زندگی سردار اسماعیل قاآنی از جنگ تا سپاه قدس

اقتصاد۲۴- میرا قربانی فر - پس از شهادت سردار قاسم سلیمانی در بغداد، مقام معظم رهبری سردار اسماعیل قاآنی را به فرماندهی نیروی قدس سپاه منصوب کردند. اگرچه سردار اسماعیل قاآنی ۱۲ سال جانشین سردار سلیمانی، فرمانده سابق نیروی قدس سپاه بود اما به دلیل حضور رسانه‌ای کمرنگ، اطلاعات چندانی درباره او در دست نیست. سردار قاآنی تا پیش از دهه ۹۰ کمتر در مجامع عمومی حاضر می‌شد و رسانه‌ها نیز مطالب و اخبار چندانی از او منتشر نمی‌کردند. با این حال موسسه «امریکن‌پرایز» در سال ۲۰۱۲ در گزارشی سردار قاآنی را فرمانده بعدی نیروی قدس دانسته و به بررسی برخی جزئیات پیرامون او پرداخته است.

سوابق فرمانده جدید نیروی قدس

سرداراسماعیل قاآنی متولد مشهد است و ۶۲ سال سن دارد. او از سال ۱۳۵۸ به عضویت سپاه پاسداران در آمد. قاآنی با آغاز درگیری‌ها در کردستان در سال ۱۳۵۹ به این منطقه رفت. در طول هشت سال دفاع مقدس قاآنی در سمت‌های مختلفی در سپاه پاسداران حضور داشت. او تا سال ۶۶ فرمانده تیپ امام رضا (ع) بود و پس از آن نیز فرماندهی لشکر ۵ نصر را بر عهده داشت. قاآنی در عملیات‌های مختلفی در جنگ تحمیلی نقش مهمی داشته که از جمله آن‌ها می‌توان به عملیات عاشورا، آزاد سازی ارتفاعات گارکونی و فسیل در شمال می‌ماک، عملیات والفجر هشت، تسخیر شبه جزیره‌ فاو، عملیات کربلای یک، آزادسازی مهران، عملیات نصر هشت، استقرار نیروهای ایران در مائوت و کربلا پنج و تسخیر شلمچه اشاره کرد. آشنایی و نزدیکی قاآنی و سلیمانی هم به همان دوران جنگ تحمیلی و جلسات مناطق عملیاتی در سال ۶۱ بازمی‌گردد.

سردار اسماعیل قاآنی کیست؟

با پایان جنگ تحمیلی سردار قاآنی برای مدتی به زادگاه خود مشهد بازگشت. محسن رضایی، فرمانده وقت سپاه پاسداران، او را به عنوان قائم مقام واحد هشتم عملیاتی نیروی زمینی سپاه پاسداران در مشهد منصوب کرد. اما حضور سردار قاآنی در این سمت چندان طولانی نبود و پس از مدتی به نیروی سپاه قدس پیوست.

بیشتر بخوانید: بررسی همه واکنش‌ها و امکان‌های تهران در برابر تل آویو؛ چرا موشک‌های ایران شلیک شدند؟

سردار قاآنی از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۶ برای مدت کوتاهی معاون اطلاعات و معاون حفاظت اطلاعات ستاد مشترک سپاه بود. در سال ۱۳۸۶ سرتیپ اسماعیل قاآنی به جانشینی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران منصوب شد. اگرچه از آن سال تا کنون سرتیپ قاآنی جانشنین فرمانده نیروی برون‌مرزی سپاه پاسداران بود اما طی این سال‌ها حضور رسانه‌ای پررنگی نداشته است. به همین دلیل پس از انتصاب او به فرماندهی نیروی قدس پرسش‌های بسیاری درباره این سردار مطرح است.

مقایسه شخصیت دو سردار

موسسه امریکن انترپرایز در ابتدای سال ۲۰۱۲ در گزارشی سردار قاآنی را به عنوان فرمانده بعدی سپاه قدس معرفی کرده است. امریکن انترپرایز گفته اگرچه شخصیت قاآنی به اندازه قاسم سلیمانی کاریزماتیک نیست اما سابقه طولانی عملیاتی در جبهه‌های نبرد، شبکه روابط در سپاه و سابقه طولانی آشنایی و نزدیکی با رهبری او را به گزینه‌ای مناسب برای جانشینی سردار سلیمانی تبدیل کرده است.در این گزارش ادعا شده اگرچه شبکه روابط سردار سلیمانی و سردار قاآنی مشابه است اما سردار قاآنی با مقام معظم رهبری رابطه قدیمی‌تری دارد.

