تاریخ انتشار: ۱۰:۱۶ - ۰۱ دی ۱۴۰۳

زندگی در تعلیق ۷۰ درصد ایرانی‌ها؛ فقط ۱۶ درصد افراد یک جامعه آماری ۱۲ هزارنفری به مهاجرت فکر نمی‌کنند

دو جامعه‌شناس نشان داده‌اند که فقط ۱۶ درصد افراد یک جامعه آماری ۱۲ هزارنفری به مهاجرت فکر نمی‌کنند

زندگی در تعلیق ۷۰ درصد ایرانی‌ها

اقتصاد۲۴-بر اساس پژوهشی که توسط محمد فاضلی و بهرام صلواتی تحت عنوان «گزارش مهاجرت ایرانیان: علل و انگیزه‌ها» انجام شده، در یک جامعه آماری و از میان ۱۲ هزار پرسشنامه توزیع شده از ۹ تا ۲۰ تیر ۱۴۰۲، حدود ۱۹ درصد از پاسخ‌دهندگان اعلام کرده‌اند که مهاجرت کرده و در خارج از ایران زندگی می‌کنند و «فقط ۱۶ درصد از افراد اظهار کرده‌اند که اصلا به مهاجرت فکر نمی‌کنند.» محمد فاضلی و بهرام صلواتی دو جامعه‌شناس زبده ایرانی در مقدمه این تحقیق عنوان کرده‌اند که «این واقعیت که بخش کثیری از جامعه به مهاجرت فکر کند- حتی اگر درصد کمتری از آنها واقعا مهاجرت کنند- و نوعی زندگی در تعلیق را تجربه کنند، باید به اندازه کافی هشداردهنده باشد.» به گفته محققان این پژوهش، داده‌ها حاوی این پیام نیز هست که هر قدر به زمان حال نزدیک‌تر شده‌ایم، مهاجران با نارضایتی و تصویر ناخوشایندتری از ایران و نظام سیاسی کشور را ترک کرده‌اند. این هشدار وقتی جدی‌تر می‌شود که می‌دانیم و داده‌ها هم نشان می‌دهند که تحصیل‌کرده‌ترین و جوان‌ترین افراد در حال مهاجرت هستند.

 این پژوهش اضافه می‌کند بی‌گمان وضعیت اقتصادی و اجتماعی ایران در آذرماه ۱۴۰۳ به جهات مختلف خطیرتر از تیرماه ۱۴۰۲ است که داده‌های این تحقیق در آن زمان جمع‌آوری شده‌اند. کشور با انواع ناترازی‌های برق و گاز و خاموشی مواجه است. قیمت‌ها افزایش یافته‌اند و خاورمیانه به‌شدت ناامن‌تر و ناآرام‌تر شده است؛ بنابراین یافته‌های این گزارش در سایه وضعیت حاضر باید برای حاکمان هشداردهنده باشد. ایران مانند کشور‌های توسعه‌یافته نیست که اگر مهاجرت به بیرون سرمایه انسانی دارند، به همان اندازه هم پذیرش سرمایه انسانی ارزشمند را هم دارند. ایران شبیه کشور‌هایی مثل چین و هند هم نیست که برنامه مدون و موثری برای بهره‌برداری از سرمایه انسانی مهاجر خود دارند.

 بدون تغییر شیوه حکمرانی و پرهیز از تکرار رویه‌های گذشته حکمرانی و بدون داشتن برنامه مدونی برای استفاده از ایرانیان خارج از کشور، ادامه این روند فعلی ذهنیت و واقعیت مهاجرت، ایران را از نظر سرمایه انسانی تهی می‌کند. حاکمان و آن دسته از مردم ایران که بر روند‌های سیاست‌گذاری موثرند، بهتر است به اعداد و ارقام این گزارش با دقت و بیم بنگرند. این پژوهش با بیان اینکه «اگر این داده با درصد خطای قابل قبولی به کل ایران قابل تعمیم باشد»، می‌افزاید: بخش بسیار کوچکی از ایرانی‌ها یعنی حدود ۳ درصد در نهایت مهاجرت می‌کنند، اما جمعیت بزرگی یعنی ۷۰ درصد به مهاجرت فکر می‌کنند، ممکن است برای همیشه یک «زندگی در تعلیق» و در رویای مهاجرت را تجربه کنند. همچنین به گفته پژوهشگران بخش زیادی از جامعه ممکن است به «جسم‌های مانده و روح‌های رفته» تبدیل شوند که این وضعیت برای زندگی شخصی بسیار آزاردهنده است.

