دریاچه چیتگر هم سرنوشت با دریاچه ارومیه

اقتصاد۲۴- علی اکبر عفت منش_ بیش از ده سال از بهره برداری دریاچه چیتگر (شهدای خلیج فارس) می‌گذرد. این دریاچه انسان ساز در طول حیات کوتاه خود یکی از مراکز گردشگری در غرب تهران شده است و حتی پذیرای مهمان‌هایی از سایر شهر‌ها بوده است. آب با تمام زیباییهایش در آن محل برای روح و روان خسته گردشگران آرامشی دوست داشتنی به همرام دارد.
اما مدتی است که سیر تحولات این دریاچه نیز مانند دریاچه ارومیه است. حق آبه آن را برای مصرف دیگری برده اند و این دریاچه نیز مانند آن شتابان به سمت خشگ شدن میرود.

یکی از مدیران سابق بهره برداری از دریاچه در این باره میگوید:از جمله مواردی که به هنگام ساخت دریاچه مورد توافق قرار گرفت این بود که حق آبه دریاچه از محل رودخانه کن و به مقدار ۵ میلیون متر مکعب در سال باشد. البته محاسبات طراحی حاکی از آن بود که تبخیر سالانه آب به بیش از ۱.۵ میلیون متر مکعب نخواهد رسید و تجربه ۱۰ سال بهره برداری نیز موئد همین موضوع است. در طول این ده سال به هنگام فرا رسیدن موعد آبگیری شهرداری تهران و شرکت آب منطقه‌ای پس از طی مراحل کم افت و خیز اداری برای انتقال این سهمیه توافق میکردند و عملیات انتقال شروع میشد. دریاچه در اوایل هر سال به تراز حد اکثر خود میرسید و بسیاری از گردشگران عزیز سال نوی خود را در فضایی شاد و دل انگیز شروع میکردند.

اما سال گذشته چنین نشد. به بهانه کمبود آب تهران مسیر آبرسانی دریاچه را تغییر دادند و سهمیه آب دریاچه را به تصفیه خانه تهران فرستادند. طبق گزارشات موجود مصرف آب تهران روزانه ۳.۵ میلیون و در طول سال بالغ بر ۱۲۷۷.۵ میلیون متر مکعب است. مصرف دریاچه در هر سال ۱.۵ میلیون متر مکعب است. آبی که سال گذشته از دریاچه شهدای خلیج فارس دریغ کردند فقط ۱۲ صدم درصد مصرف آب تهران بود.

بیشتر بخوانید: «انزلی سل»، کابوس مرگ می‌بیند؛ قصه یک تالاب و کابوس ویرانی انزلی

باید از مسئولین محترم پرسید آیا این ۱۲ صدم درصد دردی از شهر تهران دوا نمود؟ یا اینکه با خشگ کردن تدریجی این دریاچه دردی هم به درد‌های این شهر اضافه خواهد شد. تا چند روز دیگر آب در بستر رودخانه کن جاری خواهد شد و زمان آن رسیده است که شهرداری تهران و شرکت آب منطقه‌ای برای فراهم کردن شرایط آبگیری به دنبال برنامه ریزی برای رفع مشکلات و موانع اداری و فنی این فرایند باشند.

امسال دریاچه برای زنده ماندن ۲.۵ میلیون متر مکعب آب نیاز دارد و با توجه به ظرفیت خطوط انتقال و تصفیه خانه دریاچه ضروری است هر چه سریع‌تر تمهیدات این کار فراهم شود.
هم اکنون سطح دریاچه چیتگر بیش از ۲.۵ متر از سطح از نرمال خود پایین‌تر است و در بسیاری از قسمت‌ها بخصوص در شمال آن بستر دریاچه از محیط آبی خارج شده است. کاهش آب دریاچه که بیشتر ناشی از تبخیر سطحی است به افزایش غلظت الاینده‌های آب منجر میشود و حیات گونه‌های آبزی و کنارآبزی را به مخاطره می‌اندازد. بهره برداری تفریحی از دریاچه در چنین شرایطی بر شدت آلوده شدن آن میافزاید و مشگل دوچندان میشود.

نکته مهم به خطر افتادن سیستم آب بندی دریاچه است. تمام بستر دریاچه لایه‌ای از لاستیک محافظ (ژئوممبران) پوشانده شده است و کاهش ارتفاع آب سبب میشود فاصله شناور‌های موجود با کف دریاچه تا حد خطرناکی کم شود و در برخی قسمت‌ها به کف دریاچه اصابت کنند. این اتفاق برای سیستم پایداری دریاچه بسیار خطرناک است.

اگر امسال هم حق آبه دریاچه را ندهند کاهش ارتفاع آب به بیش از ۳.۵ متر خواهد رسید و این اتفاق در اواسط تابستان که رودخانه آبی برای جبران ندارد پیش می‌آید. در این حال بخش بسیار بزرگی از بستر دریاچه که در طول این سال‌ها با لجن انباشته شده از آب بیرون خواهد آمد و ممکن است بخش قابل توجهی از آبزیان دریاچه نیز تلف شوند. چنین پدیده‌ای به لحاظ زیست محیطی خطر بالقوه‌ای برای غرب تهران و شاید برای کل تهران باشد.

شهروندان منطقه ۲۲ به خاطر دارند که سال اول آبگیری که هنوز به تراز نهایی نرسیده بودیم چه مشکلاتی بروز کرد. وفور پشه و قورباغه بر زندگی بسیاری از ساکنین نزدیک دریاچه تاثیر ناخوشایندی داشت. اما با آبگیری کامل دریاچه و رها سازی ماهیان خاص این مشکل در همان سال حل شد.
آیا ممکن است مجددا شاهد تسلط پشه و قورباقه بر منطقه باشیم؟ همانطور که خشگ شدن دریاچه ارومیه مخاطرات زیست محیطی بسیاری برای آن منطقه و بخش بزرگی از ایران دارد غرب تهران و شاید بخش قابل توجهی از شهر تهران باید آماده باشد تا اثرات زیست محیطی ناشی از خشگ شدن دریاچه را تجربه و تحمل کند.

منبع: امتداد