بار ویرانی ناترازی انرژی بر دوش صنایع نیمه جان ایران/ کمبود کالا و تعدیل کارگران از نتایج فاجعه بار قطع گاز صنایع

اقتصاد۲۴- میرا قربانی فر - مدارس و دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی آذر ماه سال جاری را در شرایطی عجیب به پایان بردند و تقریبا دورانی شبیه دوران کرونا را بار دیگر تجربه می‌کنند؛ درب‌ها بسته و آموزش از راه دور. اما شاید عجیب‌تر از این شرایط تعطیلی سراسری ادارات و بانک‌ها باشد، مساله‌ای که در مورد بانک‌ها حتی در دوران کرونا نیز به این شکل اجرا نشده بود، اما این بار و به دلیل بحران کمبود سوخت و انرژی اجرا شد؛ تصمیمی عجیب که هر چند با تعطیلی در بیش از ۲۵ استان کشور همراه شد، اما بیشترین آسیب آن نصیب بخش صنعت ایران شد.

صنایع کشور که حالا سال هاست در ماه‌های گرم سال درگیر بحران قطع برق هستند و این بحران کار را به بستن در کارخانه‌ها و شهرک‌های صنعتی نیز کشانده بود امسال امکان فعالیت و تولید آنان پیش پای بحران گاز مناطق شهری سر بریده شده است.

گرد نیستی در شهرک‌های صنعتی ایران 

این روز‌ها کافی است سری به شهرک‌های بزرگ و کوچک صنعتی بزنید تا با در‌های بسته و سوز سرما و صدای کلاغ‌ها مواجه شوید. صدایی که در صورت فعالیت این واحد‌های صنعتی ابدا شنیده نمی‌شد، اما حالا انگار بر فضا‌های صنعتی ایران گرد نیستی و مرگ و خاموشی پاشیده‌اند و بحران انرژی حالا بعد از قطع برق در تابستان با قطع گاز و برق در زمستان دامنگیر آنان شده است.

البته که به گزارش اقتصاد ۲۴ در سال‌های اخیر، واحد‌های صنعتی با افزایش دما در فصل تابستان و کاهش دما در فصل زمستان در نقاط مختلف کشور بار‌ها با قطع گسترده برق مواجه شدند. اما در همین حال روز ۲۵ آذر ماه بود که آرمان خالقی، دبیرکل جدید خانه صنعت، معدن و تجارت ایران خبر داد: قطعی گاز به شهرک صنعتی عباس آباد اعلام شده، با این حال در مورد مدت زمان اطلاع‌رسانی دقیقی صورت نگرفته است.

هم چنین به گفته وی در مورد برق در برخی شهر‌ها به شهرک‌های صنعتی اعلام شده که تا دو روز قطعی برق خواهند داشت.
شاید بسیاری ندادند، اما شهرک صنعتی عباس آباد که دستور قطع گاز آن صادر شده است، بزرگ‌ترین شهرک صنعتی ایران است و بسیاری آن را قلب تپنده بخش خصوصی در صنعت ایران می‌دانند و حالا این شهرک صنعتی بعد از بحران برق دچار بحران قطع گاز نیز شده است.

از سوی دیگر خالقی درباره واحد‌های صنعتی حوزه سیمان و فولاد خبر داده که این واحد‌ها برای تولید محصول از گاز استفاده می‌کنند، و گفته است که «اگر برق و گاز همزمان قطع شود به معنای تعطیل شدن تولید است؛ بنابراین باید در تعطیلاتی که به ناچار اعمال می‌شود هماهنگی وجود داشته باشد.»

ایست به شهرک‌های مهم صنعتی ایران 

این بدان معناست که بحران انرژی و کسری برق و گاز کشور در شرایطی با قطع برق در حال رفع و رجوع و تسکین موقت است که آسیب کاهش تولید و بحران‌های واحد‌های صنعتی به زودی و در ماه‌های آتی خود را به رخ خواهد کشید و این تازه جدا از بحران امکان تعدیل نیرو توسط این واحد‌های تولیدی و صنعتی نیز هست. زمانی که یک واحد صنعتی امکان تولید ندارد، امکان پرداخت مالیات و حقوق کارگرانش را نیز نخواهد داشت و البته که اولین قربانی در این بین کارگرانی هستند که به دلیل بحران‌های فراگیر کارفرمایانشان از کار بی کار و تعدیل خواهند شد.

