عایشه الدبس، نخستین زن دولت جدید سوریه کیست؟

اقتصاد۲۴- عایشه الدبس یکی از شخصیت‌های برجسته و تأثیرگذار در صحنه سیاسی و اجتماعی سوریه است. او به‌تازگی به‌عنوان رئیس دفتر امور زنان در دولت موقت سوریه منصوب شده و با این انتصاب، جایگاه خود را به‌عنوان یکی از پیشگامان حقوق زنان در این کشور تثبیت کرده است. این گزارش به بررسی زندگی، دستاورد‌ها و نقش او در دولت جدید سوریه می‌پردازد.

عایشه الدبس کیست؟

پیشینه و تحصیلات

عایشه الدبس در یکی از شهر‌های شمالی سوریه به دنیا آمد و از همان دوران جوانی به فعالیت‌های اجتماعی و بشردوستانه علاقه‌مند شد. او تحصیلات خود را در رشته علوم اجتماعی به پایان رساند و سپس به فعالیت‌های مرتبط با توانمندسازی زنان و حقوق بشر روی آورد.

الدبس با استفاده از دانش و تجربیات خود در این زمینه، توانست شبکه‌ای گسترده از افراد و نهاد‌های مرتبط با مسائل زنان را در سوریه به‌وجود آورد. این شبکه نه تنها به حمایت از زنان در مسائل حقوقی و اجتماعی پرداخت، بلکه به آن‌ها در حوزه‌های گوناگونی، چون آموزش، اشتغال و خودکفایی اقتصادی کمک کرد. تلاش‌های او الهام‌بخش بسیاری از فعالان اجتماعی در سوریه و حتا فراتر از آن شد.

یکی از اقدامات برجسته او، راه‌اندازی برنامه‌هایی برای ارتقای آگاهی زنان در مناطق روستایی بود، جایی که دسترسی به منابع و اطلاعات محدود بود. او با همکاری نهاد‌های محلی و بین‌المللی توانست آموزش‌هایی در زمینه حقوق زنان، سلامت و مهارت‌های حرفه‌ای ارائه دهد. این تلاش‌ها به بهبود وضعیت زندگی بسیاری از زنان در مناطق محروم انجامید.

الدبس همچنین در رویارویی با چالش‌های ناشی از جنگ داخلی سوریه، فعالیت‌های خود را به حوزه‌های کمک‌رسانی و حمایت از پناه‌جویان گسترش داد. او با سازماندهی کارگاه‌ها و جلسات مشاوره، به زنان آسیب‌دیده از جنگ کمک کرد تا بتوانند با مشکلات خود مقابله کرده و زندگی تازه‌ای را آغاز کنند.

عایشه الدبس در تمام فعالیت‌های خود بر اهمیت همکاری و هم‌بستگی تأکید داشت. او باور داشت که تغییرات مثبت در جامعه تنها با تلاش‌های جمعی و آگاهی‌بخشی امکان‌پذیر است. دستاورد‌های او در زمینه حقوق بشر و توانمندسازی زنان، نام او را به‌عنوان یکی از چهره‌های پیشرو در این عرصه مطرح کرده است (مجله حقوق بشر سوریه، ۲۰۲۴).

فعالیت‌های بشردوستانه

عایشه الدبس، که به عنوان یکی از چهره‌ها در عرصه فعالیت‌های بشردوستانه شناخته می‌شود، نقش مهمی در کمک به آوارگان و زنان آسیب‌دیده از جنگ داخلی سوریه بازی کرده است. در سال‌های نخستین بحران سوریه، هنگامی‌که جنگ شدت گرفت و وضعیت انسانی در مناطق گوناگون این کشور به طرز فزاینده‌ای بحرانی شد، عایشه به سرعت خود را در خط مقدم امدادرسانی یافت. او در شهر ادلب، یکی از شهر‌های آسیب‌دیده سوریه، به انجام فعالیت‌های بشردوستانه پرداخت و تلاش‌های زیادی برای ارائه خدمات آموزشی، بهداشتی و روانی به زنان و کودکان کرد. این اقدامات او باعث شد که هزاران نفر از زنان و کودکان در این مناطق که شدیداً از جنگ آسیب دیده بودند، از فرصت‌هایی برای درمان روحی و جسمی و بهبود وضعیت زندگی برخوردار شوند.

عایشه افزون‌بر فعالیت‌های خود در سوریه، در ترکیه نیز در زمینه حمایت از آوارگان سوری فعال بود. او در تلاش بود تا شرایط زندگی این افراد را که از خانه و کاشانه خود رانده شده بودند، بهبود بخشد. در این راستا، او به همکاری با سازمان‌های مختلف پرداخته و با فراهم آوردن منابع آموزشی و خدمات روانی، کمک‌های فراوانی به بازسازی زندگی آوارگان کرده است. گزارش‌های سازمان ملل متحد در سال ۲۰۲۳ نیز به شجاعت و تلاش‌های بی‌وقفه او در حمایت از زنان و بازسازی سوریه اشاره کرده‌اند، که گواهی بر تأثیرات مثبت و گسترده فعالیت‌های او در این حوزه است.

