آندری شلیفر؛ اقتصاددان برتر اقتصاد رفتاری و توسعه

اقتصاد۲۴ شیوا سپهری: آندری شلیفر، استاد دانشگاه هاروارد و اقتصاددان مالی و رفتاری است. شلیفر در گذشته برنده مدال جان بیتس کلارک بود. این جایزه به اقتصاددانان برتر زیر ۴۰ سال داده می‌شود. وی عضوی از متفکران اقتصادی دانشگاه هاروارد MIT است. شلیفر با توجه به معیار‌هایی مانند تعداد آثار منتشر شده، تعداد استنادات و تعداد صفحات مجله، اغلب در رتبه‌بندی برتر اقتصاددانان قرار می‌گیرد.

آندری شلیفر، استاد اقتصاد در دانشگاه هاروارد است که به خاطر کارش در اقتصاد رفتاری و اقتصاد توسعه شهرت دارد. شلیفر در انتشارات دانشگاهی و سرمایه گذاری کاربردی و کار مشاوره‌ای فعالیت داشته است. تحقیقات شلیفر از نظریه‌های بازار‌های مالی منطقی و کارآمد بحث می‌کند و بر نقش نهاد‌های قانونی در توسعه مالی و اقتصاد نهادی تأکید می‌کند.

زندگی و شغل آندری شلیفر

آندری شلیفر که در سال ۱۹۶۱ در روسیه متولد شد. او در یک خانواده یهودی در اتحاد جماهیر شوروی به دنیا آمد و در نوجوانی در سال ۱۹۷۶ به روچستر، نیویورک مهاجرت کرد، جایی که در مدرسه ای در شهر رفت و انگلیسی را از قسمت هایی از فرشتگان چارلی آموخت.

مدرک کارشناسی خود را از هاروارد و دکترای خود را از MIT گرفت. او پس از تدریس در پرینستون و دانشگاه شیکاگو، عضو هیات علمی دانشکده هاروارد شد. وی در سال ۱۹۹۱ نقش مشاور دولت روسیه را نیز بر عهده گرفت و به رهبری اصلاحات اقتصادی کشور پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی کمک کرد. در همان زمان، دولت ایالات متحده نیز به کمک دانشگاه هاروارد به یاری دولت روسیه آمد. درگیری شلیفر با دولت روسیه سال‌ها بعد در تضاد منافع شخصی از سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار روسیه به اوج خود رسید. دانشگاه هاروارد و شلیفر مجبور به پرداخت جریمه در سال ۲۰۰۵ برای پایان دادن به این موضوع شدند. او عنوان افتخاری خود را در هاروارد از دست داد، اما در سمت خود باقی ماند.

فعالیت شلیفر در روسیه

در اوایل دهه ۱۹۹۰، آندری شلیفر مشاور آناتولی چوبایس، معاون وقت نخست وزیر روسیه و یکی از مهندسان خصوصی سازی روسیه بود. در آن زمان، موسسه هاروارد برای توسعه ارتباط بین‌المللی دانشگاه هاروارد تحت قراردادی با آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده بود که به هاروارد و کارمندان آن برای مشاوره به دولت روسیه کمک می‌کرد. در دوره‌ای از سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۷، مؤسسه توسعه بین المللی هاروارد (HIID) تحت نظر شلیفر ۴۰ میلیون دلار مستقیماً از ۳۰۰ میلیون دلار بودجه آژانس توسعه بین المللی ایالات متحده دریافت کرد. مبالغ اضافی به عنوان کمک‌های مالی به شرکت روابط عمومی Burson-Marsteller و شرکت‌های حسابداری Big Six داده شد.

شلیفر همچنین موظف شد یک بازار سهام برای روسیه ایجاد کند که یک بازار سرمایه در کلاس جهانی باشد. البته این تلاش شلیفر با اتهام فساد به او مواجه شد. زمانی که در روسیه به عنوان مدیر پروژه HIID کار می‌کرد، آندری شلیفر مشاور کمیته اموال دولتی (مخفف روسی GKI)، عضو هیئت مدیره مرکز خصوصی سازی روسیه و مشاور حقوقی کمیسیون فدرال اوراق بهادار روسیه توسط USAID بود. دو دهه بعد روسیه از شلیفر به منظور طراحی سیاست‌های اقتصادی با ایالات متحده کمک گرفت. این کار به شلیفر کمک کرد تا جوایز دولتی کسب کند.

