همه آنچه باید درباره عمان بدانید/ درباره تاریخ و فرهنگ کشوری در آنسوی مرزهای آبی ایران

اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: عمان کشوری در شبه‌جزیره عربستان است که در شرق این شبه‌جزیره واقع شده و از شرق به دریای عمان و از شمال به خلیج فارس و تنگه هرمز محدود می‌شود. بیشتر مناطق مرکزی کشور عمان را شنزاری بزرگ فراگرفته است؛ اما نقاط کوهستانی هم در عمان دیده می‌شود و بیشتر شهر‌ها در مجاورت همین کوه‌ها شکل گرفته‌اند.

پایتخت عمان

پایتخت عمان، مسقط است، شهری که با ترکیبی از مدرنیته و سنت، چهره‌ای خیره‌کننده دارد. مسقط با معماری زیبا، مساجد باشکوه و مناظر طبیعی بی‌نظیر، قلب فرهنگی و اقتصادی عمان به شمار می‌رود. این شهر به دلیل وجود سواحل دارای هوای گرم و مرطوبی می‌باشد. در فصل زمستان دمای هوا تا بیست و پنج درجه سانتی‌گراد می‌رسد.

تاریخ و فرهنگ عمان

عمان دارای تاریخی طولانی و غنی است که به هزاران سال پیش بازمی‌گردد. این کشور در گذشته به دلیل موقعیت جغرافیایی‌اش به عنوان یک مرکز تجاری مهم بین شرق و غرب عمل می‌کرد. فرهنگ عمان ترکیبی از تأثیرات عربی، فارسی، و آفریقایی است که از طریق تاریخ تجاری و دریایی کشور شکل گرفته است.

سیاست و حکومت عمان

حاکم و بالاترین مقام سیاسی در کشور سلطان عمان است. در سیاست کشور عمان، امور جاری کشور طبق فرامین صادر شده از سوی سلطان اداره و هدایت می‌شود. تمامی سلاطین عمان از خاندان سلطنتی آل‌سعید هستند. سلطان در تصمیم‌های خود، از دو مجلس شورا و مجلس سنا مشورت می‌گیرد. براساس ماده ۴۱، شخص سلطان رئیس کشور و فرمانده کل نیرو‌های مسلح بوده، دارای مصونیت است، احترام به او واجب و دستورات او باید اطاعت شود. در ژانویه ۲۰۲۱، هیثم بن طارق، سلطان عمان، با صدور فرمانی قانون اساسی این کشور را تغییر داد و برای نخستین بار در تاریخ این کشور رویه‌ای مشخص برای انتصاب ولیعهد تعیین کرد در نتیجه نخستین ولیعهد عمان منصوب شد.

اقتصاد عمان

عمان به طور عمده به صادرات نفت و گاز وابسته است، اما دولت در تلاش است تا اقتصاد را تنوع بخشد و بر توسعه بخش‌های غیرنفتی مانند گردشگری، ماهیگیری، و صنعت تکیه کند. از لحاظ منابع طبیعی، عمان دارای ذخایر بزرگی از نفت، گاز طبیعی، و مس است. کشور عمان با ۵.۵ میلیارد بشکه ذخایر اثبات شده نفت خام، بیست و دومین کشور در جهان و هفتمین کشور در منطقه خاورمیانه از نظر میزان ذخایر نفت است. 

این ذخایر به‌طور عمده در مناطق خشکی شمالی و مرکزی و در میدان‌های کوچک و پراکنده واقع شده‌اند. عمان با تولید حدود یک میلیون بشکه در روز، بیست و پنجمین تولیدکننده نفت خام جهان است. اقتصاد این کشور همانند تعداد زیادی از کشور‌های خاورمیانه وابسته به درآمد نفت است. بیش از ۶۷ درصد از درآمد این کشور از صنایع نفت و گاز حاصل می‌شود. هرچند که طبق آمار‌های منتشر شده از سوی بانک مرکزی عمان، در سال ۲۰۱۶ تنها ۲۶ درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) این کشور مبتنی بر درآمد‌های نفتی بوده‌است. مقصد اکثر محمولات نفت خام صادراتی عمان کشور‌های چین، تایلند، کره جنوبی و ژاپن هستند. سامانه خط لوله عمان بیشتر روی تحویل نفت خام به تنها پایانه صادرات نفت این کشور در بندر فحل (میناء الفحل) متمرکز است. مهم‌ترین پروژه راهبردی نفتی این کشور تا سال ۲۰۲۱، طرح احداث یک پالایشگاه ۲۳۰ هزار بشکه‌ای با مشارکت شرکت نفت بین‌المللی کویت (KPI) به ارزش هفت میلیارد دلار، ساخت چندین مجتمع پتروشیمی در مجاورت این پالایشگاه و احداث مخازن ذخیره‌سازی نفت خام تا ظرفیت ۲۰۰ میلیون بشکه در منطقه الدقم است. 

