وضعیت پرستاران در ایران چگونه است؟

اقتصاد۲۴- در سال‌های اخیر و همزمان با رشد بی‌امان تورم در ایران، پرستاران هم به خیل معترضان به وضعیت اقتصادی پیوستند. حالا هر چند وقت یکبار در گوشه و کنار کشور، گروهی از پرستاران تجمع می‌کنند و از مشکلات کاری خود می‌گویند. همان مشکلاتی که مهاجرت پرستاران را رقم زده و جان و سلامتی ایرانیان را هم نشانه گرفته است.

از حقوق و دستمزد کم گرفته تا ساعات کاری زیاد و قرارداد‌های کاری که چندان به آن‌ها امنیت کاری نمی‌دهد. عواملی که بار‌ها پرستاران برای آن تجمعات اعتراضی داشتند. همین نارضایتی‌هاست که برخی از آن‌ها را راهی کشور‌های دیگر می‌کند؛ از کشور‌های حوزه خلیج فارس گرفته تا آلمان و بریتانیا.

شیفت‌های اجباری و اضافی برای پرستاران

کمبود نیرو یکی از گلایه‌هایی است که جامعه پرستاری دارد. آن هم در حالی که هزاران پرستار، بیکار هستند یا به مشاغل دیگر پناه برده‌اند. کمبود نیرو هم یعنی کار پرستاران شیفت بیشتر و فشرده‌تر می‌شود. یعنی فشار کاری مضاعف بر دوش آنها، خستگی و بی‌انگیزگی آن‌ها در طولانی‌مدت.

پیش از این علیرضا سعادت‌جو، عضو شورای عالی سازمان نظام پرستاری در این مورد گفت که کمبود نیرو باعث می‌شود پرستاران مجبور به اشتغال در چند شیفت شوند و گاهی شیفت اجباری هم داشته باشند. این موضوع باعث خستگی بیش از اندازه پرستاران می‌شود. سعادت‌جو گفت در چنین شرایطی علاوه بر صدمات روحی و جسمی، از نظر دوری از خانواده نیز دچار آسیب می‌شوند. (ایسنا)

کمبود ۱۰۰ هزار پرستار، تکذیب وزارت بهداشت

پیش از این نیز محمد شریفی مقدم، دبیر کل خانه پرستاری کشور به تجارت‌نیوز گفت: «کمبود شدید نیروی پرستاری در بیمارستان‌ها داریم. در حال حاضر ۱۰۰۰ هزار پرستار بیکار داریم. نیاز به استخدام ۱۰۰ هزار پرستار داریم تا به حداقل مقیاس جهانی برسیم.»

بیشتر بخوانید:تجمع اعتراضی پرستاران این بیمارستان

محمد میرزابیگی، رئیس سازمان نظام پزشکی نیز اخیرا از بیکاری ۲۰ تا ۳۰ هزار پرستار در کشور و کمبود ۱۰۰ هزار پرستار هم در مراکز درمانی و بیمارستانی گفته بود. اگرچه وزارت بهداشت با تکذیب این آمارها، آن را ادعایی واهی و خلاف واقع دانست. وزارت بهداشت تکذیب کرد، اما پرستاران همچنان از شیفت‌های سنگین کاری خود گلایه دارند.

سالانه چند پرستار از ایران مهاجرت می‌کند؟

کافی است با یک جست‌وجوی اینترنتی بهترین مقاصد مهاجرتی برای پرستاران را جویا شوید. لیستی از کشور‌هایی که شرایط کاری بهتری برای پرستاران دارند، ردیف می‌شود. بحث مهاجرت در جمع پرستاران هم داغ است. یکی از امتیازات کشور‌ها می‌گوید و آن یکی از کلاس‌های زبان. حرف اول و آخرشان، اما یکی‌ست؛ اینجا دیگر نمی‌کشیم.

فقط در حوزه کمبود پرستار نیست که میان سازمان نظام پرستاری و وزارت بهداشت اختلاف نظر وجود دارد. آمار مهاجرت پرستاران نیز مورد مناقشه است. به طور کلی یکی از مشکلات بزرگی که وزارت بهداشت ایران با آن دست و پنجه نرم می‌کند، نارضایتی نیروی انسانی است. تاکنون بار‌ها کادر درمان از جمله پزشکان و پرستاران نسبت به وضعیت کاری خود اعتراض کرده‌اند. وضعیتی که برخی از آن‌ها را مایل به مهاجرت می‌کند. آنچه در ادامه می‌خوانید بخشی از آمار‌هایی متفاوتی است که از مهاجرت پرستاران رسانه‌ای شده است.

پیش از این عباس عبادی به تسنیم گفت که آمار دقیقی از مهاجرت پرستاران نداریم، اما سالانه ۱۲۵۰ نفر برای گواهی گوداستندینگ (گواهی مورد نیاز برای مهاجرت) درخواست می‌دهند.

پس از آن، اما محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستاری کشور به تجارت‌نیوز گفت: «برخی از کشور‌های نیاز به گواهی گوداستندینگ ندارند و بسیاری از افراد بدون این گواهی از ایران مهاجرت می‌کنند. سالانه حداقل ۲۵۰۰ نفر از پرستاران از ایران مهاجرت می‌کنند.» به عبارتی یعنی ماهانه ۲۰۰ پرستار از ایران راهی کشور‌های دیگر می‌شوند.

