دولت به دنبال گردشگر سلامت؛ پُز عالی و جیب خالی وقتی مردم تخت بیمارستانی ندارند!

اقتصاد۲۴- سرانه تخت‌های بیمارستانی در ایران از متوسط جهانی و حتی کشور‌های همسایه مثل ترکیه بسیار پایین است. موضوعی که در زندگی روزمره نیز کاملا ملموس است و بسیاری از شهر‌های کشور به دلیل نبود بیمارستان‌های عمومی و تخصصی باکیفیت با چالش روبه‌رو هستند.

با این حال معاون وزیر بهداشت در اظهارنظری عجیب بدون اشاره به آمار‌های استاندارد گفته که ایران ظرفیت خوبی برای جذب گردشگر سلامت دارد. به گفته سعید کریمی ۱۵۵ هزار تخت بیمارستانی در کشور وجود دارد که اگر ضریب اشغال متوسط آن‌ها ۷۰ درصد باشد به طور متوسط ۳۰ درصد از تخت‌های بیمارستانی کشور خالی است و می‌توان از این ظرفیت برای جذب گردشگران در حوزه سلامت استفاده کرد.

اما آماری که معاون وزیر بهداشت داده از چند جهت مخدوش است. چراکه نه تنها در کشور ظرفیت جذب گردشگر حوزه سلامت وجود ندارد، بلکه سرانه تخت‌های بیمارستانی به ازای جمعیت بسیار پایین است و تبعات آن همین امروز نیز دامن مردم را گرفته است.

گزارش‌ها از کمبود تخت بیمارستانی در تهران و دیگر شهر‌ها

گزارش‌های میدانی فراز از شهر‌های مختلف به ویژه تهران و قزوین حاکی از کمبود خدمات بهداشتی مناسب و کافی دارد. به همین دلیل تعداد سفر‌ها از شهر‌های دیگر به تهران برای استفاده از خدمات درمانی به پدیده رایجی تبدیل شده است. موضوعی که در مقابل خیابان‌های بیمارستان‌های کودکان در تهران نیز قابل مشاهده است و بسیاری از خانواده‌ها در طول بستری شدن فرزندشان در تهران برای مدت‌ها آواره خیابان هستند و بعضا هفته‌ها و ماه‌ها در ماشین شب را به روز می‌رسانند.

عقب ماندگی ایران از جهان و حتی کشور‌های همسایه

اما برای بهتر فهمیدن اشتباه بودن اظهارنظر معاون وزیر بهداشت ابتدا باید دید که سرانه تخت بیمارستانی یعنی چه؟ به طور خلاصه تخت‌های بیمارستانی شامل تمام تخت‌هایی است که به طور منظم نگهداری می‌شوند و برای استفاده در دسترس هستند.
بر این اساس آمار تخت‌های بیمارستانی ایران حدود ۱۵۵ هزار برای کل جمعیت کشور تخمین زده می‌شود. اما چطور باید معنای این عدد را درک کرد؟ پاسخ این سوال ساده است. باید آن را در نسبت با جمعیت و استاندارد‌های جهانی سنجید. کاری که معاون وزیر بهداشت آگاهانه یا ناآگاهانه انجام نداده است.

بیشتر بخوانید: سوداگری؛ دردسری که «توریسم درمانی» با آن روبروست

طبق آمار سازمان بهداشت جهانی آمار تخت‌های بیمارستانی در ایران سال ۱۳۷۹، ۱.۵ بوده است. تا سال ۱۳۸۶ این آمار به ۱.۷ نیز رسیده است، اما در دو سال بعدی به ۱.۳ کاهش پیدا کرده است. سال ۱۳۸۹ آمار‌ها به ۱.۷ تخت به ازای هر هزار نفررسیده، اما از سال ۹۲ بار دیگر آمار‌ها به ۱.۵ بازگشته است. یعنی پس از ۱۰ سال به لحاظ سرانه تخت بیمارستانی ایران هیچ پیشرفتی نداشت است و طبق آخرین آمار سازمان بهداشت جهانی در سال ۹۶ این آمار تغییری نکرده است.

این در حالی است که وضعیت ایران در مقایسه با کشور‌های توسعه‌یافته و حتی برخی کشور‌های همسایه بسیار نگران‌کننده است. در کشور‌های OECD (عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی)، به طور متوسط ​​۴.۴ تخت بیمارستانی به ازای هر هزار نفر در سال ۲۰۱۹ وجود داشته است. بر اساس آماری که در سایت داده‌های OECD وجود دارد در صدر این کشور‌ها شرق آسیایی‌ها یعنی ژاپن (۱۲.۸ تخت به ازای هر هزار نفر) و کره جنوبی (۱۲.۴ تخت در هر هزار نفر) قرار دارند. سرانه تخت بیمارستانی در ترکیه نیز حدود ۲.۸ به ازای هزار نفر است نشان می‌دهد ایران در این حوزه از ترکیه نیز عقب افتاده است.

اما مفهوم دیگری که معاون وزیربهداشت به آن پرداخت نرخ اشتغال است.. نرخ اشغال تخت بیمارستان اطلاعات تکمیلی را برای ارزیابی ظرفیت بیمارستان ارائه می‌دهد. میزان اشغال بالای تخت‌های بیمارستانی می‌تواند نشانه‌ای از در معرض خطر بودن نظام سلامت کشور باشد. طبق استاندارد‌ها نرخ اشغال بیش از ۸۵ درصد نشان دهنده وضعیت خطرناک است و تقریبا نیمی از کشور‌های OECD نرخ اشغال بین ۷۰ تا ۸۰ درصد داشته‌اند؛ بنابراین با فرض دقیق بودن آمار معاون وزیر بهداشت نرخ اشغال تخت‌های بیمارستانی در ایران کمی کمتر از وضعیت خطرناک است.
حال با توجه به این آمار‌ها و وضعیت نامناسب کشور چگونه باید از ظرفیت تخت‌های بیمارستانی برای گردشگری سلامت استفاده کرد؟ در شرایطی که سرانه تخت‌های بیمارستانی نسبت به جمیعت ۸۵ میلیونی کشور بسیار پایین و نرخ اشغال آن در در لبه مرز وضعیت خطرناک است؟