از سوی دیگر به گزارش اقتصاد ۲۴، کارفرمای بخش خصوصی که زیر فشار تحریم و بحران‌های فراگیر در حال فعالیت است اساسا چگونه می‌تواند به کار خود ادامه دهد وقتی که حتی برق و گازی که حاضر هستند پولش را بدهند نیز از آنان دریغ می‌شود.

بیشتر بخوانید: رد پای تحریم خواهان در فاجعه گازی امروز ایران/ زمستان سخت ایران چگونه فرا رسید؟/ فشار تحریم‌ها و بحران سرمایه گذاری، ایران را در بن بست گازی قرار داد

عمق بحران، اما این است که فعالان شهرک صنعتی عباس‌آباد اخیر به نقل از توانیر خبر داده‌اند که به آنان گفته شده، به مدت دو هفته این شهرک صنعتی به طور کامل خاموش و متوقف خواهد شد.

فعالان اقتصادی خبر داده‌اند که برای برخی شهرک‌های صنعتی کشور مانند عباس‌آباد، شکوهیه، ایوانکی، مازندران و... اطلاعیه‌های ارسال شده و گفته‌اند که به منظور جلوگیری از فروپاشی شبکه، ناچار به قطع کامل برق شهرک‌های صنعتی شده‌اند.

شهرک صنعتی عباس آباد، اما تنها مورد نیست. قطعی گاز نیز نصیب شهرک صنعتی بزرگ و مهم شمس‌آباد، نیز شده است. 
در حالی که در ماه‌های گذشته بسیاری از صاحبان صنایع در این شهرک صنعتی، به دلیل قطعی برق، به کار در شیفت شب روی آورده بودند حالا، اما قطعی گاز نیز دامن گیرشان شده و به این ترتیب اساسا گازی وجود ندارد که در شب بتوانند محیط را گرم کنند یا صنایعی که به آن نیازمند هستند از ان استفاده کنند.

اطلاعیه توانیر چه بود؟

به نظر می‌رسد اشاره به اطلاعیه توانیر مربوط به خبر روز ۲۰ آذر سال جاری باشد که با تشدید بحران انرژی در کشور، وزارت نیرو دست به اعمال محدودیت‌های شدید مصرف برق در صنایع و ادارات زد. 
در این زمان و بر اساس بخشنامه جدید، بسیاری از صنایع موظف به کاهش ۹۰ درصدی مصرف برق شده‌اند و ساختمان‌های اداری نیز باید شاهد کاهش ۵۰ درصدی مصرف انرژی در ساعات اداری و غیر اداری باشند. این تصمیم در حالی اتخاذ شده است که محدودیت‌های تولید برق در نیروگاه‌ها به دلیل کمبود سوخت، کشور را با چالش جدی تامین انرژی در فصل سرد سال مواجه کرده است.

در بخشی از این اطلاعیه البته قید شده بود که: «شهرک‌های صنعتی و صنایع خارج از شهرک‌های صنعتی با دیماند مصرفی کمتر از ۲ مگاوات حداقل ۲ شبانه روز در هفته به میزان ۹۰ درصد دیماند مصرفی محدود گردند به نحوی که انرژی مصرفی این صنایع به میزان ۳۵ درصد نسبت به دوره قبل از اجرای برنامه‌های مدیریت بار کاهش یابد.»

فولاد ایران در تله بزرگ برق

اما این وضعیت تنها شامل حال شهرک‌های صنعتی ایران و بخش خصوصی نمی‌شود. کافی است نگاهی به وضعیت صنایع فولادی کشور به عنوان یکی از صنایع مادر و بخشی از کالای اصلی صادرات ایران نگاهی کنید تا عمق بحران را بهتر درک کنید.

تولید ۸ ماهه فولاد میانی کشور، تا همین حالا نیز به ارزش بیش از ۴۵۰ میلیون دلار، و به علت محدودیت‌های برقی کاهش یافته و محدودیت‌های برقی که بیش از ۴ ماه تا اواسط مهرماه هم ادامه داشت، تولید ۸ ماهه فولاد میانی کشور را حدود یک میلیون تن و به ارزش رقمی بیش از ۴۵۰ میلیون دلار کاهش داده است.

بیشتربخوانید: تقابل عجیب وزیر با رئیس جمهور بر سر انرژی؛ آقایان دعوا نکنید سرمایه‌گذار پیدا کنید! / صنایع نفت و گاز ایران در وضعیت قرمز پولی

این در حالی است که همزمان نیز کاهش ۲.۸ درصدی تولید گندله سنگ آهن همزمان با رشد ۹ درصدی صادرات آن موجب نگرانی تولیدکنندگان آهن اسفنجی از بابت تأمین مواد اولیه مورد نیاز شده و این بدان معناست که بحران قطع برق نه تنها همین حالا نیز تا ۴۵۰ میلیون دلار زیان به صنعت فولاد کشور وارد کرده بلکه به دلیل بهم خوردن میزان عرضه و تقاضا و کاهش تولید این روند حتی بدون قطع برق در سال آتی می‌تواند مشکل ساز باشد و با ادامه قطع برق وضعیت می‌تواند برای صنعت فولاد ایران حتی بحرانی شود.

