نشانه‌های اختلال در یادگیری ریاضی

اقتصاد۲۴- اختلال یادگیری ریاضی یا دیسکلکولیا را ضعف عملکردی در آموزش و استفاده از مفاهیم ریاضی تعریف می‌کنند. این در حالی است که سطح هوشی افراد مبتلا به این اختلال کاملا عادی است.

اختلال یادگیری ریاضی به‌گونه‌ای است که نمی‌توان آن را با معضلاتی اساسی درحوزه آموزش مانند کمبود آموزش و امکانات آموزشی یا ناتوانی‌های ذهنی توضیح داد.

این اختلال یادگیری کوچک‌ترین مفاهیم مرتبط با ریاضی را برای فرد پیچیده کرده یا از بین می‌برد، مفاهیمی مانند گفتن زمان، شمردن پول و انجام محاسبات ذهنی، یادگیری و یادآوری اعداد، شمارش اعداد، درک مفاهیم ریاضی، تشخیص اعداد، خواندن یا نوشتن اعداد، به خاطر سپاری جدول ضرب، محاسبات ریاضی، درک روابط فضایی، روابط بین اعداد، کوچکی و بزرگی اعداد و... مواردی هستند که برای مبتلایان به اختلال یادگیری ریاضی مشکل‌آفرین است.

برای شناسایی و تشخیص افراد مبتلا به این اختلال باید به این موضوع توجه کرد که بروز این اختلال در تمامی افراد به یک شکل نیست و هر یک ممکن است تظاهر متفاوتی داشته باشند، اما در حالت کلی افراد مبتلا به اختلال اعم از کودک و بزرگسال ریاضیات را گیج‌کننده و یادگیری آن را دشوار می‌دانند.

شاید برایتان جالب باشد که بدانید دیسکلکولیا یا اختلال یادگیری ریاضی در بسیاری موارد با اختلال یادگیری در خواندن یا نارساخوانی همراه است.

اختلال یادگیری ریاضی کودکان چیست؟

اختلال یادگیری ریاضی که به آن «دیسکلکولیا» گفته می‌شود، نوعی اختلال عصبی است که بر توانایی کودک در درک و انجام محاسبات ریاضی تأثیر می‌گذارد. این اختلال مانند اختلال خواندن (دیسلکسیا) یک مشکل یادگیری خاص است که ارتباطی با میزان هوش یا تلاش کودک ندارد. کودکانی که دچار این مشکل هستند، ممکن است در انجام ساده‌ترین محاسبات دچار مشکل شوند و درک مفاهیم پایه ریاضی مانند جمع، تفریق، ضرب و تقسیم برای آنها دشوار باشد.

این اختلال معمولاً در دوران ابتدایی تحصیلی آشکار می‌شود، زمانی که از کودکان انتظار می‌رود مهارت‌های اولیه ریاضی را یاد بگیرند. کودکانی که دیسکلکولیا دارند، ممکن است نتوانند الگو‌های عددی را تشخیص دهند یا درک کنند که یک عدد نشان‌دهنده چه مقدار یا حجمی است. همچنین مشکلاتی در شمارش، تشخیص اعداد، به خاطر سپردن جدول ضرب و حل مسائل ریاضی کلامی از دیگر چالش‌هایی است که این کودکان تجربه می‌کنند.

اختلال یادگیری ریاضی می‌تواند تأثیر منفی بر اعتمادبه‌نفس کودک بگذارد، زیرا ممکن است آنها احساس کنند که نسبت به همسالان خود درک کمتری از مفاهیم درسی دارند. این مسئله می‌تواند منجر به ایجاد استرس، اضطراب و حتی پرهیز از انجام تکالیف ریاضی شود. والدین و معلمان ممکن است به اشتباه تصور کنند که کودک تنبلی می‌کند یا به اندازه کافی تلاش نمی‌کند، در حالی که مشکل اصلی ناشی از نحوه پردازش اطلاعات عددی در مغز اوست.

علل دقیق دیسکلکولیا هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما تحقیقات نشان می‌دهند که این اختلال می‌تواند به دلیل تفاوت در عملکرد بخش‌هایی از مغز که مسئول پردازش اعداد و مفاهیم ریاضی هستند، ایجاد شود. این اختلال می‌تواند ارثی باشد و در برخی موارد با دیگر اختلالات یادگیری مانند اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) همراه شود.

برای کمک به کودکانی که دچار اختلال یادگیری ریاضی هستند، روش‌های آموزشی ویژه‌ای وجود دارد که می‌تواند به آنها کمک کند مفاهیم را به روش‌های ساده‌تر و با استفاده از ابزار‌های بصری یا تکنولوژی بهتر درک کنند. حمایت‌های روانی و تشویق مداوم از سوی والدین و معلمان نقش بسیار مهمی در پیشرفت این کودکان دارد. ایجاد یک محیط آموزشی که در آن کودک احساس امنیت و حمایت کند، می‌تواند تأثیر بسزایی در افزایش انگیزه و پیشرفت تحصیلی او داشته باشد.