عمده افرادی که مهاجرت‌شان قطعی شده یا برای مهاجرت اقدام عملی کرده‌اند (بین ۵۰ تا ۶۰ درصد)، در سازمان‌ها و شرکت‌های ایرانی کار می‌کنند؛ بنابراین، طبیعی است که مهاجرت این افراد فشار زیادی بر تأمین نیروی انسانی در شرکت‌ها و سازمان‌های ایران وارد می‌کند. عوامل کلان اقتصادی، مانند «ارزیابی وضعیت اقتصادی»، «نگاه به ایران» و «فایده مهاجرت برای زندگی شخصی»، نسبت به متغیر‌هایی که مربوط به سازمان محل کارشان باشد، تأثیر بیشتری بر تصمیم مهاجرت افراد دارند. به‌علاوه، افزایش سن افراد تمایل آنها به مهاجرت را کاهش می‌دهد، در حالی که افزایش تحصیلات و درآمد، انگیزه آنها برای اقدام به مهاجرت را تقویت می‌کند. 


بیشتر بخوانید:چرایی صف شلوغ ایرانیان برای تحصیل در خارج از کشور


این گزارش نشان می‌دهد که ارزشمندترین سرمایه‌های انسانی در حال مهاجرت هستند. اگرچه سه متغیر سن، آخرین مدرک تحصیلی و درآمد بر تصمیم به مهاجرت تأثیر دارند، اما این تأثیر بسیار اندک است. همچنان متغیر‌هایی که ناظر بر نگرش افراد به مسائل کلان اقتصادی و فایده مهاجرت برای زندگی شخصی هستند، اصلی‌ترین عوامل تصمیم به مهاجرت به حساب می‌آیند. ایرانیان مهاجر که پیش از مهاجرت در شرکت‌ها و سازمان‌های ایرانی کار می‌کردند، نسبت به کسانی که هنوز در ایران مشغول به کارند احساس عدالت توزیعی بیشتری داشته‌اند همچنین، میانگین احساس عدالت توزیعی در میان مهاجرانی که از ابتدای سال ۱۳۹۷ به بعد از کشور مهاجرت کرده‌اند، به‌طور معناداری کمتر از کسانی است که پیش از سال ۱۳۹۷ مهاجرت کرده‌اند.

ارزیابی از وضعیت اقتصادی

در این تحقیق از پاسخگو خواسته شده تا ارزیابی خود از وضعیت اقتصادی‌اش را در قالب پاسخ به دو گزینه ارایه کند. ۷ هزار و ۹۴۸ نفر از کسانی که در داخل ایران بوده‌اند و هزار و ۹۴۵ نفر از کسانی که مهاجرت کرده‌اند نظر خود را در این بخش ارایه کرده‌اند. نتایج نشان می‌دهد که مهاجران، وضعیت اقتصادی خود را بهتر ارزیابی کرده‌اند. به‌طور مثال شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی در مقابل این سوال قرار گرفته‌اند که «درآمد من کفاف هزینه‌های زندگی را نمی‌دهد/ نمی‌داد» ۲۶.۱ درصد پاسخ‌دهندگان که در ایران حضور داشته‌اند با این گزینه موافقت کرده‌اند و ۲۴.۵ درصد از جمعیت مهاجر پاسخ‌دهنده به این سوال نیز با آن موافق‌اند. در مقابل ۳۹.۳ درصد از جمعیت پاسخ‌دهندگان که در ایران حضور دارند پاسخ «کاملا موافقم» را به این سوال داده‌اند و از میان مهاجران نیز ۲۹.۳ درصد پاسخ «کاملا موافقم» به این سوال داده‌اند. گویه دیگر این است که «سرعت تغییرات اقتصادی مانع از رسیدن من به اهدافم می‌شود/ می‌شد.» ۷۰.۴ درصد از پاسخ‌دهندگان در ایران و ۵۸.۳ درصد از پاسخ‌دهندگانی که در خارج از ایران بوده‌اند به این گویه پاسخ «کاملا موافقم» داده‌اند. نکته جالب توجه اینکه به گفته این تحقیق، مهاجرانی که بعد از سال ۱۳۹۶ کشور را ترک کرده‌اند، ارزیابی منفی‌تری از عدم کفایت درآمدشان برای پوشش هزینه‌ها و اثرات نامناسب تورم بر تحقق اهداف زندگی‌شان دارند. مهاجرانی که بعد از سال ۱۳۹۶ کشور را ترک کرده‌اند نگاه منفی‌تری در ارزیابی وضعیت اقتصادی دارند؛ اما ارزیابی وضعیت اقتصادی بین افرادی که از ۱۳۹۷ تا پایان ۱۳۹۹ مهاجرت کرده‌اند با آنها که در سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ مهاجرت کرده‌اند تفاوت معناداری ندارد.

