شامگاه خونین رفح؛ حمله هوایی اسرائیل به اردوگاه آوارگان، ادامه مذاکرات را پیچیده‌تر کرد

اقتصاد۲۴- گزارش‌های منتشرشده از نوار غزه حاکی از آن است که حمله هوایی اسرائیل در شامگاه یکشنبه باعث آتش‌سوزی گسترده در یک اردوگاه آوارگان در شهر رفح شده است. این آتش‌سوزی که گفته می‌شود حداقل ۴۵ شهید به همراه داشته، باعث اعتراض رهبران جهانی شده و آن‌ها خواستار اجرای حکم دیوان بین‌المللی دادگستری برای توقف حمله اسرائیل شدند. به گزارش رویترز، خانواده‌های فلسطینی که پس از حمله هوایی اسرائیل شاهد آتش‌گرفتن خیمه‌ها و شهادت تعدادی از آوارگان پناه‌گرفته در آن منطقه بودند، به بیمارستان‌ها هجوم بردند. به گفته آنها، حمله اسرائیل به منطقه‌ای در غرب رفح انجام گرفت که به عنوان منطقه امن تعیین شده بود. روز گذشته نیز مقامات بهداشتی محلی اعلام کردند که تانک‌های اسرائیل به بمباران مناطق شرقی و مرکزی در جنوب غزه ادامه دادند و هشت نفر را به شهادت رساندند.

ارتش اسرائیل مدعی شد که حمله هوایی شامگاه یکشنبه، بر اساس «اطلاعات دقیق» انجام گرفته تا «چند نفر از مقام‌های حماس و مسئولان حمله به اسرائیلی‌ها را از بین ببرد». اوایل روز یکشنبه هم تل‌آویو اعلام کرده بود که هشت راکت شلیک‌شده از منطقه رفح را رهگیری کرده و ادامه حمله‌های حماس نشان‌دهنده نیاز به ادامه عملیات علیه این گروه است. با این حال، دادستان ارشد نظامی اسرائیل حمله هوایی شامگاه یکشنبه به اردوگاه رفح را «بسیار سنگین» خواند و گفت که تحقیقات در این زمینه در حال انجام است. یفت تومر یروشالمی در کنفرانسی اظهار کرد: «ما از هر گونه آسیبی که در طول جنگ به غیرنظامیان وارد شود اظهار تأسف می‌کنیم». به گفته شاهدان، این حمله در محله تل‌السلطان رخ داد؛ جایی که هزاران فلسطینی پس از آغاز حمله زمینی نیرو‌های اسرائیلی به شرق رفح در آن پناه گرفته‌اند. مقامات بهداشتی در غزه تحت کنترل حماس گفتند که بیش از نیمی از شهدای حمله اخیر اسرائیل شامل زنان، کودکان و سالخوردگان بودند. آن‌ها افزودند که احتمال افزایش تعداد قربانیان وجود دارد، زیرا به نظر می‌رسد تعداد زیادی از افراد زیر آوار ناشی از آتش‌سوزی قرار گرفته‌اند.

به گفته پزشکان، بیمارستان‌های رفح، از جمله بیمارستان صحرایی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، قادر به رسیدگی به همه مجروحان نبودند، بنابراین برخی از آن‌ها برای مداوا به بیمارستان‌های خان یونس در شمال غزه منتقل شدند.

با وجود حکم دادگاه عالی سازمان ملل که دستور توقف حمله اسرائیل به رفح را صادر کرد، نتانیاهو به ارتش دستور داده حملاتشان را ادامه دهند. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه در واکنش به شهادت غیرنظامیان فلسطینی در اردوگاه آوارگان بر اثر حملات اخیر اسرائیل اظهار خشم و تأسف کرد. او در ایکس نوشت: «این عملیات باید متوقف شود. هیچ منطقه امنی در رفح برای غیرنظامیان فلسطینی وجود ندارد». آنالنا بائربوک، وزیر امور خارجه آلمان و جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم گفتند که حکم دیوان بین‌المللی دادگستری باید مورد احترام قرار گیرد و اجرائی شود. آنروا، آژانس پناهندگان فلسطینی سازمان ملل متحد هم وضعیت کنونی را «وحشتناک» توصیف کرد. این سازمان در شبکه ایکس نوشت: «غزه به جهنم روی زمین تبدیل شده است. تصاویر گواهی دیگری بر این موضوع است». مایکل مارتین، وزیر امور خارجه ایرلند نیز در واکنش به این حمله گفت: «علاوه بر قحطی و امتناع از اجازه کمک‌رسانی به اندازه کافی، آنچه رخ داد وحشیانه است». رسانه دولتی مصر گزارش داد که قاهره «بمباران عمدی چادر‌های آوارگان» از سوی ارتش اسرائیل را محکوم و آن را نقض آشکار قوانین بین‌المللی توصیف کرده است. عربستان سعودی نیز حمله اسرائیل را محکوم کرد. قطر نیز گفت که حمله اخیر به رفح می‌تواند مانع از میانجیگری برای برقراری آتش‌بس و تبادل گروگان‌ها شود.