در این گزارش به تفاوت شیوه بیان این دو سردار سپاه قدس نیز اشاره شده است. به ادعای این گزارش بر خلاف سردار سلیمانی که معمولا با لحنی صریح سخن می‌گوید شیوه بیان قاآنی به‌گونه‌ای است که شناخت او از خلال سخنرانی‌هایش دشوار است. در گزارش امریکن انترپرایز ادعا شده از پایان جنگ ایران و عراق تا سال ۱۳۹۰ سردار سلیمانی و سردار قاآنی تنها در یک مراسم به‌طور هم زمان حضور داشتند. او تنها حضور مشترک این دو سردار در بازه مذکور را مراسم روز قدس در شهریور ماه سال ۸۸ در شهر کرمان می‌دانند. به نظر می‌رسد دلیل اجتناب فرمانده وقت سپاه قدس و جانشینش از حضور هم زمان عمومی دلایل امنیتی باشد. در شرایطی که فرمانده سپاه قدس و جانشین او در مراسم مختلف هم‌زمان با یکدیگر حضور داشته باشند اگر طرح تروری اجرا شود جان هر دو سردار به خطر می‌افتد. امریکن انترپرایز این رویکرد را نشانه‌‌ای از اهمیت موقعیت سردار قاآنی در سپاه قدس می‌داند.

نگاه به افغانستان

امریکن انترپرایز مدعی شده عمده تمرکز سردار قاآنی بر افغانستان، پاکستان و به طور کلی آسیای میانه است. آلفونه نویسنده این گزارش سردار قاآنی را مهم‌ترین چهره در سیاست‌گذاری ایران در افغانستان، پاکستان و شبه قاره هند می‌داند. یکی از دلایل او نقش پررنگ سردار قاآنی در جریان فعالیت‌های سپاه قدس در حمایت از ائتلاف شمال در مقابل طالبان است.

بیشتر بخوانید: پشت پرده دور تازه حملات اسراییل به ضاحیه بیروت؛ آیا مقر فرماندهی حزب‌الله بمباران شد؟

در این گزارش همچنین ادعا شده از زمان پایان جنگ تا سال ۹۰سلیمانی و قاآنی حضور قابل‌ملاحظه‌ای در زادگاهشان داشتند. ظاهرا سلیمانی در این مدت ۱۸ بار و قاآنی ۲۹ بار در انظار عمومی در کرمان و مشهد ظاهر شدند. گفته شده ظاهرا حضور قاآنی در مشهد اهمیت ویژه‌ای داشته و مربوط به وظایف او در سپاه قدس است. آلفونه این امر را نشانه دیگری از اهمیت قاآنی در فعالیت‌های سپاه پاسداران در افغانستان می‌داند. او همچنین به حضور چشمگیر پناهجویان و مهاجران افغان در سخنرانی‌های سردار قاآنی در خراسان رضوی اشاره می‌کند.

سردار قاآنی سال گذشته علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، را در سفر به کابل به دعوت مشاور امنیت ملی رییس‌جمهوری افغانستان همراهی کرده بود.

پسر سردار قاآنی

در گزارش امریکن پرایز ادعا شده علی قاآنی، فرزند سرتیپ قاآنی،در جریان اعتراضات سال ۸۸ بازداشت شده است. بر اساس این گزارش علی قاآنی در آن زمان دانشجوی مهندسی برق در دانشگاه آزاد مشهد بوده است. اسفند سال ۸۸ خبرگزاری فارس خبر بازداشت فرزند سردار قاآنی را تکذیکب کرد و نوشت: «فرزندان اين سردار دفاع مقدس در سن خردسالي و نوجواني بوده و هيچ‌يک حتي دوره دبيرستان را نيز به پايان نرسانده‌اند. فرزندان نوجوان و خردسال ايشان از حفاظ قرآن و دلبسته به نظام اسلامي هستند».