رویای اقتصاد بدون نفت تعبیر می‌شود؟/ خاورمیانه دیگر بوی نفت نمی‌دهد

اوپک معیار ارزیابی مازاد موجودی‌های نفت را تغییر داد تا فضای بیشتری برای ادامه کاهش تولید نفت ایجاد شود. این در حالی بود که تحلیلگران هشدار دادند که این حرکت چشم انداز بازار نفت جهانی را "تحریف" خواهد کرد.

اقتصاد 24 - اقتصاد بدون نفت با توجه به پایان پذیر بودن این منبع انرژی به رویای بسیاری از کشورهای خاورمیانه از جمله ایران تبدیل شده است. در این میان برخی سیاست‌های کشورهای عضو اوپک نیز در این مسیر ارزیابی می شود. رویترز در همین زمینه گزارش داده است دو سال و نیم است که سازمان اوپک و هم پیمانانش به رهبری روسیه ـ گروهی موسوم به OPEC + ـ میزان تولید نفت را در بازار جهانی محدوده کرده اند تا ذخیره نفت کشورهای صنعتی را به متوسط پنج ساله برسانند. از دیدگاه اوپک، حذف مازاد موجودی تعادل بازار نفت را به همراه خواهد داشت.

دوره محدودیت عرضه نفت تا مارس 2020 ادامه خواهد داشت و آژانس بین المللی انرژی و اوپک با توجه به دوره پنج ساله 2014 تا 2018 قوانین و معیارهای جدیدی را برای توازن بازار وضع خواهند کرد.

طبق گفته دو منبع موثق از اوپک، این سازمان آمار سال های 2010 تا 2014 را اساس ارزیابی خود قرار خواهد داد چرا که بین سال های 2015 تا 2016 ذخیره نفت به شکل قابل توجهی افزایش داشت و عربستان سعودی نیز به تبع آن تولید خود را بیشتر کرد و بازار دچار نوسانات شدیدی شد، اما در مقابل آژانس بین المللی انرژی تلویحا مخالفت خود را اینگونه اعلام کرد که از روش های متفاوتی استفاده خواهد کرد.

در حال حاضر، شرایط در بازار نفت جهانی تیره و تار شده است و سرمایه گذاران نگران هستند کاهش رشد اقتصاد جهانی، تقاضا برای خرید نفت را نیز کاهش دهد. طبق گزارش یورونیوز، شاخص سلامت اقتصادی بخش تولید (PMI) آمریکا و اروپا از آنچه که پیش بینی می شد نیز ضعیف تر شده ، به طوری که نگرانی ها از رکود رشد اقتصادی با توجه به جنگ تجاری میان آمریکا و چین به واقعیت بدل شده است.

الفونزو اسپارزا، تحلیلگر ارشد OANDA، در مقاله ای نوشت که نگرانی ها درباره رشد جهانی اقتصاد، قیمت نفت را به شکل چشمگیری کاهش داده است و اعزام یک تیم مذاکره تجاری از آمریکا به چین هفته در آینده نیز تغییری در شرایط ایجاد نکرده است.

علاوه بر این، تنش های خاورمیانه پس از توقیف نفتکش های ایران و بریتانیا با توجه به اهمیت تنگه هرمز به عنوان شاهراه انتقال نفت، بازار را به طوری متاثر کرد که هفته گذشته ذخیره نفت خام در آمریکا 11 میلیون بشکه کاهش داشت.

بی ثباتی در بازار نفت و تغییر نگرش منطقه ای

هو فریم، مدیر Frame Funds در سیدنی، در مصاحبه ای شرایط موجود را در نتیجه سیاست کاهش تولید اوپک، خطر سیاسی در خلیج فارس و کاهش اخیر موجودی های نفت خام، در مقابل کاهش رشد جهانی و افزایش تولید نفت در آمریکا اعلام کرد.

واقعیت این است در حالی که کشورهای غربی مانند انگلیس، ایتالیا و فرانسه نگران امنیت خلیج فارس و انتقال نفت در خاورمیانه با توجه به تحریم های اقتصادی آمریکا علیه ایران هستند، ایران به دنبال حرکت به سمت اقتصاد بدون نفت است.

رویای اقتصاد بدون نفت در ایران محقق می شود؟

پیشتر، صمدکریمی، مدیر اداره صادرات بانک مرکزی نیز پیشتر خاطر نشان کرده بود که حجم تجارت بالغ بر 35 میلیارد دلار فقط با کشورهای همسایه است و بیش از 12 میلیارد دلار مازاد تجارت داریم.

وی گفت: "این ساختار نشان می دهد می توانیم اقتصادمان را بدون نفت مدیریت کنیم. سیاست های کشورهای توسعه یافته به سمتی بوده که قیمت نفت، کاهنده باشد پس باید رویکرد دیگری اتخاذ می کردیم و در سه تا چهار ماه اخیر در اوج تحریم ها کشور را بدون نفت و ارز مدیریت و کالاهای اساسی مردم را هم به موقع تامین کردیم."

تحلیل های بانک مرکزی نشان می دهد با توجه به رویکرد جدید آثار تکان های ارزی ناشی از نوسانات قیمت نفت و اعمال تحریم های جدید در بازار ارز را در دامنه مجاز در یک فاز و بازه مورد اطمینانی قرار می دهد و آینده را بهتر می توانیم پیش بینی کنیم.

عربستان هم به دنبال اقتصاد بدون نفت است

اما این تنها ایران نیست که تمرکز خود را از اقتصاد نفتی به ظرفیت های دیگر انتقال داده است، عربستان نیز به دنبال پایان وابستگی به نفت و دستیابی به درامدهای متنوع اقتصادی-تجاری است. به عبارتی، خاورمیانه دیگر جایگاه پیشین خود را به عنوان نخستین تولیدکننده نفت جهان ندارد. تحول نفت شیل آمریکا را به رتبه نخست تولید نفت رساند و روسیه نیز دومین کشور بزرگ تولید نفت است.

به گزارش Euroasia Review، بازارهای جهانی قصد دارند دیدگاه خود را نسبت به ریسک های ژئوپلیتیکی تغییر دهند. به هرحال، متغیرهای سیاسی مسئله کوچکی نیست و تاجران بین المللی ترجیح می دهند این موضوع را از تصمیمات خود حذف کنند چرا که اینگونه تغییرات تنها نوسانات موقتی در بازار ایجاد می کنند و تاریخ نشان داده بحران ها در گذر زمان فروکش خواهند کرد.

در پایان نباید فراموش کنیم، کشورهای جهان با پدیده گرمایش زمین روبرو هستند و توجه بسیاری بر حفظ محیط زیست متمرکز شده است به طوری که منبع انرژی جهانی به آرامی به سمت منابع غیرکربنی منتقل خواهد شد. بنابراین، برخی تحلیلگران معتقدند دیگر مسائل سیاسی و منطقه ای به مرور زمان نقش کم رنگ تری را در قیمت های نفت خواهد داشت.

مترجم: فرزانه اسکندریان