تاریخ انتشار: ۰۹:۰۷ - ۲۲ خرداد ۱۳۹۸

ماموریت دشوار «آبه»

دکتر محسن شریعتی‌نیا*
دکتر محسن شریعتی‌نیا
اقتصاد24 - نخست‌وزیر ژاپن به تهران آمده تا دو رابطه را ترمیم کند، رابطه ایران و آمریکا و رابطه ایران و ژاپن. در برداشت نخست او به ماموریتی غیرممکن آمده است. در چهل سال گذشته نه ایران و آمریکا و نه میانجی‌ها، توان ترمیم رابطه نخست را نداشته‌اند. رابطه ایران و ژاپن نیز در این چهل سال تابعی از فراز و فرود رابطه نخست بوده است.

بنابراین از این سفر نمی‌توان انتظار معجزه داشت، اما سفر شینزو آبه می‌تواند آغاز جدیدی باشد. مهم‌ترین اهرم ژاپن برای ایجاد تغییر در تنش فزاینده ایران و آمریکا، اعتماد و احترامی است که نزد طرفین دارد. ژاپن موتلف آمریکاست و کشوری مورد اعتماد و احترام در میان سیاستمداران و جامعه ایرانی. اینکه آیا سفر نخست‌وزیر با این سرمایه، می‌تواند آغازی بر پایان یکی از پیچیده‌ترین بحران‌های سیاست بین‌الملل باشد، پرسشی است که اکنون به آن پاسخی نمی‌توان داد. این بحران چونان کلافی سردرگم با ابعاد پیچیده هویتی-منفعتی شده و بازیگران متعددی از وجود و تشدید آن منفعت می‌برند. وقتی دو کشور به مدت ۴۰ سال با یکدیگر در تعارض قرار می‌گیرند، در انداختن طرحی نو در روابط آنان حتی اگر طرفین توان و تمایل داشته باشند و میانجی حرفه‌ای باشد، مدت‌ها به طول می‌انجامد. بنابراین میانجی‌گری نخست‌وزیر ژاپن یک گام مهم به پیش در هزار خم پایان بخشیدن به این بحران ۴۰ ساله است و به اندازه همین یک گام هم می‌توان از آن انتظار داشت.

مهم‌تر از این سفر، تداوم تلاش‌های ژاپن برای کاهش تنش میان ایران و آمریکاست. اگر کنش میانجی‌گرایانه ژاپن در حد همین سفر خلاصه شود، تاثیرات آن نیز محدود به یک سفر هر چند مهم خواهد بود. اما در صورت تداوم این تلاش‌ها می‌توان امید داشت که میانجی‌گر آسیایی مورد اعتماد و دارای حسن نیت به تدریج شانس دیپلماسی و نه جنگ را برای حل و فصل تدریجی یکی از پیچیده‌ترین بحران‌های سیاست بین‌الملل افزایش دهد.

اما ترمیم رابطه ایران و ژاپن دستور کار مهم دیگری است که به نوعی در سایه روایت میانجی‌گرانه از این سفر قرار گرفته است. رابطه این دو کشور نیز به‌رغم پتانسیل‌های فراوان، در پیامد خروج آمریکا از برجام در بن‌بست قرار گرفته است. تجارت معناداری میان دو کشور وجود ندارد، شرکت‌های مهم ژاپنی در ایران حضوری ندارند و تقریبا دو کشور از رادار دیپلماسی اقتصادی یکدیگر حذف شده‌اند. این به آن معناست که ایران فرصت تعامل با سومین اقتصاد بزرگ جهان، برخوردار از پیشرفته‌ترین کلاس تکنولوژیک و کشوری با فرهنگی غنی و شرقی را از دست داده است. از دیگر سو ژاپن یکی از عرضه‌کنندگان مهم انرژی و یکی از بازارهای مهم صادرات و سرمایه‌گذاری و یکی از دوستان شرقی خود را از دست داده است. خسارت بن‌بست در روابط دو کشور روشن‌تر از آن است که نیازی به توضیح داشته باشد.