نقش در دولت موقت سوریه

انتصاب عایشه الدبس به‌عنوان رئیس دفتر امور زنان در دولت موقت سوریه، نقطه عطفی در مسیر حرفه‌ای او به شمار می‌رود و اهمیت ویژه‌ای دارد. این انتخاب نه تنها تأکیدی بر توانمندی‌های او در عرصه‌های مختلف اجتماعی و سیاسی است، بل‌که او را به نخستین زنی تبدیل کرد که چنین منصبی را در دولت جدید سوریه بر عهده می‌گیرد. در وضعیتی که زنان در بسیاری از جوامع درگیر جنگ و بحران معمولاً از عرصه‌های تصمیم‌گیری سیاسی و اجتماعی کنار گذاشته می‌شوند، عایشه با ورود به این منصب، گام بزرگی در جهت تغییر و اصلاح بر داشته است.

دفتر امور زنان تحت رهبری عایشه الدبس، با طراحی و اجرای برنامه‌هایی جامع و هدفمند برای حمایت از زنان در ابعاد مختلف زندگی اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، به تلاش برای ارتقاء جایگاه زنان در جامعه سوریه پرداخته است. عایشه بر این باور است که حضور فعال و مؤثر زنان در فرآیند‌های تصمیم‌گیری می‌تواند نه تنها به توانمندسازی آنها کمک کند، بلکه در روند بازسازی سوریه نقشی حیاتی ایفا کند. این دیدگاه به‌ویژه در شرایط فعلی که سوریه با چالش‌های زیادی مواجه است، به‌عنوان یک پیشرفت مهم در راستای تحکیم حقوق زنان و مشارکت آنان در سیاست‌های کلان کشور به شمار می‌رود. مصاحبه‌های عایشه الدبس با رسانه‌های معتبر، از جمله شبکه العربیه در نوامبر ۲۰۲۴، نشان‌دهنده تأکید او بر اهمیت این موضوع و نقش زنان در بازسازی سوریه است.

دیدگاه‌ها و اهداف عایشه الدبس

عایشه الدبس در مصاحبه‌های گوناگون خود بار‌ها بر این نکته تأکید کرده است که زنان سوری باید در تمامی عرصه‌ها از فرصت‌های برابر با مردان برخوردار باشند. این موضع او نه‌تنها نشان‌دهنده تعهدش به حقوق زنان است، بلکه بازتابی از نگرش پیشرفته و مترقی او به توسعه اجتماعی و اقتصادی سوریه نیز می‌باشد. عایشه به‌طور مداوم بیان می‌کند که جامعه سوریه بدون مشارکت فعال زنان نمی‌تواند به پیشرفت و توسعه پایدار دست یابد. او بر این باور است که زنان باید در روند‌های تصمیم‌گیری سیاسی، اجتماعی و اقتصادی حضور پررنگی داشته باشند تا فرآیند بازسازی کشور به درستی و به‌طور جامع انجام شود.

یکی از اولویت‌های اصلی عایشه در دوران مسئولیتش توانمندسازی زنان و ارتقای سطح آگاهی آنها در مورد حقوق‌شان بوده است. او همواره در تلاش است تا با برنامه‌های آموزشی و اطلاع‌رسانی، زنان را با حقوق خود آشنا کند و به آن‌ها ابزار‌های لازم برای مشارکت مؤثر در جامعه را بدهد. افزون‌براین، او برنامه‌هایی را برای آموزش مهارت‌های شغلی به زنان طراحی کرده است تا آنان بتوانند در اقتصاد نقش مؤثرتری بازی کنند و از این طریق به استقلال مالی و اجتماعی دست پیدا کنند. این برنامه‌ها نه‌تنها به بهبود وضعیت اقتصادی زنان کمک می‌کند، بلکه به نوبه خود تأثیرات مثبت و ماندگاری در تقویت موقعیت اجتماعی آنان دارد. گزارش‌های منتشر شده در خبرگزاری آناتولی در سال ۲۰۲۲ به روشنی از تلاش‌های مستمر عایشه برای پیشبرد این اهداف و تحقق یک جامعه عادلانه‌تر برای زنان سوری خبر می‌دهند.

چالش‌ها و موانع

با وجود دستاورد‌های شایان‌توجهی که عایشه الدبس در زمینه حمایت از زنان و بازسازی سوریه به دست آورده  با چالش‌های متعددی نیز روبه‌رو بوده است. یکی از بزرگ‌ترین موانع پیش روی او، مقاومت برخی از گروه‌های سنتی و محافظه‌کار در برابر تغییرات اجتماعی و پیشرفت‌های زنان است. این گروه‌ها معمولاً با دیدگاه‌های محدود و سنتی نسبت به نقش زنان در جامعه، از مشارکت فعال آن‌ها در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی حمایت نمی‌کنند. چنین نگرش‌هایی باعث شده که عایشه با موانع زیادی در مسیر اجرای برنامه‌های خود روبه‌رو شود.