اتحادیه اروپا و «مأموریت رفح»

در همین حال، جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد این نهاد قصد دارد برای ادامه مأموریت رفح گفتگو کند؛ تصمیمی که لازم است ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا با آن موافقت کنند تا به شکل اجرائی دربیاید. به گزارش رویترز، گفتگو‌های جدید اعضای اتحادیه اروپا شامل احیای مأموریت پیشین کمک به رفح (EUBAM) است که از سال ۲۰۰۷، زمانی که گروه حماس کنترل کامل غزه را به دست گرفت، عملیاتی نشده است. گذرگاه رفح مسیر اصلی ورود کمک‌های بشردوستانه از مصر است و از زمانی که نیرو‌های اسرائیلی نزدیک به سه هفته پیش کنترل آن را از سمت غزه به دست گرفتند، بسته شده است. بورل در سخنانی قبل از نشست ماهانه وزرای خارجه اتحادیه اروپا به خبرنگاران گفت: «امروز ما می‌توانیم یک تصمیم سیاسی داشته باشیم و سپس باید از نظر فنی آن را اجرا کنیم». او همچنین افزود که این تصمیم مستلزم تأیید اسرائیل، مصر و فلسطینی‌ها‌ست. الکساندر شالنبرگ، وزیر امور خارجه اتریش نیز درباره اجرائی‌شدن مأموریت رفح گفت تصمیم‌گیری درباره آن مدتی طول می‌کشد. دیپلمات‌ها گفته‌اند بعید به نظر می‌رسد که این مأموریت قبل از توقف درگیری‌ها در رفح انجام شود. یک مقام اسرائیلی که نخواست نامش فاش شود، به رویترز گفت که تل‌آویو هنوز برنامه‌ای را درباره آینده غزه مشخص نکرده است، بنابراین هنوز هیچ موضع رسمی در قبال این ابتکار وجود ندارد.

جوزپ بورل همچنین در اظهاراتش بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل را متهم کرد که از ادعا‌های نادرست یهودی‌ستیزی علیه دیوان کیفری بین‌المللی برای اهداف سیاسی استفاده می‌کند. دو دادگاه بین‌المللی که هر دو در لاهه مستقر هستند، در هفته‌های اخیر تصمیماتی را اعلام کرده‌اند که اسرائیل با آن‌ها مخالفت کرده است.

بیشتر بخوانید: دیپلماسی آمریکا، کلید پایداری در منطقه؛ چه شد اسرائیل و ایران از آستانه جنگ، پا پس کشیدند؟

دادستان دیوان کیفری بین‌المللی اعلام کرده به دنبال صدور حکمی برای بازداشت نتانیاهو و وزیر دفاع اسرائیل همراه با رهبران حماس به اتهام جنایات جنگی است. دیوان بین‌المللی دادگستری هم که به اختلافات بین کشور‌ها رسیدگی می‌کند، به اسرائیل دستور داده است حملاتش به رفح را متوقف کند.

اسرائیل درخواست دیوان کیفری بین‌المللی را محکوم کرده و از متحدانش خواسته است که با آن مخالفت کنند. نتانیاهو همچنین حمله به رفح را بر اساس حکم دیوان بین‌المللی دادگستری متوقف نکرده و می‌گوید عملیات نظامی در رفح تهدیدی برای غیرنظامیان ایجاد نمی‌کند. نتانیاهو تصمیم دادستان ارشد دیوان بین‌المللی کیفری مبنی بر صدور حکم بازداشت علیه او و وزیر دفاعش را «یهودستیزی جدید» دانست. جوزپ بورل با انتقاد از نخست‌وزیر اسرائیل، این اظهارنظر را ارعاب توصیف کرد و گفت هر بار کسی کاری را انجام می‌هد که نتانیاهو دوست ندارد، اتهامات یهودی‌ستیزی مطرح می‌شود.