آیا ایران و ژاپن می‌توانند با وجود سایه سنگین آمریکا، به بازتعریف رابطه خود و کاهش خسارت‌های دوجانبه امیدوار باشند؟ پاسخ تاکنون منفی بوده است. همین که نخست‌وزیر ژاپن پس از ۴۰ سال به ایران می‌آید خود نشانه روشنی از نقش عامل آمریکا در به بن‌بست کشاندن این رابطه است. اما پاسخ این پرسش از این پس می‌تواند با اما و اگرهایی مثبت باشد. هند به‌عنوان دیگر شریک آسیایی مهم ایران و موتلف جدید آمریکا در آسیا، در سالیان اخیر با مهارت توانسته تا حدی روابط خود با ایران را از سایه سنگین آمریکا بیرون بکشد. اینکه چابهار از تحریم معاف شد بیش از هر چیز محصول تلاش‌های هدفمند هند برای حفظ منافع ناشی از روابط با ایران در عین تعامل با آمریکاست. نمونه دیگر چین است که گرچه به حفظ روابط سازنده با آمریکا اهتمامی ویژه دارد، اما توانسته در شرایط پیچیده کنونی روابط با ایران را نیز حفظ کند.

اما ژاپن تا کنون به بحران در روابط ایران و آمریکا نوعی نگاه سیاه و سفید داشته و از ابتدا آمریکا را انتخاب و ایران را از رادار حذف کرده بود. تجارب چین و هند نشان داده که می‌توان نگاه پیچیده‌تری به این بحران هم داشت و نوعی بالانس شکننده در روابط با ایران و آمریکا را حفظ کرد. افزون بر این از منظر ساختاری، نظم مبتنی بر ثبات هژمونیک رو به زوال است. زوال این نظم به تدریج سایه آمریکا بر سیاست بین‌الملل را سبک می‌کند و در عین حال به کشورها امکان می‌دهد فراتر از قالب‌های سنتی و سیاه-سفیدی که در دوره پساجنگ سرد مرسوم شده با یکدیگر تعامل کنند. ایران و ژاپن هم در ۹۰ سالگی یک رابطه محترمانه و دوستانه این شانس را دارند تا نوع جدیدی از روابط را در سیاست بین‌الملل پسا ثبات هژمونیک شکل دهند، رابطه‌ای که گرچه عامل آمریکا می‌تواند همچنان محدودیت‌هایی در آن ایجاد کند، اما امکان به بن‌بست کشاندن آن را نداشته باشد.

*اقتصاددان

منبع: دنیای اقتصاد
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

صفحه اول روزنامه‌های سیاسی امروز

قیمت انواع دستگاه ماینر امروز + جدول

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

قیمت انواع لپ تاپ ایسوس امروز + جدول

قیمت All-in-One اپل امروز + جدول

قیمت انواع لپ تاپ ام اس آی MSI امروز + جدول

قیمت سکه و طلا امروز پنجشنبه ۹ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

قیمت سکه و طلا امروز جمعه ۱۰ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز پنجشنبه ۹ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

