منفعت ایران از رفع تحریم‌های ونزوئلا

اقتصاد۲۴-آمریکا چهارشنبه گذشته اکثر محدودیت‌ها علیه صنعت نفت ونزوئلا را به مدت شش ماه لغو کرد و فعلا رفع تحریم ونزوئلا در دستور کار است؛ تسهیل گسترده تحریم‌هایی که آمریکا از سال ۲۰۱۹ در واکنش به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ونزوئلا، وضع کرد، به این کشور آمریکای جنوبی اجازه می‌دهد تجارت نفت خود را گسترش دهد.

داد و ستد آزادی و نفت میان آمریکا و نزوئلا!

مجوزی که از سوی اداره کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا در راستای رفع تحریم ونزوئلا صادر شده است، با هدف تشویق ونزوئلا به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری منصفانه در سال آینده است. با این حال نمی‌توان ۱۰۰ درصد امیدوار بود که معافیت موقتی به تولید نفت ونزوئلا یا صادرات این کشور منجر شود.

در وافع دولت ونزوئلا و آمریکا اخیرا توافق‌نامه ۱۲ بندی را امضا کرده‌اند که برگزاری انتخابات آزاد با حضور ناظران بین‌المللی یکی از بند‌های آن است. پذیرش این بند‌ها از سوی کشوری سیاست‌زده نظیر ونزوئلا جای تعجب دارد. با این حال دولت متعهد شده که تمام نامزد‌های انتخاباتی عبور و مرور آزاد و امن در سراسر کشور داشته و همه آن‌ها به رسانه‌های عمومی و خصوصی دسترسی داشته باشند. به جز این، در توافق شرط شده است که میلیون‌ها ونزوئلایی مهاجر در انتخابات شرکت کنند.

در مقابل آمریکا تضمین داده است که تحریم‌های نفت، گاز و طلای ونزوئلا را لغو کند و غول نفتی آمریکایی یعنی شورون به ونزوئلا در توسعه میادین نفت و گاز این کشور کمک کند. اما تحریم‌های مرتبط با نقض حقوق بشر علیه ونزوئلا ادامه‌دار است البته که آمریکا تاکید موکد کرده که اگر این توافق زیر پا گذاشته شود، ونزوئلا دوباره تحریم خواهد شد.

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا با صدور بیانیه‌ای به ونزوئلا هشدار داده که دولت این کشور موظف است «تاریخ و پروسه مشخص بازگرداندن فوری کاندیدا‌ها را تا پایان نوامبراعلام کند» و البته قید کرده است که اگر ونزوئلا به این تعهدات پایبند نباشد به سرعت تمامی تحریم‌ها برگردانده می‌شود.

شاید ابتدا با شنیدن نام کشور ونزوئلا بحران‌های این کشور را به یاد آورید، اما ونزوئلا صاحب بزرگ‌ترین ذخایر نفتی جهان است. علاوه بر این، ونزوئلا صاحب ذخایر معدنی ارزشمندی است و در فهرست یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان طلا، سنگ‌آهن، بوکسیت و زغال‌سنگ و … قرار دارد؛ اما تنش‌های داخلی و اقتصاد دولتی این کشور شرایطی را ایجاب کرده که با وجود تمام معادن و ذخایر آن درگیر بحران باشد و شرایط نابسامان اقتصادی را مادام تجربه کند.

با برداشته شدن تحریم‌های نفتی ونزوئلا و با سناریوی افزایش تولید نفت این کشور به طوری که تولید آن ۲۵ درصد و در مقایسه با سطح فعلی ۱۷۰ هزار تا ۲۰۰ هزار بشکه باشد می‌توان این سناریو را زنگ خطری برای سیاست‌های اوپک و روسیه و عربستان دانست.

پیش از این عربستان با همکاری روسیه تصمیم به کاهش عرضه نفت برای بالا نگه داشتن قیمت طلای سیاه گرفته بود. بدین طریق منابع مورد نیاز روسیه در دست‌درازی به خاک اوکراین به نوعی تضمین شده است. اما اکنون با ورود نفت ونزوئلا به بازار ممکن است این سیاست‌ها با تهدید مواجه شوند.

رفع تحریم ونزوئلا به نفع ایران تمام می‌شود؟

بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند رفع تحریم ونزوئلا در حوزه نفتی به افزایش تولید نفت این کشور منتهی نخواهد شد، بلکه باعث تغییر جریان صادرات نفت ونزوئلا و دور شدن آن از چین می‌شود.