فعالیت‌های شلیفر

شلیفر یک محقق و نویسنده پرکار است. او بیشتر به خاطر پژوهش‌ها و کمک هایش به اقتصاد مالی و اقتصاد توسعه مورد توجه است.

کار شلیفر در حوزه اقتصاد مالی رفتاری متمرکز است و روش‌هایی را بررسی می‌کند که سوگیری شناختی و سایر اثرات رفتاری بر ساختار بازار مالی، عملکرد و بازده سرمایه‌گذاری‌ها تأثیر می‌گذارد. او منتقد فرضیه بازار‌های کارآمد است و استدلال می‌کند که شواهد موجود به شدت با مفروضات عقلانیت و آربیتراژ سریع در بازار‌های مالی در تضاد است. آربیتراژ (به فرانسوی: Arbitrage) در علم اقتصاد به معنای بهره گرفتن از تفاوت قیمت بین دو یا چند بازار برای کسب سود است.

بیشتر بخوانید: میلتون فریدمن کیست؟/ مبدع سیاست پول گرایی را بیشتر بشناسیم

شلیفر می‌نویسد که در بازار‌های مالی واقعی، سرمایه گذاران و معامله گران مالی کاملا منطقی نیستند و با ریسک گریزی، افق‌های زمانی کوتاه را بر می‌گزینند.

شلیفر مقالات و کتاب‌های متعددی را برای مدل سازی مفاهیم مالی رفتاری نوشته است. مقاله "حباب‌هایی برای فاما" یکی از مقالات مهم او است که با همکاری رابین گرین وود و یانگ یو نوشته است.

بر اساس تقریباً ۹۰ سال داده‌های بازگشت دارایی صنعت ایالات متحده و ۳۰ سال داده‌های بین المللی، شلیفر و همکارانش به این نتیجه رسیدند که «این درست است که افزایش شدید قیمت یک سبد صنعت به طور متوسط بازده پایین غیرمعمول در آینده را پیش بینی نمی‌کند، اما چنین افزایش شدید قیمتی، احتمال سقوط قابل ملاحظه را پیش بینی می‌کند.» این نتیجه گیری ها، به ویژه مورد دوم، می‌تواند بار‌ها و بار‌ها برای سرمایه گذارانی که تمایل به پیش بینی حباب بازار دارند، مفید باشد.

اقتصاد توسعه از نگاه آندری شلیفر

کار شلیفر در اقتصاد توسعه بر کیفیت نهاد‌های قانونی به عنوان یک عامل تعیین کننده در توسعه مالی و اقتصادی در سراسر کشور‌ها تأکید دارد. به طور خاص، او استدلال کرده است که منشأ تاریخی نظام حقوقی یک کشور در حقوق عمومی یا قانون مدنی در نوع حقوق مالکیت خصوصی سرمایه گذار، مقررات مالی، و کارایی عمومی دولت که امروزه وجود دارد، بسیار مهم است. تحقیقات شلیفر همراه با همکارانش در این زمینه نشان داده است که کشور‌هایی که سیستم‌های حقوقی آن‌ها مبتنی بر قانون عرفی است حمایت بهتری از سرمایه‌گذاران دارند و مداخله اقتصادی کمتری از سوی دولت شاهد هستیم. همچنین دادگاه‌ها و قوه قضائیه مستقل‌تر عمل می‌کنند و این‌ها به نوبه خود باعث امنیت سرمایه می‌شوند. حقوق، اجرای بهتر قراردادها، بهبود توسعه مالی، فساد کمتر، بازار‌های کار بهتر و اقتصاد‌های غیررسمی کوچکتر در اقتصاد توسعه موثر هستند.

شلیفر با همکاری رافائل لا پورتا، سیمئون جانکوف و فلورنسیو لوپز دی سیلانز، مشارکت قابل توجهی در مطالعه حاکمیت شرکتی داشته است. در سال‌های اخیر، تحقیقات او بر نظریه منشأ حقوقی (که گاهی به عنوان نظریه حقوق و مالی نیز شناخته می‌شود) متمرکز بوده است، که ادعا می‌کند سنت حقوقی که یک کشور به آن پایبند است، عامل تعیین‌کننده مهمی است. حقوق عمومی یا انواع مختلف قانون مدنی از جمله آن هستند. عامل توسعه یک کشور، بیش از همه توسعه مالی در این مورد نهفته است.

آثار آندری شلیفر