پیش‌شرط آمریکا

از سوی دیگر، در حالی‌که ایالات متحده از نفوذ خود برای توقف جنگ غزه استفاده می‌کند، اقداماتی به منظور ایجاد شرایط لازم برای برقراری صلح پایدار در بحران خاورمیانه مدتی است در دست انجام است. به نوشته خبرگزاری فرانسه، «کنارگذاشتن حماس از مدیریت امور غزه» یکی از موضوعاتی است که از نگاه واشنگتن پیش از هر اقدامی لازم و ضروری به نظر می‌رسد. تنها گزینه قابل قبولی که دیپلمات‌ها بر آن اتفاق نظر دارند، تقویت تشکیلات فلسطینی برای به‌دست‌گرفتن مدیریت غزه است؛ تشکیلاتی مشابه دولت خودگردان که هم‌اکنون بر کرانه باختری رود اردن حاکم است. جوزپ بورل در جریان گفتگو با محمد مصطفی، نخست‌وزیر فلسطین یادآور شد: «یک تشکیلات خودگردان فلسطینی کارآمد به نفع اسرائیل نیز هست؛ زیرا برای برقراری صلح، به یک تشکیلات خودگردان قوی نیاز داریم».

محمد مصطفی نیز نشست اخیر را «فرصتی بسیار مهم» برای تشکیلات خودگردان فلسطین به منظور طرح اولویت‌ها و برنامه‌های خود قلمداد کرد. او تأکید کرد: «اولویت نخست»، حمایت از فلسطینیان در غزه، به‌ویژه از طریق برقراری آتش‌بس و سپس «بازسازی نهاد‌های تشکیلات خودگردان» در آن سرزمین است که حماس کنترل آن را در سال ۲۰۰۷ در دست گرفت. نشست بروکسل که بر کمک‌های بین‌المللی متمرکز بود، به ریاست وزیر امور خارجه نروژ که کشورش نقش کلیدی در توافق‌نامه صلح ۱۹۹۳ اسلو داشت، برگزار شد.

تبادل آتش در گذرگاه رفح

روز گذشته رسانه‌ها از وقوع حادثه بسیار استثنائی بین ارتش مصر و ارتش اسرائیل در گذرگاه رفح خبر دادند که بر اساس آن، سربازان مصری به سمت سربازان اسرائیلی در این گذرگاه تیراندازی کردند. رسانه‌ها گزارش دادند نیرو‌های ارتش اسرائیل به‌عنوان هشدار به تیراندازی سربازان مصری پاسخ دادند.
این رسانه‌ها به نقل از منابع افزودند: این حادثه در اوج تنش با مصر رخ داده است و احتمالا عواقب سیاسی مهمی داشته باشد. تلویزیون اسرائیل نیز گزارش داد این تیراندازی تلفاتی نداشته، اما برخی منابع از کشته‌شدن یک سرباز مصری خبر داده‌اند.

الجزیره هم گزارش داد اسرائیل در حال انجام تحقیقات درباره این حادثه است. این حادثه در حالی رخ داده است که چند روز پیش، دولت مصر تأکید کرد حضور اسرائیل در گذرگاه رفح را نمی‌پذیرد؛ زیرا تل‌آویو با صحبت درباره کمک به غزه سعی دارد از منظر بشردوستانه از قاهره باج‌خواهی کند. محمد زکی، وزیر دفاع مصر نیز توضیح داد که برای حمایت از فلسطینی‌ها و حفظ آرمان فلسطین و راه‌حل دو دولتی، با نهایت درایت با شرایط کنونی برخورد می‌شود. وزیر دفاع مصر تأکید کرد ارتش مصر قادر به مقابله با هر چالشی است که به آن تحمیل می‌شود و دولت مصر از اصول ثابت خود منحرف نمی‌شود و تنها در جهت امنیت ملی خود عمل می‌کند.