ارزیابی از وضعیت اجتماعی

برای ارزیابی اثر وضعیت اجتماعی بر نوع تصمیم افراد درباره مهاجرت، نظر شرکت‌کنندگان در نظرسنجی درباره سه گویه پرسیده شده: احترام به سبک زندگی، حس داشتن شأن و منزلت شهروندی و احساس امنیت مفاهیم اصلی این سه گویه هستند. هر سه گویه را می‌توان ذیل یک عامل برای ارزیابی نگاه فرد به وضعیت اجتماعی قرار داد. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که پاسخگویان درون ایران وضعیت اقتصادی را بدتر از پاسخگویان مهاجر ارزیابی کرده‌اند و مهاجران نسبت به افراد درون ایران، وضعیت اجتماعی را بدتر ارزیابی کرده‌اند. شاید جالب‌توجه‌ترین نکته را بتوان پاسخ شرکت‌کنندگان در نظرسنجی به این گویه دریافت کرد که «به عنوان یک شهروند حقوق شهروندی و سبک زندگی من به رسمیت شناخته می‌شود/ می‌شد.» هر دو گروه ساکنان ایران و مهاجران میانگین نمره ۱.۸ و ۱.۷ یعنی نمره‌ای بین مخالفم و کاملا مخالفم به این گویه داده‌اند و به‌این‌ترتیب به رسمیت شناختن حقوق شهروندی و سبک زندگی خود را در سطح پایینی ارزیابی کرده‌اند.

ارزیابی رابطه حکومت با مردم

این بخش به‌نوعی روایتگر «کیفیت حکمرانی» است. به‌طور مثال یک گویه در مقابل شرکت‌کنندگان در نظرسنجی قرار گرفته است: «امکان پیشرفت بیشتر برای همه افراد جامعه وجود دارد/ داشت». نزدیک به ۶۹ درصد از پاسخ‌دهندگان داخل ایران و ۷۱ درصد از مهاجران به این گویه، پاسخ «کاملا مخالفم» داده‌اند. گویه بعدی این است که «شیوه حکمرانی و مملکت‌داری هم‌راستا با واقعیات جامعه و خواست مردم است.» ۸۰ درصد از پاسخ‌دهندگان داخل ایران و ۸۳.۵ درصد از پاسخ‌دهندگان خارج ایران به این گویه پاسخ «کاملا مخالفم» داده‌اند. یا گویه‌ای مرتبط با فساد در کشور که این موضوع را مطرح کرده که «فساد در اداره اقتصاد و جامعه اندک است.» ۸۳.۸ درصد از پاسخ‌دهندگان داخل ایران و ۸۵.۳ درصد از پاسخ‌دهندگان مهاجر با گزینه «کاملا مخالفم» با این موضوع برخورد کرده‌اند.


بیشتر بخوانید:سونامی مهاجرت؛ آینده نامعلوم در انتظار جهان/ مقاصد جدید چگونه ظهور کردند؟


فایده مهاجرت برای زندگی شخصی

در این بخش هم نتایج جالب‌توجهی دیده می‌شود. به‌طور مثال میانگین نمره گویه «فرزندانم در خارج از کشور می‌توانند آینده بهتری داشته باشند/ دارند» در کسانی که از داخل ایران پاسخ داده‌اند و بیشتر و این تفاوت در سطح ۹۹ درصد است. در حالی که میانگین نمره گویه «در خارج از کشور می‌توانم زندگی بهتر و شادتری داشته باشم/دارم» در بین مهاجران بیشتر است و این تفاوت در سطح ۹۹ درصد است. آنها که از درون ایران به پرسش‌ها پاسخ گفته‌اند، نسبت به مهاجرانی که از خارج به پرسشنامه پاسخ گفته‌اند:

داشتن شهروندی یا اقامت یک کشور دیگر برای‌شان مهم‌تر است و تصور می‌کنند فرزندانشان می‌توانند در خارج آینده بهتری داشته باشند. هم‌زمان، کمتر از مهاجران تصور می‌کنند که زندگی در خارج، بهتر و شادتر است و در خارج از کشور می‌توانند بیشتر مفید باشند.