صنایع ایران اولین قربانیان ناترازی انرژی 

حالا دیگر به نظر می‌رسد به زودی بحران‌های ناترازی انرژی را به زودی در ابعاد وسیع‌تر و بزرگ‌تر در کشور شاهد خواهیم بود. به گزارش اقتصاد ۲۴، دیگر عجیب نیست امامی رئوف، دبیر انجمن صنایع نساجی ایران «تعطیلی دو هفته‌ای واحد‌های تولیدی و صنعتی» را بزرگ‌ترین کم لطفی در حق تولید کنندگان داخلی بداند و بگوید که «تاثیر بسیار منفی بر بازار خواهد گذاشت و اگر دولتمردان در این اندیشه‌اند که با باز کردن پیچ واردات عرضه و تقاضای ناشی از تولید داخل را متعادل سازند، بزرگ‌ترین کم لطفی در حق تولیدکنندگان داخلی را نموده‌اند.» 

مساله کمبود کالا در بازارها، عدم امکان تحقق تعهدات صاحبان صنایع، چه مالی و چه غیرمالی و در قبال دولت و اشخاص حقیقی و حقوقی؛ در کنار خطر تعدیل گسترده نیرو‌های این صنایع و بیکاری کارگران حالا شاید تنها فقط بخشی از پسابحران‌های ناشی از ناترازی انرژی و کمبود گاز و برق در کشور باشد.

بیشتر بخوانید: ناگفته‌هایی از آنچه که پزشکیان درباره لغو قرارداد گازی ایران با ترکمنستان نگفت/ ترکمنستان باز چه برنامه‌ای برای گاز ایران در اوج سرما دارد؟/ دست پایین تهران در مناقشه گازی با عشق آباد

کما این که در حال حاضر روزانه حدود ۸۵۰ میلیون مترمکعب در پیک تامین، تولید گاز شیرین داریم و این همان گازی است که به شبکه تزریق می‌شود؛ این رقم گا‌ها تا ۸۳۰ میلیون مترمکعب هم کاهش می‌یابد و گاهی به مرز ۸۶۰ میلیون مترمکعب هم می‌رسد (رکورد‌های اخیر ۸۵۷ تا ۸۵۹ میلیون مترمکعبی به ثبت رسیده است)، از این میزان سهم بخش خانگی، تجاری و صنایع جزء به ۶۴۱ میلیون مترمکعب رسیده و چیزی حدود ۲۰۰ تا ۲۲۰ میلیون مترمکعب برای صنایع عمده و نیروگاه‌ها، کشاورزی، حمل‌و نقل و تعهدات صادراتی باقی مانده است.

در همین حال اگر تأمین گاز نیروگاه‌ها، صنایع و سایر بخش‌ها به طور کامل صورت بگیرد و نیاز به مصرف سوخت مایع به عنوان سوخت جایگزین نباشد، تولید گاز و تزریق گاز شیرین به شبکه باید حداقل به یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب برسد و فاصله بین ۸۵۰ میلیون مترمکعب تولید فعلی گاز تا نیاز ۱۲۰۰ میلیون مترمکعبی یعنی ۳۵۰ میلیون مترمکعب در روز را با عنوان "ناترازی گاز" اعلام می‌کنند.

در چنین شرایطی دولت‌ها همواره به جای هر راهکاری به سراغ صنایع رفتند و این مساله نیز از دولت محمود احمدی نژاد تاکنون مسبوق به سابقه بوده است.
دولت احمدی نژاد صنایع را به بهانه آلودگی هوا به تعطیلی می‌کشاند و دولت مرحوم سید ابراهیم رئیسی به بهانه بحران برق و مواردی نظیر آلودگی هوا صنایع را دچار محدودیت و تعطیلی می‌کرد. حالا نیز با بالا گرفتن بحران، صنایع ایران و صاحبان سرمایه در آن به طور کامل در فشار قرار گرفته‌اند؛ آنان را وادار به تعطیلی واحد‌های صنعتی خود می‌کنند بدون آن که تصوری از بیکاری کارگران و کمبود کالا در کشور داشته باشند.