در هنگام انعقاد قرارداد کاری به چه نکاتی باید توجه کرد؟

اقتصاد۲۴ شیوا سپهری: به هنگام شروع به کار در یک کارگاه، زمانی که کارگران باید قرارداد کاری با کارفرما منعقد کنند، اغلب از حقوق قانونی خود آگاهی کافی ندارند. عدم آگاهی کافی از حقوق خود سبب می‌شود که بسیاری از حق و حقوق خود را از دست بدهند. انعقاد قرارداد کاری می‌تواند در احقاق حقوق شما در صورت اختلاف با کارفرما مفید واقع شود. اگرچه قرارداد کاری به اشکال مختلفی تنظیم می‌شود که باید به جزئیات آن دقت کافی داشته باشد. ضمناً برخی خواسته‌های خارج از عرف کاری و قانون کار از سوی کارفرما در برخی قراردادهای کاری ذکر می‌شود که غیرقانونی است و در صورت شکایت کارگر حق به کارگران داده می‌شود. بنابراین ضروری است که این نکات را بدانید تا بتوانید از حقوق خود بهتر دفاع کنید. 

قرارداد کاری چیست؟

قانون کار در شرح و تعریف قرارداد کاری چنین می‌گوید: «قرارداد کار عبارت است از قرارداد کتبی یا شفاهی که به موجب آن کارگر در قبال دریافت حق‌السعی کاری را برای مدت موقت یا مدت غیر‌موقت برای کارفرما انجام می‌دهد.» 

براین اساس قرارداد کاری نه تنها کتبی بلکه قرارداد شفاهی را نیز شامل می‌شود. این امر موجب می‌شود تا در زمان‌هایی که کارفرما برخلاف قانون از انعقاد قرارداد کتبی امتناع می‌کد، همچنان بتوانید از طرق دیگر فعالیت شغلی خود را در کارگاه مورد نظر اثبات کنید. 

قرارداد کاری شامل چه مواردی است؟

خیلی از کارجویان در زمان انعقاد قرارداد کاری نمی‌دانند چه مواردی را باید حتما ذکر کنند و ذکر چه مواردی در قرارداد ضروری است. از این نظر است که قرارداد کاری معین باید شامل نام و نام خانوادگی کامل طرفیت قرارداد، تاریخ استخدام و تنظیم قرارداد کاری، تعیین حقوق و مزایای انجام کار، محل انجام تعهدات شغلی، نوع قرارداد از جمله موقت یا دائم بودن آن، شیوه پرداخت حقوق، مدت زمان اعتبار قرارداد کاری، ساعات کاری، مشخص بودن تضمین‌هایی که کارفرما از کارگر می‌گیرد که شامل سفته و چک و ... است، مشخص بودن مرخصی و روزهای استراحت در مدت قرارداد کاری و تعیین تعهدات دو طرف باشد. 

قرارداد کاری که قانون کار را نقض می‌کند

اصولا در برخی موارد شاهد انعقاد قراردادهایی میان کارگر و کارفرما هستیم که موارد قانون کار در آن رعایت نمی‌شود. مثلاً در برخی موارد کارفرما دستمزد کمتر از حداقل مزد برای کارگر تعیین می‌کند یا در قرارداد خواسته‌هایی نا متعارف طلب می‌کند. یکی از این خواسته‌های نامتعارف کارفرما از کارگر شامل عدم استفاده از مرخصی است. کارگران به طور کلی حق استفاده از دو روز و نیم مرخصی در ماه را دارا می‌باشند.در صورتی که کارفرما از کارگر بخواهد که در طول کار حق استفاده از مرخصی ندارد، باید مبلغ مرخصی را به کارگر اعطا کند، در غیر این صورت کارگر حق استفاده از مرخصی را دارا می‌باشد. 

در موارد دیگری مشاهده می‌کنیم که کارفرما مقدار بیشتری از ساعات کاری که در قانون ملزم به آن است، از کارگر طلب می‌کند. این درحالی است که کارفرما حاضر نیست ساعات کاری بیشتر را به عنوان مبلغی برای اضافه کاری پرداخت کند. 

