تاریخ انتشار: ۰۹:۴۶ - ۰۹ مهر ۱۴۰۳

دو پیشنهاد مهم برای حل مشکل کسری بودجه

بحث افزایش قیمت بنزین و ارز و سایر کالا‌ها و خدمات دولتی چند سالی است که ترجیع‌بند تمامی سخنان مسوولان دولتی و بعضا نمایندگان مجلس بوده و هست. دلیل این توصیه را عمدتا پایین بودن قیمت بنزین نسبت به قیمت جهانی آن می‌دانند و همین پایین بودن قیمت را موجب افزایش مصرف آن در داخل یا قاچاق آن به کشور‌های همجوار می‌دانند.

کسری بودجه

اقتصاد۲۴- پزشکیان و همکارانش اخیرا گفته‌اند افزایش مصرف بنزین دولت را ناچار کرده تا با دلار ۵۰، ۶۰ هزار تومانی بنزین وارد کند و به نرخ ۳۰۰۰ تومان بفروشد و این روند را غیرمنطقی می‌دانند. از آنجا که براساس تجارب گذشته، افزایش قیمت بنزین تنش‌هایی را ایجاد کرده، اصطلاح جراحی اقتصادی را برای چهارمین بار وارد ادبیات سیاسی و اقتصادی کشور کرده‌اند. جراحی اقتصادی در واقع اسم رمز افزایش قیمت کالا‌ها و خدمات دولتی از جمله بنزین و ارز است و معمولا با توجیهی ساده‌لوحانه و تکراری مطرح می‌شود مبنی بر اینکه، جراحی (افزایش قیمت) درد دارد، اما عاقبت آن بهبودی بیمار یا همان شرایط اقتصادی است.

اما سابقه این فضاسازی‌ها با عنوان جراحی به سال‌های ابتدایی برنامه اول در اواخر دهه ۶۰ برمی‌گردد، هنگامی که اقتصادخوانده‌های طرفدار اقتصاد آزاد به آقای رفسنجانی توصیه کردند که برای حل مشکلات آن زمانِ اقتصاد پس از جنگ، گریزی نیست جز اینکه بعد از یک دهه سیاست‌های تمرکزگرایانه پس از پیروزی انقلاب، تغییر مسیر داده و به سیاست‌های خصوصی‌سازی و آزادسازی قیمت‌ها متوسل شد، چون منظور از آزادسازی قیمت‌ها افزایش قیمت کالا‌ها و خدمات بود و پیش‌بینی نارضایتی مردم می‌شد، برای اولین‌بار اصطلاح جراحی اقتصادی را در زبان‌ها انداختند و در سطحی وسیع به مردم اطمینان دادند که اگر چه سیاست رها‌سازی قیمت‌ها مردم را آزرده می‌کند، اما با بهبود رونق تولید و اقتصاد ناشی از افزایش قیمت‌ها، شرایط مردم بعد از مدتی بهبود می‌یابد و اتفاقا در آن هنگام از همین تمثیل ساده‌لوحانه استفاده می‌شد که جراحی درد دارد، اما منجر به بهبود بیمار می‌شود. از آن تاریخ تاکنون سه بار این تجربه به توصیه همان گروه اقتصادخوانده‌های غافل و بی‌اعتنا به ساختار‌های ضدتولید و ضدتوسعه موجود تکرار شد و هر سه بار هم با شکست و تحمیل زیان‌های فراوان به زندگی و معیشت مردم همراه شد: یعنی افزایش قیمت و درد ناشی از به اصطلاح جراحی را مردم حس کردند، اما بهبودی وعده داده شده هرگز محقق نشد و حتی شرایط معیشتی و رفاهی مردم دشوارتر شد. تجربه اول جراحی در دولت آقای رفسنجانی منجر به تورم ۵۹.۶ درصد سال ۷۴ شد و دولت را ناچار به عقب‌نشینی از این سیاست کرد.