عکس/ استقلال در دربی تهران با لباس جدید

عکس/ سفر مسعود پزشکیان به جنوب غرب تهران

اینفوگرافی/ برنده پرسپولیس است یا استقلال؟

عکس/ توپ فینال جام جهانی فوتبال ۱۹۳۰ در موزه فیفا

عکس/ شباهت باورنکردنی سیروان خسروی به مادرش

عکس/ لحظه آزادی اسرای فلسطینی

عکس/ استایل خاص فردین و ناصر ملک مطیعی ۴۳ سال پیش با لباس‌های برند

عکس/ جولان اتوبوس‌های دو طبقه ۵۱ سال پیش در میدان فردوسی تهران

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

آیا سرطان دهان کشنده است؟

عکس/ لاله مرزبان و شهاب حسینی در حاشیه یک سریال

رقابت جذاب والیبال برفی دختران در دیزین

آیا وام ودیعه مسکن در سال آینده افزایش می‌یابد؟

پیش‌بینی بازار خودرو در هفته دوم اسفند ۱۴۰۳

بازار فرش ایران در اختیار قاچاقچیان افغانستانی

عکس/ پرتاب ساعت مچی به سوی رامین رضاییان در دربی ۱۰۵

قیمت جدید کالا‌های اساسی اعلام شد+ جدول

عکس/ خشکبار شاهرضا ۶۰ سال پیش در خیابان شاهرضا سابق و انقلاب فعلی

ماجرای سرقت گردبند ۱۰۰میلیونی در پیروزی چه بود؟

اظهارات جدید عارف درباره قطعی برق

تصویری قدیمی از فریدون جیرانی

رکورد فوق العاده گلزن پرسپولیس در دربی

عکس/ آیین نوروز خوانی در گرگان

فیلم/ انفجار بمب حین اقامه نماز جمعه در پاکستان

عکس/ الناز شاکردوست در کنار جانی دپ ۱۰ سال پیش

عکس/ استایل جنجالی هنگامه قاضیانی

اظهارات تازه وزیر خارجه ترکیه علیه ایران

فیلم/ خبر خوش وزیر رفاه برای مددجویان و معلولان

فیلم/ فحاشی رکیک سعید قاسمی در هیئت اهل بیت

طائب: پول فروش نفت به حساب خودمان واریز می‌شود

پیش‌بینی همتی از وضعیت اقتصاد ایران در ماه‌های آینده

حمله قایق‌های جنگی اسرائیل به سواحل غزه

اینفوگرافی/ شلوغ‌ترین مسیر‌های مهاجرتی دنیا کجاست؟

خبر خوش وزیر کار درباره افزایش حقوق کارگران

آیا تاسیان واقعا سریال خوبی است؟

آبله میمونی همچنان در وضعیت اضطرار

اظهارات تازه پزشکیان درباره افزایش اختیارات استانداران

رکورد استقلال در دربی‌ها شکسته شد

عکس/ نمایی دیدنی از حرم امام رضا ۱۳۰ سال پیش و دوره قاجار

افزایش یارانه نان و دارو برای سال ۱۴۰۴

اعلام قیمت جدید زولبیا و بامیه در ماه رمضان

فیلم/ اژه‌ای: کسی که خطا کرده را با کسی که مرتکب فساد شده باید فرق گذاشت

عکس/ ساعت میلیاردی محمدرضا گلزار خبر ساز شد

عکس/ ایران رتبه پنجم جدیدترین رنکینگ لیگ‌ فوتبال آسیا

عکس/ سرویس و نگهداری لامبورگینی چقدر هزینه دارد؟

سقوط قیمت بیت کوین به کمتر از ۸۰ هزار دلار

زلنسکی وارد واشنگتن شد

قیمت رهن و اجاره آپارتمان در جنوب تهران + جدول

قیمت طلای جهانی کاهش یافت

روزگار سخت سیستان؛ بلای ویرانگری که گرد و غبار و خشکسالی بر سر یک استان آورد

هشدار یک اقتصاددان نسبت به وقوع ابرتورم در ایران

عکس/ لباس زنان در تشریفات دربار پهلوی ۵۰ سال پیش

شکست طرح مالیات بر خانه های خالی که پزشکیان هم به آن کنایه زد/ دولت به جای مالیات ستانی به دنبال کاهش تورم در نهاده‌های ساختمانی باشد

ماجرای واریز یارانه معیشتی ۳ میلیونی ماه رمضان چیست؟

چه تعداد خودرو امسال توسط خودروسازان تولید شد؟

قیمت پژوپارس ریخت+ جدول

تهرانی‌ها تابستان منتظر کم‌آبی باشند

عکس/ تئاتر دهقان ۵۴ سال پیش ابتدای خیابان لاله‌زار

ترامپ تحریم های علیه روسیه را تمدید کرد