ارزش تخمینی دارایی‌های بلوکه شده ایران چقدر است؟

اقتصاد۲۴- یکی از موضوعاتی که در ماه‌های اخیر، فضای اقتصادی و سیاسی کشور را تحت تاثیر خود قرار داده، بحث آزادسازی پول‌های بلوکه شده ایران در کشور‌های دیگر است. در نیمه دوم مرداد ماه و تنها چند روز پس از آنکه داستان پر پیچ و خم آزادسازی ۶ میلیارد دلار از دارایی‌های مسدود شده ایران در کره جنوبی بالاخره به سرانجام رسید، اعلام شد که ۶ میلیارد یورو دیگر از این منابع، اینبار در عراق آزاد می‌شود.

اما موضوع در همین جا خاتمه نیافت و روز گذشته، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه، در اظهارنظری عجیب، مدعی شد که ایران پول بلوکه‌ای شده‌ای در هیچ کشوری ندارد و تاکید کرد: می‌توانیم از دارایی‌هایی که در اختیار داریم، استفاده کنیم.

وی همچنین درباره صادرات گاز و برق ایران به عراق گفت: دائما به دارایی‌های ایران در بانک تی بی‌ای عراق افزوده می‌شود که به طور مستمر، بانک مرکز خرید‌هایی که نیاز هست را اعلام می‌کند.

این ادعا در حالی از سوی وزیر امور خارجه مطرح شده که مطابق بررسی‌ها، بعید به نظر می‌رسد که ایران هیچ دارایی بلوکه شده دیگری نداشته باشد.

بیشتر بخوانید:بیشترین پول‌های بلوکه شده ایران در کدام کشور‌ها است؟

در ابتدا باید متذکر شد که ارائه آماری دقیق از اموال بلوکه شده ایران در کشور‌های خارجی به دلیل در دسترس نبودن اطلاعات کافی، ناممکن است، اما با توجه به اظهارات و گزارش‌های پراکنده می‌توان به برآوردی از میزان این اموال رسید.

سال ۲۰۲۰ بود که سرویس تحقیقات کنگره آمریکا در گزارشی میزان اموال بلوکه شده ایران را بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیارد دلار تخمین زد. همچنین الن دوهان، گزارشگر ویژه اقدامات یک‌جانبه شورای حقوق بشر پس از حضور در ایران در سال ۲۰۲۲ اعلام کرد که ۱۰۰ تا ۱۳۰ میلیارد دلار از اموال ایران توسط آمریکا بلوکه شده است.

از سوی دیگر، در گزارشی که صندوق بین‌المللی پول سال گذشته منتشر کرد، رقم اموال مسدود شده ایران تا پایان آوریل سال ۲۰۲۰ در حدود ۱۱۵ میلیارد دلار تخمین زده شد.

اموال بلوکه شده ایران شامل چه مواردی است؟

بخشی از دارایی‌های بلوکه شده ایران در کشور‌های دیگر، شامل اموال نقدی است که از فروش نفت و گاز، فرآورده‌های نفتی و دیگر محصولات صادراتی ایران حاصل شده‌اند.

با این وجود دارایی‌های ایران در کشور‌های خارجی به این اموال نقدی محدود نمی‌شود و بخش ارزشمندی از این اموال، غیرنقدی هستند. بررسی‌ها نشان می‌دهند که سهم قابل توجهی از دارایی‌های ایران مربوط به اموال غیرنقدی اعم از سهام شرکت‌های آمریکایی، آلمانی، فرانسوی و دیگر کشور‌های اروپایی است که در قبل از انقلاب سال ۵۷ خریداری شده‌اند. برآورد می‌شود که ارزش کنونی این دارایی‌ها به چندین میلیون دلار برسد.

اظهارات متناقض مسئولان

با وجود اینکه آمار دقیقی از اموال غیرنقدی ایران وجود ندارد و داده‌های موجود از دارایی‌های نقدی کشور نیز به‌روز نیست، اما بسیار بعید به نظر می‌رسد که همه این دارایی‌ها به کشور بازگشته باشند.

هفته گذشته بود، شهریار حیدری، نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، در گفتگو با روزنامه تعادل به موضوع پول‌های بلوکه شده ایران پرداخت و در این مورد گفت: «ما در کشور‌های آمریکا، انگلیس، کره، چین و عراق پول بلوکه شده داریم، در این بین، برای آزادسازی پول‌های ایران، عراق پیش‌قدم شده است. در ضمن، بیشترین میزان پول‌های بلوکه شده ایران، در کره و عراق است که حدود ۱۶ میلیارد دلار به ایران بدهی دارند.»

بنابراین به باور نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی، همچنان برخی از اموال ایران در کشور‌های دیگر بلوکه شده‌اند که این ادعا، برخلاف ادعای وزیر امور خارجه است.