بیشتر بخوانید: اسعد حسن شیبانی کیست؟ دیپلمات برجسته سوری که وزیر خارجه شد

این چالش‌ها به ویژه در وضعیتی که کشور درگیر بحران‌های داخلی و مشکلات اقتصادیست، می‌توانند اجرایی کردن برنامه‌های توانمندسازی زنان را دشوارتر کنند. با این حال، عایشه الدبس با تلاش‌های بی‌وقفه و پشتکار خود، کوشش کرده بر این موانع غلبه کند. او با آگاهی‌بخشی و گفت‌و‌گو با فعالان اجتماعی و گروه‌های مختلف، توانسته است حمایت‌های گسترده‌ای از سوی فعالان حقوق زنان و بخش‌هایی از جامعه که خواهان تغییر و پیشرفت هستند، جلب کند. این حمایت‌ها به او این امکان را داده که هم‌چنان به راه خود ادامه دهد و به‌طور مستمر برای تحقق حقوق زنان و ترویج مشارکت آنان در تمامی جنبه‌های زندگی اجتماعی، اقتصادی و سیاسی تلاش کند.

برنامه‌های آینده عایشه الدبس

عایشه الدبس برای آینده برنامه‌های گسترده و بلندپروازانه‌ای در نظر دارد که می‌تواند تأثیر زیادی در ارتقای وضعیت زنان سوریه و پیشبرد حقوق بشر در این کشور داشته باشد. یکی از این برنامه‌ها، ایجاد شبکه‌ای از سازمان‌های غیردولتی و نهاد‌های مدنیست که هدف آن حمایت از حقوق زنان در سراسر سوریه است. این شبکه می‌تواند بستری برای هم‌افزایی تلاش‌های مختلف برای توانمندسازی زنان فراهم کند و به ایجاد ارتباطات مؤثر بین سازمان‌ها و گروه‌های مختلف اجتماعی کمک کند. عایشه با این ابتکار، امیدوار است که بتواند به‌طور سیستماتیک و پایدار بر مشکلات زنان در سوریه تمرکز کند و راه‌حل‌های عملی برای بهبود وضعیت آنان پیدا کند.

افزون‌براین، او قصد دارد با همکاری دولت و نهاد‌های بین‌المللی، پروژه‌هایی برای بازسازی مناطق جنگ‌زده و توانمندسازی زنان در این مناطق اجرا کند. جنگ داخلی سوریه موجب تخریب گسترده زیرساخت‌ها و آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی زیادی شده است. عایشه با آگاهی از نیاز‌های اساسی این مناطق، می‌خواهد با اجرای پروژه‌های بازسازی و کمک به زنان در این مناطق، فرصتی برای شروع دوباره و بازسازی جامعه فراهم کند.

عایشه همچنین در تلاش است تا قوانینی را برای حمایت از حقوق زنان و کاهش تبعیض جنسیتی در سیستم قضایی سوریه تصویب کند. او به‌ویژه بر این باور است که تغییر در ساختار حقوقی و قضائی کشور می‌تواند به ارتقای جایگاه زنان در جامعه کمک کرده و از وقوع تبعیض‌های بیشتر جلوگیری کند. این تلاش‌ها در کنفرانس بین‌المللی حقوق زنان که در ژنو در سال ۲۰۲۳ برگزار شد، مورد توجه قرار گرفت و عایشه از آن به عنوان فرصتی برای جلب حمایت‌های بین‌المللی در راستای تحقق اهداف خود بهره‌برداری کرد.

تأثیرگذاری در سطح بین‌المللی

او نه تنها در داخل سوریه، بل‌که در سطح بین‌المللی نیز به‌عنوان یک چهره برجسته و تأثیرگذار شناخته می‌شود. او با حضور فعال در کنفرانس‌های گوناگون و سازمان‌های بین‌المللی، به بحث و تبادل نظر درباره حقوق زنان و مسائل انسانی پرداخته است. از جمله این کنفرانس‌ها می‌توان به نشست‌های حقوق بشر و حقوق زنان اشاره کرد که در آن‌ها تجربیات خود را به اشتراک گذاشته و بر اهمیت مشارکت زنان در فرآیند‌های تصمیم‌گیری اجتماعی و سیاسی تأکید کرده است. این تلاش‌ها سبب شده تا عایشه به‌عنوان یک پیشرو در زمینه برابری جنسیتی و حقوق بشر در منطقه شناخته شود.

فعالیت‌های بین‌المللی عایشه نه تنها موجب آگاهی‌بخشی به مسائل زنان در سوریه و منطقه خاورمیانه شده، بلکه او را به نمادی از مقاومت و تلاش برای تحقق برابری جنسیتی تبدیل کرده است. به ویژه در شرایطی که جنگ و بحران‌های سیاسی در سوریه به سختی بر زنان اثر گذاشته است، او با ایستادگی در برابر این چالش‌ها و ادامه مبارزه برای حقوق زنان، الگوی بسیاری از فعالان حقوق بشر در سراسر جهان شده است. فعالیت‌های او در سطح بین‌المللی نیز موجب جلب توجه به وضعیت زنان سوریه و تلاش برای بهبود شرایط آنان در این دوران دشوار شده است.