همه آنچه باید درباره ترکیه بدانیم

اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: ترکیه کشوری است که به عنوان پلی بین غرب و شرق شناخته می‌شود. از آنجایی که این کشور قاره‌های آسیا و اروپا را به هم متصل می‌کند؛ باید آن را دارای موقعیت جغرافیایی بسیار حساسی دانست. این سرزمین اوراسیایی هم طبیعتی بسیار زیبا دارد و هم از جاذبه‌های تفریحی و تاریخی فراوانی برخوردار است. قرارگیری آن کنار دریای سیاه، مدیترانه و اژه باعث به وجود آمدن آب و هوایی فوق‌العاده در منطقه شده و همه این‌ها دلایلی است که سالانه میلیون‌ها گردشگر را از سرتاسر جهان به این کشور می‌کشاند.

جغرافیای ترکیه

ترکیه کشوری گسترده شده در ناحیه اوراسیا است که از سه طرف به وسیله دریا احاطه شده است. مرز‌های شمالی این کشور به وسیله پهنه وسیع دریای سیاه پوشیده شده است، نیمی از مرز‌های جنوبی این کشور نیز به وسیله دریای مدیترانه احاطه شده است، تقریبا بیشتر مرز‌های غربی این کشور نیز آبی است و به وسیله دریای اژه پوشش داده شده است.

مرز‌های خاکی این کشور بیشتر در شرق و جنوب شرقی این کشور قرار دارند، ترکیه از شرق با ایران و ارمنستان و از جنوب شرق و جنوب با عراق و سوریه مرز‌های خاکی گسترده دارد. این کشور همچنین از شمال غربی با کشور اروپایی بلغارستان و از شمال شرقی با کشور اروپایی گرجستان هم مرز خاکی دارد. مرز بندی کشور ترکیه با همسایه غربی و اروپایی خود یعنی یونان، شامل مرز‌های دریایی و خاکی است، که پیچیدگی و منازعات زیادی در این مرز‌ها بین یونان و ترکیه وجود دارد. ترکیه علاوه بر پایتخت خود که آنکارا است، سه شهر بزرگ و پرجمعیت دیگر به نام‌های استانبول، ازمیر و آنتالیا دارد.

تاریخچه ترکیه

ترکیه کشوری اوراسیای با نام رسمی جمهوری ترکیه و دارای قدمتی هزاران ساله است. قدمت آن به امپراطوری روم و امپراطوری عثمانی برمی‌گردد. شبه جزیره آناتولی یکی از قسمت‌های این سرزمین است که اکثر بخش‌های ترکیه امروزی را دربر دارد. در تاریخ، درباره ترکیه یکی از کهن‌ترین نقاط مورد سکونت جهان است که محققان و تاریخ‌دانان، دیرینگی و قدمت آن را به اوایل دوره نوسنگی نسبت می‌دهند.

در دوره باستان، این سرزمین تحت سلطه و حاکمیت دولت شهر‌های گوناگونی مثل ایونیا و لودیه بود و سرانجام در ۵۰۰ سال قبل میلاد به دست کوروش هخامنشی، تمام این دولت و شهر‌ها از قدرت ساقط شده و از بین رفتند. پس از آن ترکیه تابع حکومت بزرگ و با عظمت هخامنشیان شد. بعد از آن به ترتیب سلوکیان، رومیان، سلجوقیان، دولت عثمانی و در نهایت جمهوری ترکیه روی کار آمدند.

همچنین نوع حکومت در کشور ترکیه در سده‌های گذشته اینگونه بود که امپراطوری عثمانی بر بخش‌های بزرگی از خاورمیانه و جنوب شرقی اروپا حکومت می‌کرد. بعد از جنگ جهانی اول و فروپاشی عثمانی، جمهوری ترکیه با رهبری مصطفی پاشا ملقب به آتاترک، تاسیس شد. امروزه نیز حکومت کشور ترکیه جمهوری دموکراسی پارالمانی است و همچنان این گونه اداره می‌شود.

