هر آنچه باید از موزه هنر‌های معاصر بدانید

اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: «موزه هنر‌های معاصر» تهران یکی از برجسته‌ترین موزه‌های هنری ایران و خاورمیانه است که به نمایش و حفظ آثار هنری معاصر اختصاص دارد. این موزه نه تنها آثار هنرمندان ایرانی، بلکه آثار هنرمندان برجسته بین‌المللی را نیز در مجموعه‌های خود جای داده است. این موزه با داشتن مجموعه‌های ارزشمند و فعالیت‌های آموزشی و فرهنگی، به عنوان یکی از مراکز مهم در ترویج و معرفی هنر‌های معاصر شناخته می‌شود. بازدید از این موزه فرصتی مناسب برای آشنایی با هنر‌های معاصر ایران و جهان و لذت بردن از زیبایی‌های هنری آن است.

تاریخچه موزه هنر‌های معاصر

موزه هنر‌های معاصر تهران در سال ۱۳۵۶ هجری شمسی (۱۹۷۷ میلادی) با تلاش و ابتکار فرح پهلوی و با پشتیبانی دفتر مخصوص شهبانو، در گوشه غربی پارک فرح (بوستان لاله کنونی) در امیرآباد تهران بنا شد. بنای موزه را کامران دیبا (پسرعمو شهربانو فرح) در سبک معماری مدرن و با الهام از بادگیر‌های کویری ایران طراحی کرد و در نهایت در سال ۱۳۵۶ کار ساختمان موزه به پایان رسید و در ۲۲ مهر، برابر با زادروز فرح پهلوی، موزه با حضور میهمانان ویژه‌ای، چون خود محمدرضاشاه و فرح پهلوی، نلسون آلدریچ راکفلر، معاون رئیس‌جمهوری آمریکا، تامس مسر رئیس موزه گوگنهایم و دو ویلد رئیس موزه اشتدلیک آمستردام گشایش یافت. موزه هنر‌های معاصر تهران از معدود موزه‌های تهران است که از ابتدا به‌عنوان موزه طراحی‌شده و ساختمان آن متناسب با کاربرد موزه‌ای است.

پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، انقلابیون قصد داشتند ساختمان منحصر به‌فرد موزه را به حسینیه تبدیل کنند که نشد. با این وجود موزه برخلاف بسیاری دیگر از موزه‌های ایران تنها دوره تعطیلی کوتاهی به خود دید. پس از رویداد‌های بهمن ماه ۱۳۵۷ که منجر به سرنگونی پادشاهی در ایران شد، موزه دو هفته تعطیل شد و سپس با بازگشت کارکنان اصلی، تا ۶ ماه به فعالیت خود در پشت در‌های بسته بر روی بازدیدکنندگان ادامه داد، تا آنکه پس از تشکیل نهاد‌های هنری جدید و تغییر مدیریت، دوباره درهایش گشوده شد.

از این هنگام به بعد بسیاری از آثار غربی موجود در موزه برچسب «غیرقابل نمایش» خورد و از دیدگان همگان پنهان شد. شماری از آثار که نماینده برهنگی بود نیز سبب برانگیختن واکنش مسئولان حکومت جمهوری اسلامی شد. با این حال، در دهه ۱۳۷۰ خورشیدی تعدادی از آن‌ها برای نمایش به موزه‌های غربی فرستاده شد. گنجینه موزه هنر‌های معاصر تهران از اموال عمومی ایران محسوب می‌شود. میانگین قیمت آثار این گنجینه حدود ۵ میلیارد دلار قیمت‌گذاری شده؛ اما بعضی‌ها تا ۱۰ میلیارد دلار هم تخمین زده‌اند. این موزه در حال حاضر یکی از واحد‌های معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.

معماری و محل تاریخچه موزه هنر‌های معاصر

طراحی ساختمان موزه هنر‌های معاصر تهران توسط کامران دیبا، معمار برجسته ایرانی، انجام شده است. معماری این موزه ترکیبی از عناصر معماری سنتی ایرانی و معماری مدرن غربی است که با استفاده از مصالح بومی و طراحی منحصر به فرد، فضایی زیبا و هنری را خلق کرده است. طراحی ساختمان با الهام از بادگیر‌های سنتی یزد و استفاده از بتن نمایان، فضای داخلی منحصر به فردی را فراهم کرده است که با نور طبیعی به خوبی روشن می‌شود.

