پشت پرده ورود چینی‌ها به بازار مسکن ایران

اقتصاد۲۴- داستان ساخت خانه توسط چینی‌ها همچنان بر سر زبان‌هاست؛ ماجرایی که البته اولین‌بار نیست که از آن صحبت می‌شود. یک‌بار هم دو سال قبل، یعنی پاییز سال ۱۴۰۰ و همزمان با شروع ساخت مسکن دولتی، گمانه ورود چینی‌ها به ساخت مسکن در ایران مطرح است، اما پس از آن، دیگر هیچ صحبتی از آن نبود. تا این‌که حالا، ماجرا شکل تازه‌ای پیدا کرده است.
حمیدرضا صارمی، معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران به تازگی درباره طرح شهرداری برای ساخت مسکن چینی و همچنین مذاکرات اولیه با چینی‌ها را خبر داده است. بر اساس این طرح، اراضی قهوه‌ای یا همان زمین‌های ذخیره (قطعات بزرگ متراژ بالای یک هکتار) در بافت فرسوده تهران، برای «محله‌سازی» به روش کلید به کلید به چینی‌ها واگذار می‌شود.

صارمی اعلام کرده؛ فرآیند مذاکره با شرکت‌های ساختمانی چینی، صرفا با سازندگان بخش خصوصی این کشور است و همچنان هم با سفر شهردار تهران به چین ادامه دارد. اصل برنامه شهرداری، واگذاری زمین‌های ذخیره به چینی‌ها برای اجرای طرح «کلید به کلید» در مناطق پایین شهر است.
لطف الله فروزنده، معاون اقتصادی شهردار تهران نیز درباره دلیل ساخت مسکن توسط چینی‌ها در تهران گفته است: چینی‌ها را آوردیم در تهران خانه بسازند، چون خودمان تکنولوژی صنعتی‌سازی مسکن را نداریم.

وی توضیح داده؛ ما تکنولوژی صنعتی‌سازی مسکن را نداریم، صنعتی‌سازی یعنی اینکه برای ما مسکن‌هایی یک‌ساله می‌سازند و عمر مفید آن از ۴۰ سال به ۸۰ سال می‌رسد، بنابراین باید انتقال تکنولوژی انجام شود.
فروزنده در عین حال متذکر شده؛ منابع مالی این موضوع نیز توسط چین انجام می‌شود، چه اشکالی دارد که سرمایه‌گذار خارجی جذب کنیم؟ این یک شاخص توسعه برای کشور است. در عین حال، وقتی سرمایه‌گذار چینی می‌آید، از کارگر، مهندس، مصالح و فولاد ایرانی استفاده می‌شود و پول در بخش‌های مختلف تولیدی از این طریق می‌چرخد.

به گفته او، باید دانست که بخش مسکن، بخشی است که حداقل ۸۰ تا ۹۰ صنعت وابسته را فعال می‌کند. اکنون به همه بخش‌های خصوصی اعلام کردیم که هر کسی حاضر باشد سرمایه‌گذاری کند، با آغوش باز از او استقبال می‌کنیم، بدین‌صورت که زمین و پروانه از ما و ساخت از آن‌ها، اگرچه اکنون نیز این اتفاق افتاده است.

هزینه مسکن دلاری حساب می‌شود؟

اما چینی‌ها در حالی قرار است در ساخت مسکن دولتی ورود کنند که طی دو سال گذشته، انبوه‌سازان بابت قیمت ساخت دستوری پایین‌تر از قیمت تمام شده ساخت مسکن، عملا با سختی‌های فراوانی برای اجرای طرح مسکن میلیونی روبه‌رو بوده‌اند. طی این مدت، همواره قیمت مدنظر دولت دست‌کم ۲۰ تا ۳۰ درصد پایین‌تر از هزینه واقعی ساخت یک مترمربع مسکن بوده است.

در مقطعی که هزینه ساخت یک مترمربع مسکن در کشور بالای ۶ میلیون تومان بود، مسوولان این طرح بر ساخت با قیمت نزدیک به ۴ میلیون تومان اصرار داشتند. اکنون ابهام اصلی این است که آیا چینی‌ها قبول می‌کنند با قیمت زیر قیمت بازار در ایران مسکن بسازند؟
ابهام دوم چگونگی حساب و کتاب است؛ آیا هزینه‌ها دلاری حساب می‌شود؟ فرشید پورحاجت، عضو کانون سراسری انبوه‌سازان در همین خصوص در گفتگو با خبرگزاری خبرآنلاین می‌گوید: ما مراتب گلایه را از دولت داریم که وقتی بخش خصوصی در کشور وجود دارد، چرا ابتدا با همین بخش خصوصی کشور مذاکره نکردند. همچنین آیا عملکرد ما به عنوان فعال بخش خصوصی و انبوه‌سازان، زیر سوال بوده که رفتیم با کشور دیگری وارد مذاکره شدیم. این در حالی است که سازندگان ما در کشور‌های دیگر مشغول ساخت هستند.