اویل پرایس در این باره نوشت: اگر کاهش تحریم‌های نفتی ونزوئلا دائمی باشد، تولید نفت این کشور ۲۵ درصد نسبت به سطح فعلی افزایش یافته و از ۸۰۰ هزار بشکه طی یک الی دو سال به یک میلیون بشکه می‌رسد؛ اما احتمالا معافیت کوتاه‌مدت از تحریم‌هایی که آمریکا برای صادرات نفت ونزوئلا در نظر دارد، به افزایش تولید نفت این کشور منتهی نشود، بلکه باعث تغییر جریان صادرات نفت ونزوئلا و دور شدن آن از چین می‌شود.

با آغاز فعالیت شرکت آمریکایی شورون در ونزوئلا از ابتدای امسال، صادرات نفت ونزوئلا به چین، از روزانه ۴۷۷ هزار بشکه در ۲۰۲۲، به ۴۳۷ هزار بشکه از ابتدای ۲۰۲۳ تاکنون کاهش یافته و تعمیق نیز خواهد شد. بدین ترتیب ایران می‌تواند از فرصت توافق موقت ونزوئلا و آمریکا برای افزایش صادرات نفت خود به چین و جایگزینی با نفت ونزوئلا استفاده کند و میانگین رقم فروش به چین را به بالاتر از یک میلیون بشکه ارتقا دهد.

البته نمی‌توان شرایط را به طور کامل برای ایران مطلوب دید و به اعتقاد برخی کارشناسان پس از رفع تحریم موقت ونزوئلا اتفاقا دست آمریکا برای فشار روی ایران باز‌تر می‌شود و می‌تواند صادرات کشتی به کشتی نفت ایران را کنترل کند.

در همین رابطه فرشید شکرخدایی، عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، به تجارت‌نیوز گفت: این تصمیم در واقع رفع تحریم نیست، بلکه آخرین سیاستی است که جو بایدن و کنگره آمریکا منتشر کرده و بر مبنای تسهیل تجارت نفت ونزوئلاست. با توجه به قولی که دولت ونزوئلا برای برگزاری انتخابات آزاد داده است، آمریکا سیاست‌های تحریمی را تعدیل می‌کند. البته نفت ونزوئلا بسیار ارزان‌تر از نفت ایران است و حدود ۲۰ درصد زیر قیمت به فروش می‌رسد.

وی افزود: ایران نفت را حدود ۱۳ درصد زیر قیمت ارائه می‌کند و نفت ونزوئلا حتی ارزان‌تر از نفت ایران به بازار‌ها می‌رسد. از این رو مطمئنا این به معنای افزایش ارائه نفت رسمی به بازار خواهد بود و احتمالا خریداران جدید پیدا خواهد کرد. خریدار قدیمی نفت ونزوئلا چین بود و زیر قیمت نفت می‌خرید و امروز هم چین از ایران، روسیه و ونزوئلا نفت ارزان‌قیمت می‌خرد.

او تاکید کرد: به نظر می‌رسد در شرایط جدید مزیت رقابتی در زمینه انرژی ارزان‌تر فراهم می‌شود و این شرایط بیشترین فشار را بر چین وارد خواهد کرد. زیرا دیگر نمی‌تواند انرژی را ارزان بخرد و احتمالا شاید منجر به اعطای تخفیف بیشتر به ایران گردد.

این فعال بخش خصوصی تصریح کرد: با توجه به نزدیک شدن به زمستان و ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش قیمت روتین در زمستان و همچنین کاهش ذخایر گاز اروپا نسبت به سال‌های قبل، بالا رفتن عرضه انرژی به بازار جهانی سیاستی است که آمریکایی‌ها پیگیری می‌کنند و این کار احتمالا باعث افزایش رقابت‌پذیری صنایع اروپایی خواهد شد. زیرا آن‌ها دسترسی ارزان قیمتی به انرژی ایران، روسیه و ونزوئلا ندارند و تصمیم جدید آمریکا سیاستی ضدچینی محسوب می‌شود.

شکرخدایی در پایان خاطرنشان کرد: تصمیم دولت آمریکا شاید بتواند به خاتمه جنگ اوکراین و رفع مشکل تحریم ایران بینجامد.