افسردگی در جایگاه سوم بیماری‌ها در ایران

اقتصاد۲۴-همزمان با افزایش آسیب‌های اجتماعی، آمارها هم نشان از افزایش مشکلات روانشناختی از جمله افسردگی در کشور می‌دهد. رئیس سازمان نظام پزشکی ایران هم در این مورد گفت که حدود یک سوم از افراد جامعه ایران از مشکلات روانشناختی رنج می‌برند

۱۰ اکتبر روز جهانی سلامت روان نامگذاری شده است. همزمان در ایران هم ۱۸ تا ۲۴ مهرماه به نام هفته سلامت روان نام گذاشته شده است تا بهانه‌ای باشد برای آگاهی دادن به افراد و دستگاه‌های مختلف درباره اهمیت سلامت روان و بررسی وضعیت جامعه.

روز گذشته نیز همایش تخصصی روز جهانی سلامت روان در دانشگاه علوم پزشکی ایران برگزار شد. در این همایش وضعیت سلامت روان در کشور و راهکارهای ساختاری برای بهبود اوضاع بیان و بررسی شد.

یک سوم ایرانی‌ها درگیر مشکلات روانشناختی

علی فتحی آشتیانی، رئیس سازمان روانشناسی و مشاوره ایران گفت آمارها نشان می‌دهد که رسیدگی به وضعیت سلامت روان در کشور نیاز به توجه بیشتر دارد. سازمان بهداشت جهانی هم اعلام کرده است که جهان تا سال 2030 نیاز بیشتری به خدمات سلامت روانی دارد.

بیشتر بخوانید:بحران سالمندی در ایران؛ تعداد فقرای سالمند در ایران رو به افزایش است

او ادامه داد: «طرح‌های ملی مختلفی در حوزه سلامت روان انجام شده است. آخرین مطالعات در سال 1399 نشان می‌دهد که 29.7 درصد از جامعه ایرانی به نوعی از نشانه‌های اختلالات روانی رنج می‌برند.»

رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره ایران گفت: «حدود یک سوم افراد جامعه با مشکلات روانشناختی مواجه هستند و این می‌طلبد که کارهای جدی‌تری در این مورد انجام دهیم.»

پیمایش‌های ملی بررسی سلامت روان ایرانی‌ها

آنچه در ادامه آمده طرح‌های ملی در حوزه سلامت روان است که در سال‌های گذشته انجام شده است و رئیس سازمان نظام روانشناسی ایران مرور کرد.

طرح ملی بررسی سلامت روانی در سال 1378 نشان داد که 21 درصد از جامعه ایرانی به نوعی از نشانه‌های اختلالات روانی رنج می‌رند. در این پیمایش، 14.9 درصد مردان و 25.9 درصد زنان بودند. (نوربالا و همکاران)

پس از آن طرح ملی همه‌گیرشناسی اختلالات روانپزشکی در سال 1380 نشان داد که شیوع انواع اختلالات روانپزشکی در کشور 17/10 درصد است. (محمدی و همکاران)

در مطالعه فتحی آشتیانی و همکاران در سال 1386 در چند استان نشان داد 16.2 درصد به نوعی از نشانه‌های اختلالات روانی رنج می‌برند. پیمایش سلامت روانی در سال 1390 نیز نشان داد 23.6 درصد از افراد دارای یک یا چند اختلال روانپزشکی بودند. (رحیمی موقر و همکاران)

طرح ملی بررسی سلامت روانی نشان داد 23.44 درصد از جامعه ایرانی به نوعی از نشانه‌های اختلالات روانی رنج می‌برند. (نوربالا و همکاران در سال 1393) آخرین مطالعه ملی بررسی سلامت روانی در سال 1399 صورت گرفت که بر اساس آن 29.7 درصد از جامعه ایرانی به نوعی از نشانه‌های اختلالات روانی رنج می‌برند. (نوربالا و همکاران)

افزایش چشمگیر خودکشی در ایران

رئیس سازمان روانشناسی و مشاوره کشور در بخش دیگری از سخنرانی خود به وضعیت خودکشی در ایران پرداخت. او گفت: «خودکشی یکی از مشکلات اساسی در حوزه سلامت روان است و از آسیب‌شناسی پیچیده‌ای برخوردار است. خودکشی ناشی از تعامل عوامل مختلف بیولوژیکی، روان‌شناختی، اجتماعی و اقتصادی است.»

