مخالفان و موافقان طرح انتقال آب خلیج فارس چه می‌گویند؟

اقتصاد۲۴-انتقال آب دریای خلیج فارس و عمان، موضوعی است که بار‌ها از سوی برخی فعالان محیط زیست مورد انتقاد قرار گرفته است. دولت سیزدهم از آن به عنوان یک دستاورد نام می‌برد و فعالان محیط زیست می‌گویند این طرح‌ها یک جراحی بزرگ است که فعلا زمان اجرای آن نیست.

گفته می‌شود طرح انتقال آب خلیج فارس و عمان به فلات مرکزی، قرار است منابع آبی جدید برای هفت استان کرمان، هرمزگان، خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی، یزد و اصفهان تامین کند.

اخیرا میزگردی با حضور حسین آخانی، عضو هیأت علمی دانشکده زیست‌شناسی دانشگاه تهران، محمد درویش، کارشناس محیط زیست و نصرت خوش‌نیاز، مدیرعامل شرکت مهندسی توسعه آب آسیا از سوی شبکه اینترنتی دانشگاه تهران برگزار شد. در این میزگرد علت مخالفت‌ها و موافقت‌ها با انتقال آب خلیج فارس به فلات مرکزی بررسی شد.

آنطور که نصرت خوش‌نیاز، مدیرعامل شرکت مهندسی توسعه آب آسیا در معرفی خود گفته، یکی از مدیران خط انتقال آب خلیج فارس به فلات مرکزی است که تقریبا از سال ۹۲ در این پروژه در سمت‌های مختلف مشغول به کار است. در حال حاضر نصرت خوش‌نیاز، مسئولیت شرکتی را بر عهده دارد که عملیات نمک‌زدایی آب دریای خلیج فارس را انجام می‌دهد.

او در ابتدای این میزگرد گفت: «در مطالعات خود به این نتیجه رسیدیم که اقتصادی‌ترین روش فرآوری معدنی، انتقال مواد معدنی به حوزه خلیج فارس نیست، بلکه انتقال آب است.»

حیف و میل منابع کشور به بی‌رحمانه‌ترین شکل

حسین آخانی، عضو هیأت علمی دانشکده زیست‌شناسی دانشگاه تهران در ادامه این برنامه گفت: «ما در این کشور به بی‌رحمانه‌ترین شکل، آب و انرژی را حیف و میل می‌کنیم.»

او ادامه داد: «هیچ تفاوتی میان مگاپروژه‌هایی مانند انتقال آب خلیج فارس با پروژه‌های سدسازی نمی‌بینم. همه این‌ها ذی‌نفعان مشترکی دارند. در واقع تعدادی شرکت بزرگ هستند، نفوذ کلانی در سیاستگذاری کشور دارند، به‌راحتی می‌توانند به سرچشمه‌های پول در این مملکت دست پیدا می‌کنند و به راحتی هم پروژه اجرا می‌کنند.»

بیشتر بخوانید:دزدان دریایی سومالی در کمین ماهیگیران ایرانی

آخانی گفت: «اما به منِ معلم در دانشگاه اجازه ندادند که دانشجویانم را برای بازدید به چیتگر ببرم. نتیجه‌گیری من این است که این پروژه‌ها نتوانسته‌اند و نمی‌توانند باعث بهبود وضع زندگی مردم شوند. برای بحث زیست محیطی انتقال آب بحث نمی‌کنم، چراکه با یک جست‌وجوی ساده اینترنتی هم ده‌ها مقاله در این مورد می‌توانید بخوانید. ما اصل ماجرا یعنی سبک زندگی را کنار گذاشته‌ایم و بودجه مملکت را به زمینه‌هایی که ذی‌نفعانی دارند، کشانده‌ایم.»

زمان اجرای طرح انتقال آب دریا نیست

محمد درویش، کارشناس محیط زیست نیز در این میزگرد گفت: «کسی به صورت مطلق مخالف طرح‌های انتقال نمک‌زدایی و شیرین‌سازی آب در کشور نیست و نمی‌تواند باشد. مهم این است که چه زمانی باید تن به چنین جراحی دردآلودی دهیم. باور ما این است که اکنون زمان اجرای این طرح نیست.»

او در ادامه به بیان دلایل مخالفت‌ها پرداخت و گفت: «مطابق آمار شرکت مدیریت منابع آب ایران، آب قابل استحصال ایران ۱۰۵ میلیارد مترمکعب است. میانگین ۵۴ ساله ما این را می‌گوید.»