۴ هزار پرستار ایرانی فقط در امریکا

رصدخانه مهاجرت ایران در سالنامه مهاجرت ۱۴۰۱، آخرین آمار‌های رسمی از مهاجرت پرستاران را گردآوری کرده و آورده که ایرانیان از نظر فعالان در بخش سلامت امریکا در جایگاه ۲۱ در میان مهاجران این بخش قرار دارند.

در این سالنامه آمده که بر اساس سرشماری سال ۲۰۱۸ امریکا، ۲۹ هزار نفر ایرانی در کل بخش بهداشت و درمان امریکا فعال بوده‌اند که ۲۴ هزار نفر از آن‌ها در مشاغل تخصصی و پنج هزار نفر از آن‌ها نیز در مشاغل مراقبتی مشغول به فعالیت بوده‌اند.

بر اساس این سرشماری ۴۰۰۰ پرستار ایرانی فقط در امریکا و تا سال ۲۰۱۸ مشغول به کار بودند. به عبارتی ۱۲ درصد از پرستاران مهاجر در امریکا را ایرانیان شکل داده بودند.

مسائل اقتصادی از دلایل اصلی مهاجرت نخبگان

رصدخانه مهاجرت ایران در این سالنامه به عوامل اصلی مهاجرت نیروی متخصص نیز پرداخته است. در این سالنامه آمده یکی از دلایل اصلی مهاجرت، مسائل اقتصادی است و مطالعات، دلایل متعددی را به عنوان دلایل اقتصادی مهاجرت نخبگان ذکر کرده است. مواردی از قبیل عدم تناسب دستمزد با نرخ تورم و هزینه‌های زندگی، ارزش پایین نرخ برابری با ارز پول کشور در مقایسه با سایر کشورها، بی‌ثباتی اقتصادی و نبود امید به آینده اقتصادی کشور از دلایل مهاجرت متخصصان به حساب می‌آیند.

علاوه بر دلایل اقتصادی، دلایل اجتماعی نیز در مهاجرت متخصصان نقش موثری ایفا می‌کنند. حتی نتایج برخی از مطالعات نشان داده است که تاثیر عوامل اجتماعی پررنگ‌تر از عوامل اقتصادی است. دلایلی همچون احساس نیاز به امنیت اجتماعی، کیفیت زندگی بالاتر، امنیت و آزادی‌های اجتماعی بیشتر، تبعیض اجتماعی، ضعف شأن و منزلت اجتماعی نخبگان کشور و نبود شایسته سالاری در انتصابات داخل کشور در تعدادی از مطالعات مورد توجه قرار گرفته است.

همانطور که مطالعات رصدخانه نشان می‌دهد، وضیت اقتصادی نقش پررنگی در مهاجرت افراد دارد. یکی از گلایه‌های پرستاران ایرانی نیز همین دستمزد‌های پایین نسبت با وجود فشاری کاری مضاعف است.

پرستاران، راننده اسنپ شدند

پیش از این محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستاری کشور به تجارت‌نیوز گفت متوسط حقوق پرستاری در حال حاضر حدود ۱۰ میلیون تومان است. در چنین شرایطی برخی از پرستاران به مشاغل دیگر روی می‌آوردند. ممکن است به سمت مشاغل آزاد بروند و لزوما دولتی نباشد.»

شریفی مقدم به تجارت‌نیوز گفت که اگر بخواهیم درجه‌بندی کنیم، پرستاران ابتدا مهاجرت می‌کنند، پس از آن به ترتیب خانه‌نشینی، فعالیت در بخش اداری حوزه شغلی پرستاری و بخش اداری دیگر سازمان‌ها را در پیش می‌گیرند. بسیاری از پرستاران در اسنپ کار می‌کنند و رانندگی کار روتین آنهاست. حتی ترجیح می‌دهند رانندگی اتوبوس و نانوایی را انتخاب کنند.

تعداد پرستاران در ایران کمتر از حداقل جهانی

آنچه در میان کشمکش این روز‌ها نادیده گرفته شده، جان و سلامتی ایرانیان است. کمبود نیروی پرستار و فشار کاری مضاعف پرستاران در طولانی‌مدت یعنی خستگی و بی‌انگیزگی پرستاران و در نهایت احتمال خطا در خدمات درمانی هم بیشتر می‌شود.

پیش‌تر شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستاری کشور گفت که به ازای هر هزار نفر جمعیت حداقل سه پرستار و به طور متوسط باید ۶ پرستار فعالیت داشته باشد.

اما وضعیت در ایران چگونه است؟ در ایران به ازای هر هزار نفر جمعیت ۱.۵ پرستار فعالیت دارند. به عبارتی تقریبا کمتر از حداقل جهانی. شریفی مقدم هم گفته بنا بر شاخص‌های سازمان بهداشت جهانی، اگر تعداد پرستاران از سه نفر کمتر شود، به همان میزان خسارت به‌ویژه مرگ و میر به دنبال دارد.