در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۹۷ موزه هنر‌های معاصر به منظور انجام عملیات بازسازی اساسی تعطیل شد و وعده بازگشایی مجدد در تابستان همان سال داده شد، اما فرایند بازسازی به دلیل پیچیدگی‌هایی که بعد از آغاز عملیات اجرایی مشخص شده بود، موضوعات مربوط به امنیت و حفاظت از گنجینه و همچنین دنیاگیری کووید ۱۹، ۳۰ ماه به طول انجامید و با نمایش مجموعه‌ای از آثار گنجینه موزه در نیمه بهمن ۱۳۹۹ برای بازدید عموم گشایش یافت. بازسازی موزه در دو مرحله انجام شد در مرحله اول گنجینه موقتی ایجاد و مجموعه به آن منتقل شد، در پی آن عایق‌بندی سقف و کف، لایروبی چاه‌های فاضلاب، بهسازی سامانه تهویه، عایق سازی پنجره‌ها، لمینیت کردن شیشه‌ها، نورپردازی جدید و اصلاح سامانه‌های امنیتی انجام گرفت، در مرحله دوم زیر ساخت‌های تأسیساتی و اطفای حریق دستی و هوشمند به روزرسانی شد و با برخی تغییرات در کاربری ۲۰ درصد به فضای نگهداری گنجینه افزوده شد. بودجه عملیات بازسازی ۱۶ و نیم میلیارد تومان اعلام شد.

بخش‌های موزه هنر‌های معاصر

موزه هنر‌های معاصر تهران شامل چندین گالری و فضای نمایشگاهی است که هر کدام به نمایش آثار هنری مختلفی اختصاص دارند:

گالری‌های دائمی: نمایش مجموعه‌ای از آثار هنری دائمی موزه که شامل نقاشی‌ها، مجسمه‌ها و آثار گرافیکی از هنرمندان برجسته ایرانی و خارجی است.

گالری‌های موقت: برگزاری نمایشگاه‌های موقت و دوره‌ای که به نمایش آثار هنرمندان معاصر و برگزاری رویداد‌های هنری مختلف اختصاص دارد.

بخش فضای باز: نمایش مجسمه‌ها و آثار هنری در فضای باز محوطه موزه که با طراحی زیبا و فضای سبز تزیین شده است.

کتابخانه: کتابخانه تخصصی هنر‌های معاصر که منابع متنوعی در زمینه هنر‌های تجسمی، نقاشی، مجسمه‌سازی و سایر رشته‌های هنری دارد.

مجموعه‌های موزه هنر‌های معاصر

موزه هنر‌های معاصر تهران دارای مجموعه‌ای غنی و متنوع از آثار هنری است که شامل موارد زیر می‌شوند:

آثار هنرمندان ایرانی: نمایش آثار هنرمندان برجسته ایرانی مانند سهراب سپهری، بهمن محصص، پرویز تناولی و منیر شاهرودی فرمانفرمائیان.

آثار هنرمندان بین‌المللی: مجموعه‌ای از آثار هنرمندان معروف بین‌المللی مانند پابلو پیکاسو، کلود مونه، فرانسیس بیکن، مارک روتکو و جکسون پولاک.

مجسمه‌ها و آثار سه‌بعدی: نمایش مجموعه‌ای از مجسمه‌ها و آثار سه‌بعدی از هنرمندان مختلف.

اهمیت فرهنگی و هنری موزه هنر‌های معاصر

موزه هنر‌های معاصر تهران به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز فرهنگی و هنری ایران، نقش بسزایی در ترویج و معرفی هنر معاصر ایفا می‌کند. این موزه با ارائه آثار هنری ارزشمند و برگزاری نمایشگاه‌های متنوع، به بازدیدکنندگان این فرصت را می‌دهد که با هنر معاصر ایران و جهان آشنا شوند و از دستاورد‌های هنری و فرهنگی کشور قدردانی کنند.

فعالیت‌های آموزشی و فرهنگی موزه هنر‌های معاصر

موزه هنر‌های معاصر تهران علاوه بر نمایش مجموعه‌های خود، به عنوان یک مرکز آموزشی و فرهنگی نیز فعالیت می‌کند. این موزه با برگزاری کارگاه‌های هنری، سمینارها، نمایشگاه‌های موقت و برنامه‌های آموزشی برای دانشجویان، هنرمندان و عموم مردم، به ترویج و گسترش دانش و آگاهی در زمینه هنر‌های معاصر کمک می‌کند.

دسترسی و بازدید از موزه هنر‌های معاصر

موزه هنر‌های معاصر تهران در ضلع شمالی پارک لاله، خیابان کارگر شمالی واقع شده است. دسترسی به این موزه از طریق وسایل نقلیه عمومی و شخصی به راحتی امکان‌پذیر است. این موزه همه‌روزه به جز ایام تعطیل رسمی برای بازدید عموم باز است و بازدیدکنندگان می‌توانند از مجموعه‌های متنوع و فضای هنری آن بهره‌مند شوند.