سیاست و حکومت در ترکیه

در جولای ۲۰۱۸ ترکیه جای سیستم پارلمانی ۹۵ ساله خود را به سیستمی که تمام قدرت سیاسی آن در دست ریاست جمهوری است داد. رئیس جمهور رجب طیب اردوغان که برای بار دوم در آن زمان انتخاب شده بود، بسیاری از قوانین و مقررات را کاملاً تغییر داد. ریاست جمهوری قدرت انتخاب مستقیم وزرا، اغلب قاضی‌ها، ماموران دولتی و یک یا چند معاونت رئیس جمهوری برای جانشینی معاونت ریاست جمهوری انتخاب شده توسط مردم را دارد. اردوغان بودجه ملی را نیز تعیین می‌کند.

با اینکه اینگونه به نظر می‌رسد که رئیس‌جمهور همه قدرت را در دست دارد، اما پارلمان ترکیه همچنان نفوذ خود را دارد. آن‌ها قدرت لغو اختیارات رئیس‌جمهور را دارند و رئیس‌جمهور نمی‌تواند مصوبه‌ای که توسط مجلس تصویب شده است را لغو کند. همچنین در مناطقی که قانون اساسی به پارلمان اختصاص دارد، نمی‌تواند فرمان صادر کند. این قوانین شامل مجازات‌های کیفری، دستور جنگ و یا اجازه ورود نیرو‌های خارجی به ترکیه می‌شود.

اقتصاد در ترکیه

ترکیه یک اقتصاد بازار آزاد و رقابتی است که بخش خصوصی نقش پیشرو در اقتصاد این کشور دارد و دولت بیشتر نقش نظارت بر اقتصاد را ایفا می‌کند؛ بنابراین کالا‌ها و خدمات می‌توانند بدون مانع بین افراد و موسسات مبادله شوند. ترکیه در سال‌های اخیر به اصلاحات ساختاری در اقتصاد کشور خود اهمیت زیادی داد و به‌دنبال آن روند خصوصی‌سازی را بیشتر کرد و امور مالی عمومی را سر و سامان بخشید. همچنین اصلاحات مهمی در بخش‌هایی مانند کشاورزی، بهداشت، تامین اجتماعی، انرژی، حمل‌ونقل و ارتباطات در این کشور انجام گرفت که به بهبود شرایط اقتصادی ترکیه کمک کرد و اقتصاد ترکیه را در مقابل نوسانات بازار بین‌المللی مقاوم‌تر کرد.

اعتبارات بودجه دولت مرکزی ترکیه، در بین ۶۸ برنامه توزیع شده است که بیشترین سهم آن به خدمات آموزشی و سازمان‌های ارائه دهنده این خدمات مثل شورای آموزش عالی YOK و نظام آموزشی ترکیه اختصاص یافته است. همچنین در بودجه پیشنهادی سال ۲۰۲۴ ترکیه، بیشترین افزایش اعتبار نسبت به سال ۲۰۲۰ مربوط به پروژه‌های سرمایه‌گذاری در ترکیه است. در این زمینه، اعتبار سرمایه‌ای که در سال ۲۰۲۰ میلادی بالغ بر ۵۶.۶ میلیارد لیر بوده است، با ۸۳ درصد افزایش به ۱۰۳.۷ میلیارد لیر رسیده است.

ترکیه یکی از رقابتی‌ترین نرخ‌های مالیات بر شرکت را در میان کشور‌های سازمان همکاری و توسعه اقتصادی دارد. به‌همین جهت سالانه سرمایه‌گذاران بسیاری از اقصی نقاط دنیا اقدام به ثبت شرکت در ترکیه می‌کنند که در میان آن‌ها ایرانی‌ها نیز به چشم می‌خورند. همچنین مالیات در این کشور به صورت‌های مختلف اخذ می‌شود.

