آیا ظریف رئیس‌جمهورساز این دوره است؟

اقتصاد۲۴-محمد جواد ظریف، وزیرامورخارجه معروف دولت روحانی که نامش با نام برجام گره خورده است، حالا به صحنه انتخابات آمده است. تصاویر حضور ظریف در کنار پزشکیان از چند روز قبل، حمایت ظریف از این کاندیدای اصلاح‌طلب را مشخص کرد. روز سه شنبه ۲۹ خرداد نیز ظریف در نشست تلویزیونی در کنار سنایی، سفیر سابق ایران در روسیه، و مسعود پزشکیان حاضر شد. در این برنامه، این دو صحبت‌های جنجالی و قابل توجهی را مطرح کردند؛ صحبت‌هایی در حوزه سیاست خارجی، که می‌تواند جامعه را نسبت به دولت احتمالی پزشکیان امیدوار کند. ظریف حالا وارد صحنه انتخابات شده است؛ انتخاباتی که نامزد آن نیست، اما یکی از نامزدها، ظریف را در کنار خود قرار داده است.

فریدون مجلسی، کارشناس روابط بین‌الملل، ظریف را یکی از چهره‌های موثر بر انتخابات و رای‌آور برای پزشکیان می‌داند، او در اینباره به «رویداد۲۴» می‌گوید: «تا آنجایی که در دوران بعد از انقلاب تجربه کردم، در داخل سیستم کسی را به اندازه ظریف، در کار خودش مسلط نمی‌یابم. او چهره‌ای منطقی و حاضر‌الذهن است. هیچ‌کدام از کسانی که در بحث‌ها شرکت داشتند، آمادگی‌های ظریف را که متکی به تجربه تاریخی است، نداشتند. برای کسانی که خواهان مشارکت در انتخابات باشند و امیدی داشته باشند، قطعا حضور ظریف بسیار موثر بوده است. افراد دیگر در کنار کاندیدا‌ها عمدتا به کلی‌گویی پرداخته‌اند و گاهی دست به اتهام‌زنی زده‌اند. در حالی که ظریف اینگونه صحبت نمی‌کند. برای نیرو‌های مردد هم حضور ظریف تا حدی موثر برای شرکت است.»

اودرباره تاثیر حضور ظریف در دولت احتمالی پزشکیان بر آرا مردد انتخابات معتقد است: «یکی از مقامات نظامی گفته بود اگر چنانچه هر منتخبی بخواهد درباره همکاری‌های ایران با مقاومت تردید کند، به سرنوشت بنی‌صدر مواجه خواهد شد. این صحبت باعث شد در تعدادی از مرددین اثر منفی بگذارد و شرکت نکنند. اینگونه مرددین با حضور ظریف شاید مقداری تمایل به شرکت پیدا کنند. کسانی که در انتخابات شرکت نمی‌کنند، ضمن احترام به حقوق فلسطین، با مداخله در منطقه موافق نیستند. از دید این طیف اگر قرار باشد رئیس‌جمهور بعدی درگیر جنگ در منطقه شود، تمایلی به رای دادن پیدا نمی‌کنند.»

مجلسی درباره رای‌آوری ظریف برای پزشکیان و اعتماد جامعه به شخصیت او گفت: «ظریف چهره رای‌سازی است. او امتحان خود را با به‌امضا‌رساندن برجام در یک شرایط بسیار منفی پس داد. ظریف در زمانی وزیر امورخارجه بود که عده‌ای در ایران به صورت مخفیانه کار‌هایی کرده بودند، که در نزد شورای امنیت تداعی‌گر ساخت بمب بود. در این شرایط ظریف به سراغ تحریم‌ها رفت و قطعنامه‌ها کنار گذاشته شد. در چنین شرایطی ظریف برجام را به عنوان یک نجات‌بخش، امضا کرد. مردم خاطره خوش و قابل اطمینانی با ظریف دارند. البته بخشی از جامعه نیز تحت‌تاثیر این مسائل قرار نمی‌گیرد.»