درویش توضیح داد: «کل آبی که در بخش صنعت و معدن ما استفاده می‌شود، کمتر از ۴ درصد این رقم است. بزرگترین مصرف‌کننده ما بخش کشاورزی است. به عبارتی ۸۰ درصد این آب را استفاده می‌کنند.»

هزینه تصفیه آب، یک پنجم هزینه شیرین‌سازی آب

او ادامه داد: «علاوه‌بر این آب و فاضلاب کشور بیان می‌کند که در بخش شرب خانگی، صنعت و کشاورزی سالانه ۳۳ میلیارد مترمکعب پساب، فاضلاب و شیرابه تولید می‌کنند. این میزان یعنی نیمی از مخازن کل سد‌های کشور که ما به قیمت سال ۹۸، ۷۰۰ هزار میلیارد تومان خرج آن کرده‌ایم.»

این کارشناس محیط زیست گفت: «حرف ما این است که آیا بهتر و سزاوارتر نیست که جلوی تزریق این مواد آلاینده، فاضلاب، شیرابه و پساب را بگیریم که با تزریق آن به منابع آب سطحی و زیرزمینی منجر به افت کیفیت منابع آب شیرین و سالم در ایران می‌شوند؟ چرا با یک تیر دو نشان نزنیم؟»

درویش در ادامه توضیح داد: «جالب‌تر زمانی است که بدانیم هزینه تصفیه آب، یک پنجم هزینه نمک‌زدایی و شیرین کردن آب است که اکنون در خلیج فارس در حال رخ دادن است.»

ایجاد فروچاله در نزدیکی ساحل در هرمزگان

این کارشناس حوزه محیط زیست گفت: «اخیرا با رئیس آبفای هرمزگان جلسه‌ای داشتم. او گفت که تراز منفی آبخوان‌ها در هرمزگان، ۲ میلیارد مترمکعب است. یعنی اهالی هرمزگان سالانه ۲ میلیارد مترمکعب بیشتر از آنچه آب وارد سفره‌های آب این منطقه می‌شود، برداشت می‌کنند. این منجر به ایجاد فروچاله‌های عظیم و باورنکردنی و شکاف‌هایی در منطقه میناب شده است. این شکاف‌ها تا اداره دارایی میناب هم حرکت کرده است. باور کردنی نیست که در منطقه‌ای نزدیک ساحل با چنین معضلی روبه‌رو باشیم.»

این کارشناس محیط زیست ادامه داد: «آیا سزاوار نیست که از همان بخش صنعت و معدن بخواهیم که به جای آن هزینه‌هایی که برای شیرین‌سازی آب می‌شود، آن را صرف تصفیه این فاضلاب، شیرابه و پساب شود؟ تا به این ترتیب هم اکوسیستم خلیج فارس را حفظ کنیم و هم تراز منفی آبخوان‌ها را درست کنیم، هم با قیمت ارزان‌تر آب باکیفیت برای صنعت و معدن تامین شود.»

تصفیه و انتقال آب در کنار هم

نصرت خوش‌نیاز، مدیرعامل شرکت مهندسی توسعه آب آسیا نیز پس از اظهارات آخانی و درویش گفت: «با این نظرات موافق هستم. اولین منبع در دسترس شرکت‌های معدنی سرمایه‌گذاری در پساب فاضلاب شهر‌های اطراف خودشان است.»

او ادامه داد: «برخی از صنایع مانند گل‌گهر در سیرجان خط تصفیه‌خانه فاضلاب را در حال ساخت دارد. بخشی از آن وارد مدار هم شده است. به این دلیل که به این نتیجه رسیدیم در راستای مسئولیت اجتماعی و به واسطه زندگی در این خاک باید همه چیز را اولویت‌بندی کنیم. شرکت‌های معدنی به این نتیجه رسیده‌اند که تصفیه ارزان‌تر است.»

او گفت: «ما از ظرفیت منطقه استفاده کرده و می‌کنیم. در کنار آن برای تولید پایدار و توسعه از آب مازاد هم استفاده می‌کنیم.»

۷ برابر تصفیه، پروژه آب شیرین‌کن داریم

محمد درویش، کارشناس محیط زیست نیز در پاسخ به خوش‌نیاز گفت: «نکته همین است. درست است که اولویت‌بندی دارید که آب خاکستری نامتعارف را تصفیه و استفاده کنید، اما مسئله این است که شما باید به برکت سرزمین هم اولویت دهید.»

این کارشناس محیط زیست گفت: «۷ برابر آنچه که در تصفیه‌خانه‌ها تصفیه می‌شود، پروژه‌های آب شیرین‌کن اجرا می‌شود.»