فرهنگ و جامعه در ترکیه

موقعیت جغرافیایی ترکیه و همجواری با کشور‌های اروپایی و وجود تورست‌ها و مسافران زیادی در ترکیه روی فرهنگ مردم ترکیه نقش مهم و بسزایی را داشته است. به طورکلی ترک‌ها بسیار خانواده دوست، مهربان و خونگرم هستند؛ ضمناً مرد رئیس و تعیین کننده خانواده محسوب می‌شود و زن طبق قانون، بعد از ازدواج نام خانوادگی شوهرش را می‌گیرد و جالب است بدانید چند همسر داشتنن در کشور ترکیه غیرقانونی است و ازدواج‌ها باید رسماً در ادارات مربوطه ثبت شوند و ازدواج مذهبی، به تنهایی غیر قانونی است و همچنین خواستگاری در ترکیه معمولاً به این صورت است که دختر‌ها و پسر‌ها برای ازدواج توافق می‌کنند و به تفاهم می‌رسند و سپس خانواده‌ها با هم آشنا می‌شوند و در مورد مراسم تصمیم‌گیری‌های مهم را انجام می‌دهند.

ضمناً مراسم ازدواج در ترکیه همراه با آداب و رسوم و عقاید خاصی شکل می‌گیرد، به عنوان مثال هنگامی که دختری ازدواج می‌کند تمام دوستان و آشنایان عروس نام هایشان را درون کفش عروس می‌نویسند و در پایان مراسم ازدواج اگر کسی نامش از داخل کفش پاک شد، به این معنی است که به زودی ازدواج خواهد کرد و در شهر‌های ترکیه تقریباً هیچ محله‌ای بدون قهوه خانه‌های متعددی نیست و مرد‌های ترک، ساعت‌ها با دوستانشان در کافه خانه‌ها و قهوه خانه‌های سنتی می‌نشینند و گپ می‌زنند؛ همچنین گاهی این قهوه خانه‌ها تبدیل به کانون‌های فرهنگی و سیاسی مردم این کشور نیز می‌شود.

تعطیلات آخر هفته هم اغلب خانواده‌ها به مراکز تفریحی مثل: سینما، تئاتر و گردش می‌روند و در کنار این‌ها مردم مهربان ترکیه به ظاهر، نظافت و آراستگی توجه فراوان دارند و فرهنگ و رفتارشان خیلی شباهت به فرهنگ کشور خودمان دارند به طوریکه در زمان عثمانی روابط بین ترک‌ها بسیار رسمی و قاطعانه بود چرا که در سنت‌های عثمانی تاکید بسیار زیادی بر ادب و رفتار صحیح می‌شده است و نیز اگر چه مردم ترکیه بخاطر برخورد با فرهنگ‌های اروپایی غیررسمی‌تر و راحت‌تر شده اند، اما با این همه این اوصاف همچنان اصطلاحات مودبانه و تعارف در بین مردم آن‌ها به چشم می‌خورد و رعایت می‌شود؛ به عنوان مثال واژه آبی (معرف آقا بیک) به معنای برادر بزرگتر، در مقابل قارداش به معنای برادر، آبلا به معنای خواهر بزرگتر در مقابل کیزقارداش و یا باجی به معنای خواهر، برای ایجاد تمایز بین بزرگتر و کوچکتر استفاده می‌شود و رعایت این در بین عموم مردم حتمی است در کل احترام به بزرگتر یک اصل است و کاملاً رعایت می‌شود.

زبان رسمی در ترکیه

زبان رسمی این کشور، ترکی استانبولی است، اما زبان‌های دیگری همچون زبان کردی، ارمنی، ترکی آذربایجانی و زازا‌ها در میان قومیت‌های مختلف استفاده می‌شود. گروه‌های قومی کوچکتری مثل عرب‌ها، گرجی‌ها، لاز‌ها و چرکس‌ها نیز به زبان خود صحبت می‌کنند. بد نیست بدانید که زبان ترکی یکی از قدیمی‌ترین زبان‌های دنیا محسوب می‌شود. زبان ترکی از خانواده زبان اورال- آلتائیک است که همان زبان فنلاندی و مجارستانی است.

دین و مذهب در ترکیه

اغلب مردم کشور ترکیه از دین اسلام پیروی کرده و مسلمان هستند. در واقع ۹۹.۸ درصد جمعیت این کشور مسلمان است که از این میان ۸۰ درصد سنی هستند و ۱۹.۸ درصد را مسلمانان شیعه تشکیل داده‌اند. استان قارص (kars) یکی از مناطق شیعی نشین در ترکیه است. بیشتر شیعیان در نزدیکی مرز ایران ساکن هستند و بیشتر آن‌ها از ایران به ترکیه مهاجرت کرده‌اند.