کوروش احمدی، دیپلمات بازنشسته و کارشناس روابط بین‌الملل، درباره خصوصیات ظریف نظری مشابه مجلسی دارد. او در اینباره به «رویداد۲۴» می‌گوید: «دکتر ظریف به خاطر ویژگی‌های شخصیتی که دارد حتما می‌تواند کمک مهمی باشد؛ هم از نظر حمایت از دکتر پزشکیان هم از نظر کمک‌های فکری و عملی به فعالیت‌های ایشان. به خاطر روند مذاکرات منتهی به توافق برجام، خاطره خوبی از دکتر ظریف در ذهن ایرانیان نقش بسته است. ایشان توانایی خود را در ایفای نقشی محوری در روند منتهی به توافق برجام نشان داد. شکل‌گیری و پیشرفت توأم با موفقیت آن روند قطعاً نیاز مبرم به دانش و تجربه‌ای گسترده در روابط بین‌الملل، در حقوق بین‌الملل، آشنایی با سازوکار سازمان ملل و متون حقوقی مربوطه و شاید مهمتر از این‌ها داشتن شناخت دقیق از سیاست و حکومت در آمریکا به عنوان طرف اصلی مذاکره داشت. قابلیت‌های فردی و شخصیتی از جمله در حوزه توانایی برقراری رابطه کاری موثر با طرف‌های مذاکره و اهمیت روابط عمومی در سطوح ملی و بین‌المللی که از جمله پیوست‌های چنان مذاکرات مهمی بود، لازمه دیگر برای توفیق در چنان روندی بود.

بیشتر بخوانید:پاسخ دندان شکن ظریف به قالیباف

توانایی دکتر ظریف در کار تیمی و جمعی نیز عامل مهم دیگر بود. ایشان بهترین کارشناسان را در چارچوب تیم مذاکراتی گردهم آورد و از بهترین‌های موجود در کشور استفاده کرد و تیم را به خوبی مدیریت کرد. این ویژگی‌های فردی که گفتم همگی از جمله ویژگی‌هایی است که حتما و قطعا می‌تواند کمک بزرگی برای پیشبرد اهداف انتخاباتی دکتر پزشکیان باشد.

احمدی در ادامه به ابعاد مختلف کارزار‌های انتخاباتی و ضعف محتوایی آن‌ها می‌پردازد: «اما این تنها می‌تواند به طی بخشی از مسیر کمک کند. بخش مهمتر مسیر در شرایطی که در آن به سر می‌بریم و آنطور که مشهور شده، مربوط به متقاعد‌کردن اقشار خاکستری یا به تعبیر من اقشار نوگرای متوسط شهری به شرکت در انتخابات است. اگر بگوئیم در ادوار انتخاباتی از ۷۶ تا ۹۶، اقشار مذکور موتور محرک و مرکز ثقل ادوار انتخاباتی بودند و دیگر اقشار را به دنبال خود کشیدند، حتما اغراق نکرده‌ایم. مشکل این بود و هست که برای به میدان‌آوردن این اقشار البته شخصیت کاندیدا و همراهان و مشاوران وی مهم است، اما به‌طور کلی شخصیت به تنهایی کافی نیست. بلکه محتوا به‌ویژه در این دوره مهمتر از شخصیت است. با توجه به جمیع جهات و با توجه به محدودیت‌های موجود در امور محتوایی در حوزه‌های مختلف و موضوعات و مسائل مبتلابه، روشن نیست که صِرف شخصیت کاندیدا‌ها و حامیان آن‌ها بتواند تحرک و قدرت مانور چندانی ایجاد کند؛ کما اینکه تا کنون نکرده است.

به عنوان مثال همانطور که امروز در گفتگوی تلویزیونی درباره سیاست خارجی گفته شد، سیاست‌های کلی در حوزه سیاست خارجی از پیش مشخص و ابلاغ شده است و دولت تنها مجری است. البته نقش مجری نیز مهم است، اما اجرا که در این حوزه «دیپلماسی» نامیده می‌شود، بسته به موارد مختلف دارد و بطور کلی امری غیر‌علنی و محرمانه است و چندان در جریان مناظره‌ها و مبارزات انتخاباتی قابل طرح و بحث نیست. این در حالی است که «سیاست خارجی» امری است که به عموم مردم و عموم طیف‌ها و جریانات سیاسی در یک جامعه مربوط است و همیشه و در همه کشور‌ها در مورد آن بحث‌های گسترده و عمیقی در سطح افکار عمومی جریان دارد و یکی از عواملی است که مردم بر اساس آن به کاندیدا‌ها چه در انتخابات پارلمانی چه ریاست جمهوری رای می‌دهند. البته مشکل محتوا طبعا اختصاص به حوزه سیاست خارجی ندارد و تقریبا در همه حوزه‌ها مطرح است.»

نقش رای‌آور ظریف در این انتخابات با سخنرانی دیروز او کاملا روشن شد؛ نقشی که می‌تواند برای پزشکیان عامل پیروزی باشد. خاطره جمعی مردم ایران از دوران توافق برجام و نقش ظریف، جایگاه مهم انتخاباتی وزیرخارجه سابق را پررنگ‌تر می‌کند. ظریف در کنار پزشکیان طی چند ساعت اخیر، توانسته حداقل در فضای مجازی، جو انتخاباتی را به نفع پزشکیان تغییر دهد.