شده است، زیرا مردم از تعطیلات چند روزه آخر هفته، برای سفر به خارج از شهر استفاده کرده اند.

پس از اینکه در پی تهاجم مسکو به اوکراین در سال گذشته، اروپا دسترسی به گاز روسیه را از دست داد، اصولگرایان در ایران ابراز خوشحالی کردند و پیش بینی کردند که یک «زمستان سخت» غرب را مجبور می‌کند برای احیای برجام امتیازات بیشتری بدهد.
اما اروپا زمستان را بدون امتیاز دادن به ایران پشت سر گذاشت، در حالی که ایرانیان در بحبوحه سرمای شدید ژانویه با قطع گاز دست و پنجه نرم کردند. در رسانه‌های اجتماعی، ایرانی‌ها به طنز و کنایه می‌گفتند که به لطف دولتشان، آن‌ها «زمستان سخت» اروپا را تحمل می‌کنند.

در حالی که زیرساخت‌های انرژی و برق در ایران هر سال که می‌گذرد خراب‌تر می‌شود، تقاضا از سوی شهروندان، مشاغل و صنایع نیز افزایش یافته است. یارانه سوخت و برق از سوی دولت سبب شده شهروندان ایرانی به افزایش دمای منزل در زمستان و استفاده از کولر در تابستان عادت کنند. صنایع انرژی بر مانند فولاد و استخراج ارز‌های دیجیتال نیز بار بیشتری به شبکه توزیع برق تحمیل کرده است.

ایران در سال گذشته، ۱۹ میلیارد دلار برای یارانه گاز طبیعی هزینه کرد که بسیار بیشتر از هر کشور دیگری (به غیر از روسیه) است. این میزان یارانه توضیح می‌دهد که چرا ایران بیشترین میزان مصرف گاز طبیعی در خاورمیانه را دارد.
با این حال، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های این کشور در دهه گذشته تقریباً به نصف کاهش یافته و بخش‌هایی از شبکه انرژی کشور، بیشتر با شبکه یک کشور در حال توسعه یا جنگ زده قابل مقایسه است تا کشوری که زمانی یکی از بزرگترین صادرکنندگان انرژی در جهان بود.

واردات گاز طبیعی از ترکمنستان نیز پاسخگوی نیاز‌ها نیست به ویژه اینکه تاخیر ایران در پرداخت بدهی‌های خود در سال‌های اخیر باعث شد تا ترکمنستان در مقطعی جریان گاز را قطع کند. وزیر نفت ایران در مورد بهره برداری از منابع عظیم گازی این کشور گفت، ایران به حداقل ۱۶۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری به منظور حفظ تولید گاز و نفت در سطح فعلی نیاز دارد.
پس از خروج ایالات متحده از برجام در سال ۲۰۱۸، واشنگتن مجددا تحریم‌ها را علیه ایران اعمال کرد و در نتیجه آن، هجومی که برای سرمایه گذاری در ایران پسابرجام شکل گرفته بود، متوقف شد. شرکت‌های فرانسوی و چینی که ایران برای توسعه تولید در بزرگترین میدان گاز طبیعی خود با آن‌ها قرارداد بسته بود نیز به سرعت از ایران خارج شدند.

بیشتر بخوانید: بلای گرما بر جان تولید دارو در ایران؛ قطعی برق سبب کمبود دارو و گرانی

تحریم‌ها و خروج شرکت‌های بزرگ نفت و گاز جهان از ایران باعث شد یک شرکت ایرانی به نام پتروپارس، توسعه میدان گازی پارس جنوبی را برعهده بگیرد. اما بدون سرمایه گذاری خارجی و بدون توانایی‌های فنی لازم، به ناچار آن را به یک چهارم طرح برنامه ریزی شده اولیه کاهش دادند و یک قسمت دیگر نیز به کلی کنسل شد. به گفته اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده، ایران در فاز‌های دیگر همان میدان نیز، برای جلوگیری از کاهش تولید باید بیش از ۲۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کند.

عمود شکری، مشاور انرژی مستقر در واشنگتن و عضو ارشد مهمان در دانشگاه جورج میسون، گفت: «ایران گزینه دیگری برای حل معضل کمبود گاز طبیعی روی میز ندارد.»
علیرغم کمبود‌های داخلی، ایران مقادیر زیادی گاز طبیعی را به عراق صادر می‌کند. صادرات انرژی از ایران به عراق، سبب می‌شود تهران نفوذ عمیقی در امور سیاسی و اقتصادی بغداد داشته باشد. بر اساس برآوردها، عراق برای تامین ۳۵ تا ۴۰ درصد برق مورد نیازش، به ایران وابسته است.

ترکیب زیرساخت‌های قدیمی ایران و تقاضای فزاینده، موجب قطعی‌های مکرر در ایران شده است. ساکنان جنوب ایران به قطع متناوب برق در تابستان عادت کرده اند. آن‌ها می‌گویند آنچه در این هفته غیرعادی بود، تعطیلی سراسری بود.
اما چند ایرانی که روز چهارشنبه با آن‌ها مصاحبه شد، گفتند به دلیل اینکه شرکت هایشان نمی‌توانند در شرایط رو به وخامت اقتصادی به آن‌ها روز مرخصی بدهند، همچنان به سر کار می‌روند. آن‌ها گفتند اگرچه به خاطر اعلام تعطیلی، خیابان‌ها خلوت‌تر شده و رفت و آمد‌ها کمتر شده، اما بسیاری از مغازه‌ها در تهران باز ماندند. نیما، کارگر کتابفروشی، گفت: «حتی اگر سنگ از آسمان ببارد، باید سر کار بیاییم.»

منبع: انتخاب