کالا‌های صادراتی مهم عمان شامل نفت خام، صادرات مجدد کالا، ماهی، فلزات و پارچه است و کالا‌های وارداتی مهم آن نیز شامل ماشین‌آلات و تجهیزات حمل و نقل، کالا‌های صنعتی مواد غذایی و روغن صنعتی است. دولت کشور عمان اعلام کرده که به سرمایه گذاران خارجی مالکیت صددرصد داده می‌شود، افراد می‌توانند از وام‌های کلان با بهره کم استفاده کنند و شرایط اعطای وام به سرمایه گذاران کشور عمان روز به روز بیشتر می‌شود. در کشور عمان معافیت‌های گمرکی برای سرمایه‌گذاری دیده می‌شود و به‌طور کلی وارد کردن تجهیزات صنعتی نیز بسیار مهم است، معافیت‌های گمرکی برای وارد کردن مواد اولیه کارخانه‌ای کشور عمان به‌طور جدی دنبال شده‌است. ارائه بیمه اعتبارات صادراتی از طریق ضمانت نامه‌های صادراتی نیز دیده می‌شود و آژانس‌های مالی در این کشور رشد بهتری نسبت به سال‌های گذشته داشته‌اند. ورود کشور عمان به سازمان تجارت جهانی و همین‌طور توافق‌نامه‌های تجارتی آزاد در این کشور سبب می‌شود که تأثیر مثبتی بر روی اقتصاد کشور عمان دیده شود. اقتصاد کشور عمان یکی از با ثبات‌ترین کشور‌های GCC محسوب می‌شود و نرخ تورم در این کشور، صفر است. واحد پول این کشور ریال عمان است.

فرهنگ مردم عمان

مردم کشور عمان، عرب هستند؛ اما به دلیل نزدیکی به همسایگانش، فرهنگ سایر کشور‌ها هم به این کشور راه پیدا کرده است. از نظر آداب و رسوم هم می‌توان گفت آداب و رسوم مردم عمان شباهت‌هایی با مردم ایران به خصوص با مردم نواحی جنوبی کشور دارد. مثلا از نظر برگزاری برخی از مراسمات مذهبی یا مناسبتی یا نوع پوشش‌ها و لباس‌هایی که در مراسمات سنتی به تن می‌کنند. مردم عمان علاقه زیادی به خطاطی دارند و اغلب خوش خط هستند، نوشتن آیه‌های قرآنی به شکل مختلف بخشی از فرهنگ و هنر مردم عمان محسوب می‌شود. بانوان علاقه زیادی به نقاشی با قلم‌های سیاه دارند و آقایان نیز معتقد هستند که هنر در عمان ارزش مخصوص به خود را دارد. آقایان به هنر نوازندگی اهمیت می‌دهند و موسیقی‌های سنتی عمان در دنیا شهرت دارد. زیورآلات طلا و نقره، خنجر‌های معروف عمانی، پارچه‌های دست‌باف، فرش و سبد از جمله صنایع دستی این کشور است.

جغرافیا و آب و هوای عمان

عمان دارای مناظر متنوعی است که شامل کوه‌ها، بیابان‌ها، و سواحل زیبا می‌شود. آب‌وهوای عمان گرم و خشک است، به‌خصوص در مناطق داخلی که بیابانی هستند. مناطق ساحلی دارای آب‌وهوای معتدل‌تری هستند. این کشور از شمال به تنگه هرمز؛ از شرق به دریای عرب؛ از سمت جنوب به کشور یمن و از سمت غرب به امارات متحده عربی راه دارد. موقعیت جغرافیای عمان با مساحت سیصد و نه کیلومتر به عنوان سومین کشور بزرگ بعد از عربستان و یمن می‌باشد. شن‌زار بیابانی با وسعت فراوانی قسمت مرکزی عمان را در بر دارد و در دو طرف این بیابان دو منطقه کوهستانی به چشم می‌خورد. اکثر شهر‌های اصلی عمان در کوه‌پایه‌های این دو کوهستان قرار دارند. مسقط پایتخت عمان؛ صلاله در قسمت جنوب؛ صور و صحار در قسمت شمال از جمله این شهر‌ها است. این شهر‌ها به دلیل وجود سواحل دارای هوای مرطوب هستند و شب‌ها هوا سرد و خنک است. دیدن جاذبه‌های این شهر‌ها در شب همراه با نور پردازی‌های زیبا؛ شبی رویایی و به یاد ماندنی را در ذهن‌ها حک می‌کند.

