خرابکاری‌ها در صنعت نفت کار چه کسیست؟

اقتصاد۲۴- ساعات اولیه بامداد امروز (چهارشنبه ۲۵ بهمن) انفجاری در خط لوله گاز سراسری در استان چهارمحال و بختیاری رخ داد که موجب قطع گاز در برخی روستا‌های کشور شد. سعید عقلی، مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران علت انفجار را «خرابکاری» اعلام کرد و گفت: حوالی ساعت یک بامداد امروز در اثر قدامات خرابکارانه، انفجاری در خط لوله گاز سراسری اتفاق افتاد.

انفجار‌ها در گردنه حلوایی «بروجن» در استان چهارمحال و بختیاری، و تنگ قادرآباد در حرم‌بید در «صفاشهر» در استان فارس رخ داده است. گزارش‌هایی از قطع گاز در چندین و شهر و روستای نزدیک محل انفجار حکایت دارد.

صبح امروز وزیر نفت در حاشیه نشست هیات دولت به خبرنگاران گفته هیچ محدودیتی در گازرسانی به بخش خانگی وجود نداشته و عملیات تعمیرات خط لوله انتقال گاز آغاز شده و طبق برآورد‌ها تا ۲۴ ساعت آینده پایان می‌یابد.

جواد اوجی حادثه امروز در استان چهارمحال و بختیاری را با حادثه‌ای در سال ۱۳۸۹ مقایسه کرده است. او گفته ۲۲ بهمن ۱۳۸۹ هم همین اتفاق رقم خورد و چهارتا از خط‌های شبکه سراسری ما را زدند.

ماجرای سابقه خرابکاری در خطوط لوله گاز چیست؟

وزیر نفت گفته سال ۱۳۸۹، زمانی که او مدیرعامل شرکت گاز بوده، «چهارتا از خطوط لوله سراسری گاز» مورد حمله قرار گرفته است. در واقع خبری که وزیر به آن اشاره می‌کند در آن سال‌ها تحت عنوان «انفجار سه خط لوله» منتشر شده بود.

صبح جمعه ۲۲ بهمن ۱۳۸۹ صدای انفجاری شهر قم را لرزاند و آسمان بخش وسیعی از جنوب غربی این شهر سرخ رنگ شد.

مسئولان وقت وزارت نفت علت انفجار را غیرفنی اعلام کردند. یک مقام مسوول در شرکت ملی گاز علت این حادثه را خرابکاری اعلام کرد. «مجتبی شیخ بهایی» مدیر گازرسانی شرکت ملی گاز به دنیای اقتصاد گفته بود به نظر می‌رسد که خرابکاری علت انفجار این سه خط لوله بوده است.

در آن زمان «جواد اوجی»، مدیرعامل وقت شرکت ملی گاز تنها گفته بود دلایل انفجار این سه خط لوله گاز «به هیچ وجه مسائل فنی و عملیاتی نبوده است»، اما علت انفجار هرگز به صورت رسمی اعلام نشد.  

بیشتر بخوانید: عملیات بازسازی خط لوله آغاز شده است

حال بعد از گذشت ۱۳ سال اوجی اعتراف کرده در آن زمان هم «همین اتفاق» یعنی خرابکاری، علت انفجار بوده است.

شاید منظور اوجی از اینکه در جلسه هیات دولت به انفجار «چهار خط لوله» در سال ۱۳۸۹ اشاره کرده، مجموع انفجار‌های آن زمان بوده باشد. انفجار بهمن ۱۳۸۹ در واقع دومین انفجار در آن سال در خطوط لوله گاز بود. شهریور ماه آن سال، خط لوله گاز مشهد _ سرخس در نزدیکی مشهد دچار انفجار مهیبی شد که به کشته شدن ۱۰ تن و زخمی شدن بیش از ۱۶ نفر منجر شد. در آن زمان علت این حادثه برخورد یک خوردروی سنگین با خط لوله گاز اعلام شده بود.

در آن زمان علیرضا غریبی، مدیرعامل وقت شرکت مهندسی توسعه گاز ایران گفته بود «به علت کوهستانی بودن منطقه و قرار گرفتن خط لوله احداث در شیب زمین، یکی از ماشین آلات از تعادل خارج و با خط لوله گاز مسیر برخورد کرد که موجب انفجار شد.»

انفجار شهریور ۱۳۸۹ به حدی مهیب بود که گاز ۴ نیروگاه در استان‌های شمال شرق کشور قطع شد و بسیاری از پالایشگاه‌های شمال شرق کشور با مشکل خوراک گازی مواجه شدند.

خرابکاری در صنعت نفت کار چه کسی است؟

حادثه امروز به انضمام سوابق این گونه حوادث، نشان می‌دهد صنعت نفت ایران در برابر خرابکاری‌ها آسیب پذیر است. مدیرعامل شرکت ملی گاز آبان ماه امسال در «آیین نکوداشت پدافند غیرعامل در صنعت نفت» به این آسیب پذیری اذعان کرده بود. چگنی گفته بود «این صنعت مهم کشور، در معرض انواع تهدید‌های سایبری، خرابکاری، جاسوسی و انفجار است.»

به جز انفجارها، صنعت نفت ایران در برابر حملات سایبری هم مصون نبوده است. سامانه سوخت هوشمند که زیر نظر وزارت نفت ایران اداره می‌شود، بار‌ها مورد حمله سایبری قرار گرفته است. آخرین مورد آن اواخر آذر امسال رخ داد که گروه هکری «گنجشک درنده» برای چندمین بار طی سه سال، این سامانه را مورد حمله قرار داده و توزیع سراسری سوخت را با اخلال مواجه کرد. آبان و تابستان ۱۴۰۰ هم اتفاق مشابهی توسط این گروه هکری رخ داده بود.

اینکه خرابکاری به شکل انفجار در خطوط لوله چطور انجام شده، مشخص نیست. پیش از این انفجار‌هایی در انبار‌های موشکی و تاسیسات هسته‌ای ایران رخ داده که در تمامی موارد، مقامات ایران انگشت اتهام را به سمت اسرائیل گرفته‌اند. تیر ماه ۱۳۹۹ افنجاری در تأسیسات هسته‌ای نطنز رخ داد و منجر به خسارت و آتش‌سوزی در مرکز مونتاژ سانتریفوژ این تاسیسات شد. مقامات ایران در ابتدا عمدی بودن حادثه را نفی کردند، اما در نهایت اعلام کردند که حادثه نطنز، خرابکاری بوده است. فرضیه ابتدایی درباره انفجار در تاسیسات نطنز این بود که مواد منفجره در نزدیکی خط لوله گاز کار گذاشته شده، اما برخی کارشناسان احتمال دادند که انفجار در نتیجه یک حمله سایبری رخ داده‌است.

روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی که روز ۱۵ تیر آن سال منتشر کرد، به نقل از یک فرمانده سپاه پاسداران، بدون ذکر نام او، نوشت که انفجار یک بمب قوی در داخل ساختمان موجب وارد شدن خسارات سنگین به تأسیسات نطنز شده‌است. به نوشته این روزنامه بمب پرقدرت در مرکز تولید سانتریفیوژ‌های نسل جدید در سایت اتمی نطنز و با هدف ایجاد تأخیر در روند سرعت برنامه غنی سازی اورانیوم ایران منفجر شد. خبرگزاری رویترز به نقل از سه مقام ایرانی گفته بود که انفجار نطنز در اثر حمله سایبری بوده‌است.