ارتودنسی چیست؟ /پدر علم ارتودنسی در ایران کیست؟

اقتصاد۲۴- مریم آیتی: حدود یک قرن پیش از میلاد مسیح آثاری از سیم کشی و وجود سیم‌های فلزی و حلقه‌های نگه دارنده و جفت و بست‌هایی از جنس طلا و مس برای مرتب کردن دندان‌ها در دهان و دندان رومیان باستان و یونانیان و اجساد مومیایی در مصر کشف شده است.

بعضی از مومیایی‌ها داری حلقه‌هایی فلزی در فاصله بین دندان‌های خود بوده اند که به کمک نخ‌هایی به دست آمده از احشام حیوانات، روی دندان‌ها قرار می‌گرفتند.

تاریخچه ارتودنسی 

این پروژه درمانی اولین بار در مصر باستان انجام شده است. تاکنون مومیایی‌های بسیاری پیدا شده اند که دندان هایشان دارای ابزار‌ها و تجهیزاتی بوده است. در واقع این مومیایی‌ها نشان دهنده این هستند که از همان زمان، درمان و زیبایی و سلامت دندان‌ها اهمیت داشته است؛ بنابراین قدمت ارتودنسی را می‌توان حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ سال قبل از میلاد در نظر گرفت.

۴۰۰ سال قبل از میلاد، پزشکی یونانی در رابطه با درمان و رفع بی‌نظمی‌های دندانی، نوشته‌ای را ارائه داده است. در ادامه سلسوس که یک نویسنده رومی بود، دندان‌های در حال رویش را مورد نگارش قرار داد که در آن توصیه می‌شد تا نوجوانان دندان‌های در حال رشد خود را به کمک فشار انگشت دست صاف کنند. نفری دیگر به نام پلینی، توصیه‌ای داشته که در آن مانع از رشد بیشتر دندان‌های بلند شده است.

ارتودنسی نقش درمانی دارد یا زیبایی؟

در قدیم، سیستم ارتودنسی به عنوان زیبایی و بهبودی وضع بهم ریختگی مطرح نبوده و فقط جنبه درمانی برای جداسازی دندان‌ها از هم، و یا پر کردن فواصل بین دندان‌ها برای بهتر غذا خوردن بوده است، اما امروزه از این روش هم برای درمان و هم برای زیبایی و بهتر نمودن طرح لبخند و فیس استفاده می‌شود؛ و این موضوع تقریبا به صورت همه گیر و اپیدمی درآمده است.

پدر ارتودنسی ایران را بشناسید

گروهی از دکتر علی اکبر بهرمان به عنوان پدر علم ارتودنسی و تاریخچه ارتودنسی یاد می‌کنند و می‌گویند وی این علم را در سال ۱۳۵۶ در ایران پایه ریزی کرده و استارت اولیه در ایران توسط او زده شده است.

گروهی دیگر معتقدند در همان سال‌هایی که در روم باستان و مصر از وسایل سیمی برای درمان دندان‌های خود استفاده می‌کرده اند، در ایران که جزئی از تاریخ بشر است و جزء اولین تمدن‌ها و اولین کشور در بین کشور‌های جهان محسوب می‌شده، این روش مطرح بوده و استفاده می‌شده است.

اما بعضی دیگر این علم را در دهه ۱۳۱۰ تا ۱۳۱۳ شمسی توسط فردی به نام پروفسور حسن ریاض مطرح کرده و می‌گویند استارت اولیه و پژوهش آن توسط وی آغاز شده است. 

بیوگرافی علی اکبر بهرمان

دکتر علی اکبر بهرمان در سال ۱۳۱۱ در شهر بیرجند متولد شد. تحصیلات ابتدایى و متوسطه را در بیرجند و دوره دکترى دندانپزشکى را در سال ۱۳۴۰ با اخذ رتبه اول در دانشگاه تهران گذراند. وى پس از اخذ درجه دکترى عازم آمریکا شد و به ترتیب در سال هاى ۶۶، ۶۴ و ۶۷ به اخذ تخصص در دندانپزشکى اطفال و ارتودنسى (ردیف کردن دندان‏ها) و MS از دانشگاه‌‏هاى معتبر آمریکا نائل شد. وى پس از اخذ درجات مذکور به کشور بازگشت و تاکنون منشاء خدمات آموزشى، پژوهشى، اجتماعى و مدیریتى در ابعاد وسیعى بوده است. 

دکتر بهرمان را مى‏توان پدر ارتودنسى ایران نامید، زیرا ایشان نه تنها اولین متخصص ارتودنسى مى‏باشد بلکه موجبات گشایش دوره‏ هاى تخصصى ارتودنسى را در دانشگاه شهید بهشتى و سایر دانشگاه هاى ایران فراهم کرده است. 