سهم عوامل کلان در تصمیم مهاجرتی

آخرین سوال این پرسشنامه از پاسخگو می‌پرسد «در کل به سهم عوامل کلان و شرایط کلی کشور بر تصمیم شما برای مهاجرت بین ۱ تا ۱۰ چه نمره‌ای می‌دهید؟» وضعیت پاسخ‌ها به این صورت بوده که: به‌طور میانگین نمره گزینه «اصلا به مهاجرت فکر نمی‌کنم» ۶.۴ بوده. گزینه «به مهاجرت فکر می‌کنم، اما اقدام عملی انجام نداده‌ام.» نمره میانگین ۸.۷۶ گرفته. گزینه «به مهاجرت فکر می‌کنم، تمایل دارم و برای آن اقدام عملی هم انجام داده‌ام» نمره نزدیک به ۱۰ یعنی ۹.۲ را گرفته. گزینه «مهاجرتم قطعی شده و بزودی ایران را ترک می‌کنم» نیز نمره میانگین ۹.۳۲ گرفته است.

توصیه به شرکت‌ها و سازمان‌ها

این پژوهش عنوان کرده که شرکت‌ها و سازمان‌ها نمی‌توانند بر اوضاع اقتصادی و اجتماعی کلان تأثیر تعیین‌کننده‌ای بگذارند، اما می‌توانند از طریق مدیریت بهتر سرمایه‌های انسانی بر انگیزه‌های مهاجرت تا اندازه‌ای اثر بگذارند. به گفته پژوهشگران، دست شرکت‌ها و سازمان‌ها برای اثرگذاری بر انگیزه‌های مهاجرت باز نیست، اما هنوز فرصت‌هایی دارند تا با اداره بهتر سازمان‌ها و شنیدن صدای کارکنان و تأثیرگذاری بر احساسات و نگرش‌های سازمانی افراد شرایط کاری بهتری فراهم کنند و حفظ و نگهداشت سرمایه‌های انسانی را با کیفیت بیشتری انجام دهند. همچنین این پژوهش عنوان کرده که شرکت‌ها و سازمان‌ها چاره‌ای ندارند جز اینکه در شرایط تشدید مهاجرت نیروی انسانی رویه‌های سازمانی منعطفی برای آموزش نیروی انسانی جدید و جایگزینی و جامعه‌پذیر کردن سریع‌تر نیروی انسانی جدید را انجام دهند.

منبع: روزنامه اعتماد
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

صفحه اول روزنامه‌های سیاسی امروز

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت خودرو‌های سایپا امروز جمعه ۲۶ بهمن ۱۴۰۳ + جدول

فاصله طبقانی به سنگ قبر‌ها رسید؛ از ۸۰.۰۰۰.۰۰۰ تا ۱.۳۰۰.۰۰۰.۰۰۰ تومان/ فراگیری خرید اقساطی سنگ قبر در تهران

قیمت دلار و یورو امروز جمعه ۲۶ بهمن ۱۴۰۳ + جدول

عکس/ قدیمی‌ترین قلیونی‌های سیار حدود ۱۳۰ سال پیش و دوره قاجار

عکس/ عروسی ۱۵ سال پیش شهرام صولتی با نازینه شهبازی

عکس/ ناصرالدین شاه قاجار ۱۴۰ سال پیش به همراه ملیجک دربار

عکس/ واکنش تند عضو دفتر رهبری به ادعای یک روزنامه

عکس/ کاخ گلستان برفی حدود ۱۳۰ سال پیش و در دوره قاجار

عکس/ زن و مردی بر روی سنجاق نقره بازمانده از ۲ هزار سال پیش و دوران اشکانی

عکس/ شمال شهر سرسبز تهران قدیم در دهه ۴۰

عکس/ قابی صمیمانه از بازیگران سریال مانکن در پشت صحنه

عکس/ بازی والیبال مختلط در پارک حدود ۲۴ سال پیش در تهران

عکس/ نمایی حیرت انگیز از مسیر راه‌آهن در دل کوه‌های زاگرس حدود ۸۰ سال پیش

عکس/ پدیده طبیعی و حیرت انگیز زندان برنجه در تکاب آذربایجان غربی

عکسی زیبا و حیرت انگیز از دماوند که برنده جایزه شد

عکس/ خوش و بش مهناز افشار و همسرش با وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی

عکس/ سلفی مشترک نیکی کریمی و مهراوه شریفی نیا در دهه ۹۰

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

جولانی به بغداد دعوت شد

کاهش چشمگیر محبوبیت نتانیاهو در میان صهیونیست‌ها

قیمت روز گوشی شنبه ۲۷ بهمن ۱۴۰۳ + جدول

علیرضا خمسه کیست؟/ از ستاره‌ای در آسمان کمدی تا زندگی خانوادگی

فیلم/ پیام عاشقانه همسر علیرضا خمسه در سالگرد ازدواجشان

عکس/ آخرین توئیت دانشجوی مقتول درباره دانشگاه تهران

آیا موج سرما دوباره به ایران برمی‌گردد؟

عکس/ زنان در حال شستن لباس در جوی آب ۵۴ سال پیش در چهارراه سیروس

عکس/ ساعت ۸۰هزار دلاری جولانی

دکتر سرزعیم: بانک توسعه تعاون در یک افق نزدیک به یک بانک مدرن تبدیل می‌شود

فیلم/ نمایی بی نظیر از توچال و دماوند در یک قاب

دکتر پهلوانی: مدیران باید مدیریت پارتویی و مسئله محوری را در دستور کار قرار دهند

عکس/ قابی دیده نشده از ظریف در پشت صحنه سریال مهران مدیری

گزارش بورس امروز شنبه ۲۷ بهمن ۱۴۰۳

با «ترنج کارت» بانک دی، سود، تخفیف و تسهیلات بگیرید

بازیکن سابق پرسپولیس جنجال به پا کرد

نسخه جدید همراه بانک تجارت به‌روزرسانی شد

قیمت شیرینی شب عید تغییری نخواهد داشت

عکس/ سلفی خبرساز باراک اوباما به شایعات جنجالی درباره همسرش

عکس/ چهره بامزه بهنوش طباطبایی و مهدی پاکدل ۳۳ سال پیش در کودکی

هشدار پرسپولیس به کارتال درباره عالیشاه‌

عکس/ خوشحالی والیبالیست‌های سپاهان با کنایه به پرسپولیس

فیلم/ شوخی مهران غفوریان با فوت خودش در برنامه تلویزیونی

عکس/ ستاره پرسپولیس پدر شد

عکس/ مراسم عروسی محمدرضا شاه و فرح ۶۵ سال پیش در کاخ گلستان

معرفی خدمات و محصولات بانک رفاه کارگران در نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پتروشیمی و پالایش

جزئیات گازگرفتگی ۵۰ نفر در یک مدرسه دخترانه در شاهین‌دژ

پرداخت بیش از ۸،۷۵۳ میلیارد ریال تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج و فرزندآوری توسط موسسه اعتباری ملل

عکس/ ترکیب احتمالی النصر مقابل پرسپولیس

اینفوگرافی/فعالیت دهه هشتادی‌ها در دیوار

سفر قریب‌الوقوع مسعود پزشکیان به ایلام

ماشاریپوف به دربی می‌رسد!

فیلم/ حمله نظامیان اسرائیلی به یک مراسم عروسی

فیلم/ تحویل سه اسیر اسرائیلی به صلیب سرخ در خان یونس

فیلم/گرفتار شدن خودرو‌ها در کولاک گردنه الماس

مدیرکل خوابگاه‌های دانشگاه تهران استعفا کرد

عکس/ خاورمیانه منجمد می‌شود

عکس/ کارگاه حرفه و فن در یک هنرستان ۷۰ سال پیش

۲ سناریوی مهم پیش روی قیمت دلار

جزئیات تازه از تخلف ۱۳ میلیون دلاری کاغذ

عکس/ ‏کهن‌ترین سند کاربرد نام ایران در نقش رستم با قدمت ۲۰۰۰ سال

فیلم/ حال و هوای مردم ۹۷ سال پیش در میدان نقش جهان

چرا به مادر ۳۷ ساله اجازه سقط جنین داده نشد؟

بازار مسکن رسما سکته کرد

سهم ۲ میلیارد دلاری قاچاق لوازم خانگی از بازار ایران

توان موشکی ایران چقدر است؟

عکس/ تمرین تیم آلومینیوم در هوای مه‌آلود

فیلم/ جولان همای سعادت در پاک جنگلی تندوره

بانک ملی ایران پیشرو در ارائه خدمات دیجیتال درمانی

عکس/ ورود ناظر بازی پرسپولیس و النصر به تهران