در تجربه دوم که در اواخر دهه ۸۰ با عنوان هدفمندی یارانه‌ها و در دور دوم ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد انجام شد، باز هم رهاسازی قیمت‌ها نه تنها شرایط اقتصادی را بهبود نبخشید، بلکه در سال‌های ۹۰ تا ۹۲ نرخ رشد اقتصادی به منفی ۷ درصد کاهش و نرخ تورم به بالای ۴۰ درصد افزایش یافت و یارانه‌های پرداختی که برای جبران خسارات معیشتی مردم پرداخت شد نیز به دلیل افزایش شدید نرخ تورم، پس از یکی، دو سال خنثی شد و اثر مثبت خود را از دست داد.

دولت سیزدهم با وعده مبالغه‌آمیز حل مشکلات اقتصادی بدون نیاز به رفع تحریم‌ها روی کار آمد و تنها یک‌سال پس از شروع و بعد از ناکامی در تحقق وعده حل مشکلات در شرایط تحریمی، اقدام به حذف ارز ترجیحی با همان عنوان تکراری و شکست خورده جراحی اقتصادی کرد. اقدامی که باعث شد تورم تا حدود ۶۰ درصد افزایش یابد و ضربه‌ای شدید و جبران‌ناپذیر به معیشت و رفاه مردم وارد کرد به گونه‌ای که آثار آن همچنان بر زندگی مردم باقی است.

با پیروزی آقای پزشکیان در انتخابات اخیر ریاست‌جمهوری و حتی در دوره مبارزات انتخاباتی، باز هم زمزمه افزایش قیمت بنزین و حامل‌های انرژی سر داده شد و باز هم با عنوان هشداردهنده جراحی اقتصادی و با همان توجیه ساده‌لوحانه: «که درد دارد، اما عاقبت خوبی به همراه دارد». هر چند آقای پزشکیان در اولین مصاحبه مطبوعاتی خود این اصطلاح را تغییر داده و به جای جراحی، از اصطلاح خوردن داروی تلخ و بهبودی بیمار استفاده کرد. همزمان با طرح افزایش قیمت بنزین و حامل‌های انرژی، رییس بانک مرکزی دولت پزشکیان اعلام کرده که قصد دارد ارز را تک‌نرخی کند و کیست که نداند تک نرخی کردن قیمت ارز اسم رمز افزایش قیمت آن تا سطح بازار آزاد آن است؛ اقدامی که می‌تواند شوک دیگری به قیمت کالا‌ها و خدمات و در نهایت به معیشت و رفاه مردم وارد کند.

این نکته البته قابل ذکر است که دولت پزشکیان در زمانی مسوولیت قوه مجریه را به عهده گرفته که ۷ سال از تشدید تحریم‌ها گذشته و در نبود درآمد‌های نفتی، هر آنچه منابع قابل برداشت بود را تخلیه کرده‌اند: در این مدت از بانک مرکزی تا سقف ممکن استقراض کردند، اوراق قرضه منتشر کردند (استقراض از مردم)، اموال و شرکت‌های دولتی را به فروش رساندند، از صندوق توسعه ملی برداشت کردند و در سه سال اخیر اخذ مالیات را به حداکثر خود رساندند. در واقع اکنون کفگیر به ته دیگ خورده و منبعی برای تامین کسری بودجه باقی نمانده است. بنابراین دولت فعلی ناچار است که در اولین فرصت ممکن مشکل تحریم‌ها و قطع مراودات مالی با جهان خارج (FATF) را رفع کند. البته این مهم هم با توجه به انتخابات امریکا، بعید است تا یک‌سال آینده قابل اجرا باشد.


بیشتر بخوانید:تاجگردون: امسال کسری بودجه دولت بسیار سنگین است


بنابراین دولت پزشکیان خود را ناچار از افزایش قیمت بنزین و حامل‌های انرژی می‌بیند تا انبوه بدهی‌های دولت به مردم (بازنشستگان، پرستاران، معلمان، گندمکاران و...) را پرداخت کند. اما افزایش قیمت بنزین تحت هر نامی (از جمله جراحی) در شرایط فعلی که نزدیک یک دهه است که کشور تورم‌های بالای سی و چهل درصد را تجربه می‌کند و جامعه را به آستانه صبر خود رسانده، بسیار پر ریسک و غیرقابل انجام است. بنابراین توصیه می‌کنم تا زمان حل مشکل تحریم‌ها و مراودات مالی با جهان خارج، دولت از افزایش قیمت بنزین و سایر کالا‌ها و خدمات دولتی پرهیز کند و در مقابل تلاش کند از دو طریق کسری بودجه خود را کاهش دهد یا صفر کند:


بیشتر بخوانید:ضربه به صندوق‌های بورسی و تشدید تورم


۱- کاهش انبوه ردیف‌های هزینه‌ای زائد و غیرضرور و در بسیاری موارد امور موازی در بودجه را به خصوص اکنون که در آستانه تدوین بودجه سال ۱۴۰۴ است حذف کند یا به مرور کاهش دهد.

۲- از صندوق توسعه ملی استقراض کند تا مجبور نشود از طریق افزایش مالیات‌ها یا افزایش قیمت بنزین و حامل‌های انرژی یا افزایش قیمت ارز، باز هم سفره مردم را کوچک‌تر کند.

در نهایت، اما حل مشکل تحریم و برقراری جریان فروش نفت و استفاده از ارز‌های نفتی راه‌حلی پایدار و قابل اتکا نیست. دولت و حاکمیت باید بپذیرند که ساختار‌های غیراقتصادی حاکم بر کشور نیاز به جراحی دارند. در واقع بحران‌های مستمر و دیرپای اقتصادی خود معلول ساختار‌های معیوب غیراقتصادی (نظام ارزشی، نظام انتخاب و انتصاب کارگزاران حاکمیت بی‌توجه به شایستگی‌ها، ساختار‌های سیاسی، فرهنگی و بروکراتیک) حاکم بر کشور هستند.

بنابراین اگر قرار است مشکلات اقتصادی حل شوند یا کاهش یابند، باید جراحی در ساختار‌های ضدتولید و ضدتوسعه موجود صورت پذیرد تا بستر لازم برای اصلاحات اقتصادی فراهم شود و نیاز به شوک‌های مکرر قیمتی با نام جراحی اقتصادی نباشد. عدم توجه به لزوم تحولات ساختاری پیش از اصلاحات اقتصادی، همان‌گونه که بار‌ها تجربه شد، تنها معیشت و رفاه جامعه را آسیب زده، سفره مردم را هر روز کوچک‌تر کرده و بستر اعتراضات سیاسی و اجتماعی را فراهم می‌کند.

منبع: روزنامه اعتماد
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

قیمت سکه و طلا امروز جمعه ۲۰ مهر ۱۴۰۳ + جدول

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

وضعیت هواشناسی امروز

استوری ویژه منوچهر هادی برای تبریک روز دختر

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

قیمت دلار و یورو امروز جمعه ۲۰ مهر ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز جمعه ۲۰ مهر ۱۴۰۳ + جدول

قیمت All-in-One اپل امروز + جدول

مذاکره یا اقدام نظامی؛ کدام گزینه در قبال اسرائیل مناسب است؟/ کشورهای عربی تمایلی برای آتش بس در لبنان ندارند

قیمت انواع لپ تاپ ام اس آی MSI امروز + جدول

قیمت خودرو‌های ایران خودرو امروز جمعه ۲۰ مهر ۱۴۰۳ + جدول

عکس/ تصویر دلخراش از یک رزمنده حزب‌الله لبنان

عکس/ تغییر چهره جذاب بانو یو‌ها مادر جومونگ در ۵۲ سالگی

عکس/ پوستر پرسپولیس به مناسبت هزارمین روز فعالیت رضا درویش

عکس/ مسعود پزشکیان در اجلاس ترکمنستان

عکس/ ادای احترام قالیباف به مقام نخستین رهبر تاجیکستان

قیمت سکه پارسیان امروز جمعه ۲۰ مهر ۱۴۰۳ + جدول

عکس/ بازیکنان فوتبال ایران در کنار دخترشان

عکس/ الناز شاکردوست در موناکو

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

علائم و عوامل ابتلا به کبد چرب

بهترین میوه‌ها برای کاهش وزن

آتش شایعات جنگ ایران و اسرائیل به بازار خودرو می‌رسد؟/ با سیاست‌های دولت، هر ایرانی به یک دلال در بازار تبدیل شده است!