بیشتر بخوانید: چراغ سبز ۱۰ درصدی بانک مرکزی به بانک مسکن

وی می‌افزاید: این‌ها سوالات بزرگی است که دولت باید به آن‌ها پاسخ دهد. ما با اصل موضوع سرمایه‌گذاری کشور دیگری در کشورمان مخالف نیستیم، منتها باید در یک رقابت عادلانه صورت گیرد.
پورحاجت تصریح می‌کند: الان هزینه ساخت مسکن در هیچ‌کجای دنیا، کمتر از متری ۲۰۰ دلار نیست و بیش از این رقم است. حتی شاید بی‌راهه گفته نباشیم که هزینه ساختمان دارای استاندارد مناسب زیستی در حدود متری ۳۰۰ دلار است.
وی یادآور می‌شود: ما باید ببینیم با چه مبلغی قرار است قرارداد بسته شود. آیا مبلغی که قرار است بسته شود، همین مبلغ را حاضر هستند به بخش خصوصی ایرانی بدهند یا خیر. ما آمادگی داریم که اگر قرار است قرارداد دلاری بسته شود، با همان قیمت دلاری قرارداد ببندیم.

معاون وزیر راه: چرا باید جواب انبوه‌سازان را بدهم؟

با این حال، هادی عباسی، معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی در مورد علت تکاپو و ارائه اظهارنظر‌های عجیب از سوی انبوه‌سازان گفته است: چرا من باید جواب انبوه‌سازان را بدهم؟ از خودشان بپرسید. مثل این است که می‌پرسند چرا دولت قبل مسکن مهر احداث نکرد، خب باید این سوال را از دولت قبل پرسید.
عباسی در پاسخ به سوال دیگری در مورد این که چرا اطلاعات بیشتری از نحوه حضور چینی‌ها در بخش ساخت و ساز کشور رسانه‌ای نمی‌شود، عنوان کرده؛ من موضوع را شفاف گفتم، اولویت ما جذب سرمایه‌گذار است.

بوی تهاتر نفتی می‌آید؟

در این میان، ایرج رهبر، رئیس کانون انبوه‌سازان کشور درباره ورود چینی‌ها به ساخت مسکن می‌گوید: ما چندین سال است که بحث ورود چینی‌ها به ساخت و ساز کشورمان را می‌شنویم، زمان وزارت راه و شهر سازی این را مطرح کرده بود، بعد از مدتی دیگر از آن صحبتی نکرد و حالا مجددا این موضوع از جانب شهرداری پیش کشیده شده است.
وی تاکید می‌کند: فکر می‌کنیم هر چه هست، مربوط به بحث تهاتر نفت است. تنها حدس من این است که از این طریق مثلا چینی‌ها بتوانند نفتمان را ارزانتر بگیرند، اما، چون اطلاعی از قیمت‌های نفتی که قرار است تحویل بدهیم ندارم، نمی‌توانم مقایسه انجام بدهم و دقیق به شما بگویم چه چیزی برایشان جذابیت ایجاد کرده است.

قیمت مسکن شکسته می‌شود؟

نکته‌ای که در این میان وجود دارد، این است که آیا ورود چینی‌ها به بازار مسکن ایران، آیا در شکست قیمت‌ها اثر دارد؟ فرشید پورحاجت، عضو کانون سراسری انبوه‌سازان مسکن در پاسخ به این پرسش که ورود چینی‌ها باعث شکست قیمت‌ها می‌شود؟ به خبرآنلاین می‌گوید: مگر شرکت‌های ترک آمدند، قیمت‌ها شکسته شد که حالا شرکت‌های چینی بخواهند قیمت مسکن را بکشند. هیچ اتفاقی رخ نخواهد داد.
بیت‌اله ستاریان، کارشناس بخش مسکن نیز عنوان می‌کند: در بافت‌های فرسوده، مساله استهلاک ساختمان‌ها هر ساله به بافت‌های فرسوده افزوده می‌شود و این طبیعت بافت شهری است.
وی می‌افزاید: در هر شهر، دائما به تعداد بافت‌های فرسوده اضافه می‌شود. برای مثال سالی ۷۰ الی ۸۰ هزار واحد فرسوده ما وارد خط فرسودگی می‌شود. اصلا ما این امکان را نداریم که ۸۰ تا ۱۰۰ هزار بافت فرسوده را بازسازی و جایگزین کنیم. بنابراین، به غیر از حدود ۷۰۰ هزار بافت فرسوده که از قبل داشتیم، سالانه نیز تعداد قابل توجهی بافت فرسوده به این بافت‌ها اضافه می‌شود.

ستاریان تصریح می‌کند: با همین روند، تا ۴۰ سال آتی، از ۳ میلیون واحد مسکونی تهران ۳ میلیون و پانصدهزار واحد، فرسوده خواهد بود؛ بنابراین باید سالانه هفتاد هزار بافت جدید تولید کنیم تا به روز بمانیم.
وی تاکید می‌کند: ما در بخش بافت‌های فرسوده بسیار ضعیف عمل کرده ایم. متاسفانه علی رغم همه شعار‌هایی که داده می‌شود، هیچ مشکلی حل نشده است. بنابرین قرار نیست خارجی‌ها هم مشکل ما را حل کنند.