فتحی آشتیانی توضیح داد: «تعداد موارد خودکشی کامل در سال 1400 در مقایسه با سال 1399، 12.7 درصد رشد داشته است. همچنین تعداد موارد خودکشی کامل طی 15 سال از سال 1385 تا سال 1400 حدود 108 درصد رشد داشته است. این آمار قابل تاملی است.

رتبه‌بندی بار بیماری‌ها در ایران؛ افسردگی در جایگاه سوم

رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره ایران در ادامه به رتبه‌بندی بار بیماری‌ها و سهم بیماری‌های روانشناختی در این رتبه‌بندی پرداخت.

او توضیح داد: «در رتبه‌بندی بار بیماری‌ها در جهان در سال 2017 (1396) در بررسی این سوال که بیشترین ناتوانی‌ها در ایران ناشی از کدام مشکلات سلامت هستند به مقایسه بیشترین ناتوانی‌ها بین سال 1386 تا سال 1396 پرداخته شد.» در ادامه رتبه‌بندی بار بیماری‌ها در ایران را می‌خوانید:

اختلالات سردرد (14 درصد افزایش)

کمردرد (23 درصد افزایش)

اختلال افسردگی (23 درصد افزایش)

اختلال مرتبط با مصرف مواد مخدر (2.6 درصد افزایش)

اختلال اضطراب (10 درصد افزایش)

دیابت (73 درصد افزایش)، گردن‌درد ( 30 درصد افزایش)

اختلالات نوزادی (23 درصد افزایش)

سایر اختلالات اسکلتی-عضلانی (34 درصد کاهش)

افت شنوایی مرتبط با افزایش سن (32 درصد افزایش)

نابینایی و اختلالات بینایی (26 درصد افزایش)

فتحی آشتیانی گفت همانطور که این رتبه‌بندی نشان می‌دهد افسردگی و اضطراب در رتبه‌های بالا قرار دارند و افزایش داشته‌اند. ضمن آنکه در این رتبه‌بندی فقط اختلالات اسکلتی-عضلانی کاهش داشت.

بنابر آمارهای سازمان بهداشت جهانی، افراد مبتلا به افسردگی و اضطراب در دنیا در سال 1990 حدود 416 میلیون نفر بودند، اما در سال 2013 به 615 میلیون نفر رسیدند. یعنی تعداد آنها طی 23 سال 199 میلیون افزایش یافت.

جایگاه سلامت روان در اسناد بالادستی ایران

فتحی آشتیانی در ادامه هم درباره جایگاه موضوع سلامت روان در اسناد بالادستی توضیحاتی ارائه کرد. او گفت: « سال گذشته دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی، 10 موضوع در اولویت سلامت کشور را اعلام کرد. در این میان مواردی است که به حوزه سلامت روان مربوط است.»

او گفت در بند یک آمده که بیماری‌های غیرواگیر و عوامل خطر آنها از جمله بیماری‌های اعصاب و روان که علل متعدد داشته و به صورت مزمن فرد و خانواده را گرفتار می‌کند و هزینه بالایی برای اقتصاد کشور ایجاد می‌کند که بخشی از آن مرتبط با کاهش کارآیی نیروی انسانی است.»

رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور ادامه داد: «در بند پنجم هم آمده که اختلالات روانی از شایع‌ترین علل ایجاد ناتوانی و بیماری در دنیا و در کشور ما بوده و آسیب‌های اجتماعی از علل زمینه‌ساز اختلالات روانی است. اعتیاد و طلاق از جمله مهمترین آسیب‌های اجتماعی است.»

او گفت در بند هفتم هم به رویکرد اجتماعی به سلامت پرداخته شد. در این بند آمده که ارائه خدمات سلامت حدود 25 درصد تاثیرگذار است. نگاه جامع به سلامت نیازمند سازوکارهایی برای حضور و مشارکت ذی‌نقشان از بخش‌های جامعه است. توجه به تعیین‌کننده‌های اجتماعی سلامت از مهمترین اقدامات در این زمینه است.»