نخستین قانون اساسی جمهوری ترکیه در سال ۱۹۲۴ میلادی تصویب شد، دین رسمی جامعه را اسلام اعلام کرد. در طی این قانون در اصلاحات قانونی سال ۱۹۲۸، این قانون حذف شده و با تاکید بر جدایی دین از سیاست، ترکیه کشوری با حکومت لائیک (جدایی دین از سیاست) معرفی شده و به عموم مردم معرفی و اجرا شد.

جاذبه‌های گردشگری در ترکیه

ترکیه یک کشور با شهر‌ها و جاذبه‌های گردشگری فراوان است. یکی از شهر‌های معروف آن استانبول، پایتخت آنکارا است. استانبول به عنوان یک شهر تاریخی، فرهنگی و ساحلی شناخته می‌شود و در آن جاذبه‌های زیادی مانند مسجد ایا صوفیه، مسجد آبی و گرند بازار وجود دارد. شهر دیگری که بسیار مشهور است، آنتالیا است. آنتالیا با سواحل شنی زیبا دریای مدیترانه، رودخانه‌ها، آبشارها، ویرانه‌های باستانی و هتل‌های لوکس به شهرت رسیده است. این شهر به‌ویژه برای آن‌هایی که به دنبال استراحت در سفر هستند، بسیار مناسب است.

مارماریس یک شهر ساحلی با جاذبه‌های زیاد و تفریحگاه‌های لوکس است. کوش آداسی و جزیره پرنده با مناظر ساحلی و نزدیکی به جزیره‌های یونان از جاذبه‌های زیبا و گردشگری ترکیه محسوب می‌شوند. اگر در ایران هستید و قصد خرید دارید، شهر وان با فاصله کم از ایران و وجود مراکز خرید متعدد یکی از بهترین گزینه‌هاست.

اگر قصد سفری با مناظر طبیعی عجیب و غریب، هتل‌های سنگی درون صخره و بالن‌سواری را دارید، به شهر کاپادوکیا سفر کنید. این شهر یکی از قدیمی‌ترین مناطق سکونتی ترکیه است و خانه‌هایی درون کوه دارد. قونیه، شهری معنوی و زیبا، به عنوان نگین افتخار آمیز فرهنگی ترکیه محسوب می‌شود. آرامگاه مولانا جلال‌الدین رومی در این شهر قرار دارد و افرادی از سراسر جهان برای زیارت مزار یکی از بزرگان تاریخ به اینجا سفر می‌کنند. علاوه بر این، سواحل با آب و هوای خوب، طبیعت زیبا، انواع تفریحات، مراکز خرید متعدد، رستوران‌ها و کافه‌های متنوع از دیگر دلایل سفر به این کشور می‌باشند.

ورزش در ترکیه

پرهوادارترین ورزش در ترکیه، فوتبال است. این کشور در فوتبال مردان و زنان سرمایه‌گذاری بسیاری کرده‌است و برخی از باشگاه‌های کشور توانسته‌اند به شهرت جهانی برسند. برای مثال، باشگاه فوتبال گالاتاسرای توانسته در لیگ اروپا و سوپرجام اروپا به قهرمانی برسد. تیم ملی فوتبال مردان ترکیه نیز در جام جهانی فوتبال ۲۰۰۲، جام کنفدراسیون‌ها ۲۰۰۳ و جام ملت‌های اروپا ۲۰۰۸ به مقام سوم دست یافته‌است. بسکتبال و والیبال هم هواداران بسیاری در این کشور دارند و علاوه بر تیم مردان، تیم‌های زنان ترکیه نیز در ورزش‌های پرهوادار توانسته‌اند افتخارات بین‌المللی بسیاری به دست آورند. تیم ملی والیبال زنان ترکیه از تیم‌های ملی موفق ترکیه بوده‌است و توانسته‌است که در بازی‌های اروپایی، مسابقات قهرمانی والیبال زنان اروپا و بسیاری دیگر، مدال‌های برتر را از آن خود کند. کشتی روغنی نیز ورزش ملی کشور است و مسابقات آن در کشور برگزار می‌شود.