مدیرکل محیطزیست آذربایجان شرقی با اشاره به عوامل تشدید آلودگی هوای تبریز، نقش شرایط جوی پایدار، افزایش آلایندههای صنعتی و ترافیک سنگین را تأیید کرد و تاکید کرد که کاهش آلودگی تنها با مدیریت مصرف و مشارکت عمومی امکانپذیر است.
بارشهای چند روز اخیر در استانهای شمال غرب کشور، جان تازهای به دریاچه ارومیه بخشیده است. سطح آب این پهنه آبی در مقایسه با هفتههای گذشته افزایش یافته و کارشناسان امیدوارند روند احیای اکوسیستم دریاچه ادامه یابد.
«تصاویر ماهوارهای تازه از دریاچه ارومیه ، فاجعهای زیستمحیطی را به نمایش گذاشتهاند؛ پهنهای که روزگاری بزرگترین دریاچه داخلی ایران بود، امروز به بیابانی خشک و بیآب بدل شده است.»
تصاویر تازه منتشرشده از دریاچه ارومیه ، وضعیت نامطلوب و کاهش چشمگیر آب این پهنه آبی را نشان میدهد؛ نشانهای نگرانکننده از ادامه بحران زیستمحیطی که سالهاست این دریاچه و مناطق پیرامونی آن را درگیر کرده است.
درویش، فعال محیطزیست، با انتقاد از تصمیمات مخرب در مدیریت منابع طبیعی گفت: به بهانه صادرات سیب به لبنان، چشمه «ابینقشه گربهنشان» را خشک کردند؛ اقدامی که بهزعم او نمونهای روشن از بیتوجهی به زیستبومهای کشور است.
سعید عیسیپور با اشاره به ضرورت اجرای طرحهای مصوب ستاد احیا گفت:امید برای نجات دریاچه هنوز وجود دارد، اما بدون تغییر جدی در مدیریت منابع آب، دریاچه ارومیه بهزودی از نقشه ایران محو خواهد شد.
تازهترین تصاویر ماهوارهای شرکت Planet Labs PBC و مقایسهی آنها با تصاویر ثبتشده در زمان مشابه سال گذشته نشان میدهد که سطح آب این دریاچه در طول یک سال بهطور چشمگیری کاهش یافته و تقریباً بهطور کامل خشک شده است.
پدیده توفانهای نمکی یا ریزگردهای نمکی در اطراف دریاچه خشک شده ارومیه کاملا واقعی است و یک بحران جدی و مستند محیطزیستی محسوب میشود نه صرفا تبلیغات رسانهای. نمکها مانند سیمان سفت نمیشوند.
بزرگراه شهید کلانتری هنوز هم به عنوان یکی از عوامل اصلی تسریع و تشدید خشک شدن دریاچه ارومیه در نظر گرفته میشود. علل اصلی از دست رفتن کلی آب دریاچه، ساخت سد، کشاورزی ناپایدار در اثر مداخلات انسانی- است
مهدی زارع، استاد پژوهشکده بینالمللی زلزلهشناسی میگوید که شواهد موجود در رسوبات دریاچه ارومیه خشکی مهمی تقریباً ۴۲۰۰ سال قبل همرمان با رویداد خشکی منطقهای با یک افت قابل توجه سطح آب را نشان میدهد.
«جلال محمودزاده»، نایبرئیس هیئت تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی وقت، درباره احیای دریاچه ارومیه بیان کرد: «ستاد احیای دریاچه ارومیه از بدو تأسیس تا کنون علاوهبر کمکهای بینالمللی، اعتبارات فراوانی دریافت کرده است، حدود شش هزار میلیارد تومان اعتبارات دولتی در اختیار این ستاد قرار گرفته است.»
به تازگی ناسا تصویری جدید از دریاچه ارومیه منتشر کرده که وضعیت بحرانی آن را نشان میدهد. سطح آب به شدت کاهش یافته و بخشهای وسیعی از دریاچه به کویر نمک تبدیل شده است.
آب روستاهای اطراف دریاچه ارومیه شور شده و محمد کوهانی، کارشناس حوزه آب درباره علت این موضوع میگوید: مناطقی که در اطراف دریاچه وجود دارند که چندینسال است خشک شدند، آب به آنها نمیرسد و نمکهای آن حالت روان و بدون ساختمان خاکی پیدا کردند و با باد جابهجا میشوند.
معاون محیطزیست دریایی و تالابهای سازمان حفاظت محیطزیست گفت: به دلیل پسروی آب دریای خزر، اگر تا چهار سال آینده اقدام مؤثری برای انتقال آب از دریای خزر انجام نشود، خلیج گرگان و تالاب میانکاله از دست خواهند رفت و بین ۴۶ تا ۵۲ هزار هکتار از این عرصه ممکن است به کانون گرد و غبار تبدیل شود.
بهجای نمکزدایی، تمرکز اصلی برای احیای دریاچه ارومیه ، افزایش جریان آب شیرین است. این رویکردی طبیعیتر و پایدارتر است. احیای سطح آب دریاچه با اجازهدادن به رودخانهها برای جریان مجدد به آن، مؤثرترین راه برای کاهش شوری و احیای اکوسیستم آن است.
کارشناسان هشدار میدهند ادامه روند فعلی، یعنی افزایش بیرویه مصرف آب، به ویژه در بخش کشاورزی و مدیریت ناکارآمد منابع، دریاچه ارومیه را به تاریخ میسپارد.
یک کارشناس منابع آب گفت: سدهای اورمیه به بهانه تامین آب شرب احداث شده در حالی که کل نیاز آب حوضه آبریز دریاچه کمتر از ۴۶۰ میلیون متر مکعب است، اما مجموع سدهای احداث شده در این حوضه بالغ بر ۲.۲ میلیارد متر مکعب حجم مخازن است و این یعنی، مخازن در خدمت توسعه سطح زیر کشت قرار گرفتهاند.
بر اساس دادههای مربوط به زراعت محصولات باغی در سال ۱۴۰۳، استان آذربایجان غربی با داشتن ۷۰ هزار و ۹۸ هکتار زمین بارور و با سهم ۲۷.۵ درصدی بزرگترین وسعت کشاورزی را در کشور داراست. با توجه به اینکه سیب از جمله محصولات نسبتاً آببر محسوب میشود که نیاز آبی قابل توجهی دارند.