بهرمان چندین مقاله به زبان فارسى و انگلیسى در مجلات داخلى و خارجى به چاپ رسانده که موجب افتخار هر ایرانى است. از نظر مدیریتى چندین سال به سمت رئیس دانشکده دندانپزشکى، معاونت دانشکده و مدیریت گروه تخصصى ارتودنسى در دانشگاه شهید بهشتى خدمت نموده و در مدت مدیریت خود در توسعه دانشکده مجدّانه کوشیده است. ضمناً در بیش از ۱۳ کمیته، شورا، و جوامع صنفى عضویت و یا ریاست دارد.

پروفسور بهرمان به عنوان استاد مدعو در نیویورک تدریس می‌کرد. او سه ماه در امریکا و سه ماه دیگر در ایران بود و این وضعیت تا سال ۲۰۰۳ میلادی ادامه داشت آن که از آن زمان به بعد در روچستر مستقر شد و به عنوان پروفسور تمام وقت به خدمت مشغول شد. او در سال ۲۰۱۰ میلادی جایزه ایران پور را برای فعالیت‌های آموزشی اش دریافت کرد.

شرح حال و خدمات دندان پزشکی علی اکبر بهرمان در ایران

معاونت آموزشی و مسئولیت دروس دانشکده

در این دوره دکتر بهرمان برنامه ۶ ساله آموزشی دانشکده تازه تأسیس را برای اولین بار تنظیم کرد و تا پایان اولین دوره فارغ التحصیلی این مسئولیت را به عهده داشت. در این برنامه برای اولین بار کار آموزی دانشجویان بصورت چرخشی تنظیم شد (Rotating) بطوریکه دانشجویان در تمام دوران تحصیلی در گروه‌های کوچک در بخش‌های مختلف چرخش داشتند و بر خلاف دوره‌های غیر چرخشی (Periodic) مانند دانشگاه تهران که مثلاً پروتز کامل را فقط در سال دوم می‌دیدند در این برنامه در تمام دوره تحصیلی دانشجویان در همه رشته‌ها کارآموزی می‌کردند.

تاسیس و مدیریت بخش ارتودنسی

در این مسئولیت دکتر بهرمان بخش ارتودنسی را تأسیس و کاراندازی نمود و مسئولیت برنامه ریزی آموزشی و درمانی و اجرایی بخش را شخصاً بعهده داشت و برای اولین بار در ایران برنامه رادیوگرافی سفالومتری را تأسیس و تدریس کرد.

لازم به تذکر است که دستگاه سفالومتری دانشگاه شهید بهشتی دومین دستگاه نصب شده در ایران بود و اولین دستگاه در مطب خصوصی دکتر بهرمان بکار گرفته شد.

تاسیس و مدیریت بخش دندان پزشکی کودکان 

در این بخش هم دکتر بهرمان به تنهایی تأسیس و برنامه ریزی‌های آموزشی و درمانی و اجرایی را بر عهده داشت. لازم به ذکر است که علاوه بر تأسیس و برنامه ریزی‌ها و مدیریت درد و بخش فوق، کلیه امور آموزشی یعنی تدریس علوم نظری، عملی و کلینیکی و درمانی برای ۳ سال اول فقط بعهده دکتر بهرمان بوده است. 

تدریس در آموزشگاه‌های بهداشت کار دهان و تربیت تکنسین

دکتر بهرمان علاوه بر کار‌های اجرایی و تدریس در بخش‌های اطفال و ارتودنسی، در آموزشگاه‌های بهداشت کار دهان و آموزشگاه تربیت تکنسین که برای اولین بار در ایران تأسیس شده بود نیز، در تدریس قسمتی از دروس شرکت داشت.

تاسیس و مدیریت مسئول نشریه دانشکده 

علاوه بر خدمات اجرایی و آموزشی، دکتر بهرمان موسس و مدیر مسئول اولیه نشریه دانشکده بود که در مدت کوتاهی در سطح دندان پزشکی کشور جای خود را باز کرد و با داشتن خلاصه مقاله‌ها به زبان انگلیسی و ارسال آن‌ها برای تعدادی موسسات آموزشی و علمی دنیا، در عوض می‌توانستیم بعضی از مجلات بین المللی را به صورت exchange و رایگان برای دانشکده دریافت کنیم.