واکنش محمد فاضلی به اصرار آقاتهرانی بر اجرایی شدن قانون حجاب و عفاف

پیش‌بینی وضعیت هوا در هفته آینده

تحریم‌های سفت و سخت و جدید آمریکا علیه ایران

عکس/شعر خاص کاپیتان پرسپولیس برای دختر‌ان

عکس/ علی دایی از دماوند به ایران پیام داد

نتایج انتخاب رشته متقاضیان دانشگاه آزاد اعلام شد

ترامپ خواستار تشدید تدابیر امنیتی در مواجهه با «تهدید ایران» شد

فوتی‌های مسمومیت الکلی در گیلان به ۱۵ نفر رسید

سرمربی تیم زنان پرسپولیس انتخاب شد؟

ترافیک فوق‌سنگین در ورودی‌های شرقی پایتخت

پزشکیان روز حافظ را تبریک گفت

پیام تسلیت رهبر انقلاب در پی درگذشت حاج حبیب‌الله پورمحمدی

اوباما: به هریس رای بدهید آمریکا به ترامپ نیاز ندارد

توضیحات محیط زیست خراسان شمالی درباره تلف شدن توله گربه پالاس

محمدجعفر باقری‌نیا درگذشت

حزب الله اتاق عملیات جدیدی را ایجاد کردند

بیت‌کوین در آستانه شکست تاریخی است؟

انتقادات تند پناهیان از برخی حزب اللهی‌ها

پیش بینی بورس فردا شنبه ۲۱ مهر ۱۴۰۳

نکات مهم برای کنکوری‌ها پس از مشاهده نتایج کنکور سراسری

عکس دهه شصتی سه بازیگر مشهور

خبر خوب مالیاتی برای حقوق‌بگیران

علم الهدی: بی‌حجابی و کشف حجاب، پرچم دشمن برای نفوذ اجتماعی است

پیش بینی قیمت دلار فردا شنبه ۲۱ مهر ۱۴۰۳

عکس/ پیام ویژه وحید امیری برای کریم باقری

پیکر شهید عباس نیلفروشان پیدا شده است

برنده جایزه نوبل صلح ۲۰۲۴ کیست؟

تصویر پربازدید از دیدار ساعاتی قبل پوتین و پزشکیان

بایدن، اسرائیل را از حمله منع کرد

عکس/ سهمیه ورودی ایرانی‌ها در دانشکده پزشکی میلان

فیلم/ چالش سخت و جالب گلف بازان

عکس/ عوامل فیلم زودپز در کنار هم

افشاگری تازه درباره پشت پرده فیلترینگ در ایران

عکس/ مقایسه بدن هادی چوپان و درک لانسفورد مدعیان قهرمانی مسترالمپیا ۲۰۲۴

اینفوگرافی/ بیشترین فرودگاه‌های دنیا در کدام کشور‌ها هستند؟

فیلم/برای جلوگیری از سرقت خودرو چه کنیم؟

فیلم/ نظر امین حیایی در مورد محمدرضا گلزار

پشت‌پرده جنگ‌های بی پایان خاورمیانه چیست؟

عکس/ تغییر چهره جذاب بانو یو‌ها مادر جومونگ در ۵۲ سالگی

عکس/ استایل شوکه‌کننده علیرضا نیکبخت واحدی

پزشکیان: ارتباط ایران و روسیه راهبردی است

اعلام زمان واریز یارانه نقدی مهرماه ۱۴۰۳

آمریکا از دلار به عنوان سلاح استفاده می‌کند!

فیلم/ ذوق مستانه مهاجر از لحظه گرفتن دیپلم افتخار نفس بازغی

صدیقی: رهبر انقلاب از زبان جدشان امام علی سخن گفتند

فیلم/ تغییر چهره مهرداد نظری مجری برنامه کودک بعد ۳۰ سال!‌

عکس/ الناز شاکردوست در موناکو