زبان و دین مردم عمان

زبان رسمی عمان عربی است و اسلام دین غالب در این کشور است و حدود ۷۵ درصد جمعیت را مسلمانان با مذهب سنی تشکیل می‌دهند. بیشتر عمانی‌ها پیرو مذهب اباضی هستند که یکی از قدیمی‌ترین مذاهب اسلامی است و در عمان رایج است. با این حال، شیعیان، هندوها، مسیحیان و بودایی‌ها در گروه اقلیت‌های مذهبی قرار دارند.

گردشگری عمان

عمان با داشتن سواحل زیبا، کوه‌های مرتفع، و بیابان‌های وسیع، یکی از مقاصد محبوب گردشگری در منطقه خلیج فارس است. مسقط، شهر صلاله، و منطقه جبال اخضر از جمله مقاصد گردشگری مهم این کشور هستند. در سایر بخش‌های گردشگری، تجاری و آموزشی این کشور می‌توان افرادی را دید که به زبان‌های بلوچی، هندی و انگلیسی صحبت می‌کنند. موسیقی در فرهنگ عمان جایگاه پر رنگی دارد و در رویداد‌های مهم خود از ساز‌هایی همچون عود، ربابه (ویالون زهی)، مزمار (نی) و دف برای نواختن استفاده می‌کنند. اگر بخواهیم به صنایع دستی کشور عمان اشاره کنیم، سفالگری، نقره کاری، خنجر سازی و تولید روغن و عطر‌های تند در صدر قرار می‌گیرند. عید قربان و فطر مهم‌ترین اعیاد مذهبی مردم این کشور است و جشن ملی عمان، جشن مسقط و جشن خرما را بسیار گرامی می‌دارند. خانه‌های سنتی و دیوار‌های خشت و گلی شما را به این نتیجه می‌رساند که معماری عمان شباهت بسیاری به کشور خودمان دارد که البته با فرهنگ عرب و هندی ترکیب شده است. همچنین عمان جاذبه‌های طبیعی و تاریخی زیادی دارد. در اینجا به ۵ جاذبه مهم و معروفش اشاره می‌کنیم:

•    سالن اپرای سنتی در شهر مسقط
•    مسجد جامع سلطان قابوس در شهر مسقط
•    جزیره مصیره در شمال شرقی عمان
•    گذرگاه مار‌ها در شهر داخلیه
•    سواحل موسندم در شهر موسندم

عمان نیز مانند دیگر کشور‌های عربی دارای سوغات کم نظیری است که گردشگران عمان می‌توانند با تهیه آن‌ها دل عزیزان خود را شاد کنند. از جمله سوغات این کشور زیبا و ثروتمند می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

•    صندوقچه عمانی
•    خنجر عمان 
•    لباس سنتی
•    کندر 
•    جواهرات 
•    خرمای عمانی 
•    مگنت 
•    لیکمات 
•    وسایل نقره
•    ظروف سفالی
•    کوما مردانه

جمعیت عمان

مصر، پاکستان، هند و بنگلادش بیشترین درصد خارجی‌ها در عمان را تشکیل می‌دهند. بزرگترین شهر‌های پرجمعیت عمان عبارتند از مسقط با حدود ۸۰۰،۰۰۰ نفر جمعیت، سیب با حدود ۲۰۰،۰۰۰ نفر و صلاله به ۱۶۵،۰۰۰ نفر جمعیت. در آخرین سرشماری جمعیت این کشور حدود ۴ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر اعلام شده است برخی از افراد که تبعه کشور‌های در حال توسعه‌ای همچون افغانستان، پاکستان، یمن، عراق و ... هستند ممکن است بخواهند با کار در کشوری که تقریبا نزدیک به زادگاه آن‌ها است، درآمد بهتری کسب کنند و از بیکاری دست بکشند. این افراد همچنین دانشجویان کشور‌های عربی زبان همچون مراکش، کویت، عراق و ... که علاقه به زندگی در کشوری خارجی را دارند بعضاً عمان را انتخاب می‌کنند. جمعیت عمان و هزینه زندگی در این کشور، آمار بیکاری در آن جا طی سال‌های اخیر و... جزو مواردی بوده و هست که مورد توجه افراد بسیاری قرار می‌گیرد.

روابط بین‌الملل عمان

عمان به دلیل سیاست‌های خارجی معتدل و بی‌طرفانه‌اش به عنوان یکی از کشور‌هایی شناخته می‌شود که نقش میانجی‌گری در مناقشات منطقه‌ای ایفا می‌کند. این کشور روابط خوبی با کشور‌های همسایه و جهان غرب دارد.