در همه این موارد حتی اگر کارفرما خواسته‌های غیرقانونی از کارگر داشته باشد، چنین بندهایی از قرارداد کاری فاقد اعتبار خواهد بود. 

معین بودن کار و مزد در قرارداد کاری 

یکی از مواردی که خوب است در انعقاد قرارداد کاری ذکر شود، معین بودن میزان کار و مزد کارگر است. چنین بندی کارکرد عدم سواستفاده از کارگر را خواهد داشت. در واقع قانون کارفرما را مکلف کرده است که میزان و مزد کار را در قرارداد کاری ذکر کند. آیین‌نامه طرح طبقه‌بندی مشاغل که جهت اعمال عدالت مزدی و کاری برای کارگران تعیین شده است، لازم می‌داند که در کارگا‌ه‌های مشمول این طرح وظایف کارگر به طور دقیق در شناسنامه هر شغل تعیین شود. چنین اقدامی از سوی کارفرما در کارگاه‌های بزرگ و خصوصا در مورد قرارداد‌های طولانی می‌تواند بسیار مفید واقع شود؛ لذا باید توجه شود که باید از کار مورد تعهد کارگر رفع ابهام شود؛ بنابراین سعی کنید میزان کاری که متعهد شده‌اید برای کارفرما انجام دهید، در قرارداد کاری ذکر کنید.

اجزای اصلی دستمزد کارگران چیست؟

یکی از موارد مهمی که در هنگام بستن قرارداد کاری باید حتما از آن اطلاع داشته باشید، اجزای دستمزدتان است. دستمزد شامل حقوق پایه، حق سنوات، اضافه‌کار، حق خوار و بار، حق مسکن، حق اولاد، پاداش و... است. اگرچه در این بین فقط پاداش است که جزو حقوق الزامی کارگر نیست و کارفرما موظف است تا همه موارد را به کارگر پرداخت کند. در پایان هر سال نیز کارفرما موظف است دو برابر دستمزد کارگر را به عنوان عیدی به کارگران پرداخت کند. 

مدت قرارداد کاری

در صورتی کارفرما در ابتدای کار از انعقاد قراردادکاری با کارگران امتناع کند، قرارداد کاری شفاهی دانسته می‌شود و متعاقب آن قرارداد کاری طرفین، دائم تلقی خواهد شد.

بیشتر بخوانید: تبعات قرارداد‌های موقت کارگران چیست؟

در صورتی که کارفرما از کارگر خواسته باشد تا دوره آموزشی را در کارگاه طی کند، علاوه بر اینکه تمام حقوق مزدی و بیمه‌ای آن مانند کارگر کامل باید پرداخت شود، مدت قرار داد آموزشی با کارگر برای کارگر ساده و ماهر و به ترتیب حداکثر یک و سه ماه می‌تواند باشد. در پایان سه ماه کارگر باید قرارداد کاری دیگری با کارفرما منعقد کند که تمام مزایا و حقوق کارگری در آن ذکر شده باشد. 

 در صورتی که هر یک از طرفین کارگری و کارفرمایی قصد فسخ قرارداد را در اواسط آن داشته باشند، نیز با موافق طرف مقابل دارند. در واقع فسخ این قرارداد به صورت یک طرفه امکان‌پذیر نیست. 

کارگر باید یک ماه بعد از استعفا نیز در محل کار حاضر شده و به کار خود ادامه دهد‌. ذکر این نکته نیز جایز است که کارگر می‌تواند ظرف مدت ۱۵ روز از تاریخ استعفا خود، منصرف شدن خود را اعلام کند.

کلام پایانی 

در این مطلب چگونگی انعقاد قرارداد کاری و حق و حقوق کارگران که می‌تواند در بهبود شرایط کارگران در کارگاه موثر باشد و باعث عدم استفاده کارفرما از کارگر می‌شود، را مشاهده کردید.