تاسیس و راه اندازی دروس ارتودنسی دانشگاه فردوسی مشهد

علاوه بر کلیه خدمات و مسئولیت دانشگاه شهید بهشتی، دکتر بهرمان به صورت پروازی هر دو هفته یک بار برای آموزش علوم نظری ارتودنسی به مشهد پرواز می‌کرد و با همکاری خانم دکتر مهدویان که عضو هیأت علمی دانشگاه مذکور بودند توانست درمان بعضی از بیماران را که نیاز به درمان ارتودنسی داشتند دنبال کند. در ضمن سومین دستگاه سفالومتری ایران در مشهد برای تدریس و آموزش دانشجویان بکار گرفته شد.

تنظیم و اجرای سمینار‌های مرتب ماهیانه

در این سمینار‌ها هر بار توسط یکی از بخش‌های دانشکده و با شرکت چند نفر از همکاران آن بخش قسمت‌های مختلف یک مبحث آن رشته را مرور می‌کردند و تعداد زیادی از همکاران دندان پزشک تهران و شهرستان‌ها نیز شرکت می‌کردند.

تنظیم و اجرای دوره‌های کوتاه مدت بازآموزی ۳ تا ۵ روزه بصورت نظری، عملی و کلینیکی

این دوره‌ها مورد استقبال بسیاری از دندان پزشکان تهران و شهرستان‌ها قرار گرفت و شرکت کنندگان در پایان دوره دیپلم دریافت می‌کردند و در حقیقت برای اولین بار در کشور انجام می‌شد.

لازم به یادآوری است که در طی اجرای دوره‌های مذکور از تعدادی سخنرانان و استادان خارجی هم استفاده می‌شد و برای جلوگیری از تحمیل مخارج بر دانشگاه با جستجو از استادانی که قصد دیدن از ایران یا کشور‌های مجاور را داشته دعوت به عمل می‌آ مد که در اجرای این برنامه‌ها شرکت کنند و حتی در مواردی دکتر بهرمان شخصاً مخارج هتل و اقامت این گونه سخنرانان را پرداخت کرده است.

تنظیم و تدوین دوره‌های تخصصی دندان پزشکی برای اولین بار در کشور 

در یک طرح حدود ۸۰ صفحه‌ای برای کلیه دوره‌های تخصصی با در نظر گرفتن اهداف برنامه تنظیم شد و در سال ۱۳۵۴ برای اولین بار به شورای توسعه و برنامه ریزی آموزشی وزارت علوم تقدیم شد و پس از حدود یک سال بررسی طی جلسات متعدد با حضور مسئولین سایر دانشکده‌های دندان پزشکی کشور به تصویب رسید و دوره‌های تخصصی دندان پزشکی در ایران شروع شد.

توسعه ساختمان دانشکده برای کلاس، لابراتور و کلینیک‌های جدید

همزمان با تدوین و تنظیم دوره‌های تخصصی باید گنجایش فیزیکی دانشکده از نظر کلاس و لابراتور و کلینیک بیشتر می‌شد. خوشبختانه برای اجرای این هدف موقعیت مملکت بر اثر فشار شاه برای ازدیاد تعداد دانشجویان پزشکی و رشته‌های وابسته در مملکت آمادگی دولت را برای توسعه این دانشکده‌ها آسان کرده بود که از این فرصت استفاده شد و در جنب ساختمان قدیمی دانشکده یک ساختمان به مساحت ۶۰۰۰ متر برای کلاس، لابراتور و کلینیک و کتابخانه و آمفی تاتر با کلیه تجهیزات تأسیس شد.

فراهم آوردن تعداد زیادی بورس تحصیلی برای کادر دانشکده و دانشجویان برجسته

برای اجرای دوره‌های تخصصی و بالا بردن تعداد دانشجویان دندان پزشکی، باید جلوتر برای تربیت معلم و متخصص اقدام می‌شد و با توجه به موقعیت مملکت همانطور که ذکر شد دکتر بهرمان توانست برای تعداد زیادی از کادر دانشکده و یا فارغ التحصیلان دانشکده در رشته‌های مختلف دندان پزشکی بورس تحصیلی فراهم کند.

لازم است ذکر شود که برای اخذ پذیرش تحصیلی برای این بورسیه‌ها دکتر بهرمان با هزینه شخصی توانست از تعداد زیادی از دانشگاه‌های معروف امریکا دیدن نموده و برای بورسیه‌ها پذیرش بگیرد.

تحقیقات و مقالات علی اکبر بهرمان

یازده پروژه تحقیقاتی و مقاله فارسی و انگلیسی از استاد در مجلات ایران و بین المللی به چاپ رسیده است. یکی از این پروژه‌ها در مورد بررسی رشد و نمو استخوان‌های جمجمه در میمون با روشی خاص است که اولین بار در دنیا انجام شده است.