میزان شیوع اختلال ریاضی

مطالعات متخصصان نشان می‌دهد ۳ تا ۶ درصد جمعیت مدارس به این اختلال دچار هستند. همچنین حدود ۱۱ درصد از کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی با کمبود نیز با این اختلال دست به گریبان هستند.

برآورد‌های دیگر نیز نشان می‌دهد که به صورت کلی ۵ تا ۱۰ درصد از افراد، مبتلا به اختلال یادگیری ریاضی هستند.

درباره شیوع این اختلال درمیان دختران و پسران نیز نظر دانشمندان جالب است. آنها معتقدند در میزان شیوع اختلال میان دو جنس تفاوتی وجود نداشته و این موضوع که پسر‌ها در ریاضیات بهتر از دختر‌ها هستند تنها یک افسانه و غیرواقعیست.

نشانه‌های ابتلا به اختلال ریاضی

- مشکل در تخمین زدن، مانند تخمین مدت زمان طولانی شدن چیزی یا ارتفاع سقف

- مشکل با اعداد و ارقام

- دشواری در یادگیری چهار عمل اصلی (جمع، تفریق، ضرب و تقسیم)

- دشواری در درک نمودار‌ها و جداول

- محاسبه پول

- مشکل در به خاطر سپردن شماره‌های تلفن و پستی

- مشکل در گفتن زمان و ساعت

- ضعف در مهارت‌‎های ادراکی

- معکوس گویی اعداد مثلا ۱۲ به جای ۲۱ یا ۱۴۷ به جای ۷۴۱

- توانایی نداشتن در درک برنامه ریزی مالی یا بودجه، حتی گاهی اوقات در یک سطح اساسی، به عنوان مثال، تخمین هزینه اقلام در سبد خرید

- عدم توانایی در درک و به خاطر سپردن مفاهیم، قوانین، فرمول‌‎ها و توالی‌‎های ریاضی

- جهت گیری ضعیف حتی با وجود قطب‌نما

در موارد بسیار شدید ممکن است فرد به فوبیای ریاضی مبتلا شود. حتی کودک مبتلا به این اختلال ممکن است از مشارکت در بازی‌هایی که به شمارش مداوم یا امتیازدهی مداوم نیاز دارند پرهیز کند.

علت ابتلا به اختلال ریاضی

در ادامه به برخی از مواردی که می‌تواند باعث ابتلا به این اختلال شود می‌پردازیم.

مشکلات بینایی – فضایی: وجود چنین مشکلی می‌تواند بر درک کودک از اشکال هندسی نیز تاثیر بگذارد تا جایی که کودک مربع را را شش ضلعی یا دایره تفسیر می‌کند. برخی دیگر از کودکان نیز در درک بصری اعداد با مشکل مواجه می‌شوند این گروه از کودکان در تشخیص اعدادی مانند (۲و۶)، (۸و۷)، (۴و۶) با دشواری‌های مواجه هستند.

بیشتر بخوانید: اختلال غذا خوردن احساسی چیست؟+ راه درمان

رشد شناختی: افراد مبتلا به ضعف در رشد شناختی قادر به درک صورت مسئله ریاضی، درک مفهوم عددی و انتخاب روش موثر شمارش نیستند.

حافظه: دانش‌آموزان مبتلا به مشکلات حافظه در مبحث معادلات جبری و امثال آن توانایی به خاطر آوردن معانی علائم خاص را ندارد و دانش‌آموزی که یک روز پیش از امتحان از روش حل مساله آگاه بود روز امتحان دچار اشتباه می‌شود. در موارد شدیدتر دانش‌آموز از به یادآوردن مراحل مورد، مراحل حل معادلات جبری، حل مسائل سخت‌تر، معانی علائم و اصطلاحات مرتبط و ... ناتوان است. در مواردی کودک حتی قادر به یادآوردن عمال اصلی و ساده مرتبط با مساله نیست.

مشکل در ادراک زبان ریاضی: برای موفقیت در حل مسائل ریاضی فرد باید به خوبی با زبان ریاضی و اصطلاحات مرتبط با آن همچون بزرگتر از، کوچکتر از، مساوی و معادله و... آشنا باشد. دانش آموزانی که توانایی درک این زبان را ندارند نه توان درک اصطلاحات ریاضی را دارند و نه می‌توانند مسائل ریاضی را حل کنند.

راهکار‌هایی برای بهبود اختلال یادگیری ریاضی

حقیقت آن است که اگر اختلال یادگیری ریاضی در همان مراحل ابتدایی یا حتا اواسط آن تشخیص و درمان نشود زندگی روزمره و موفقیت تحصیلی فرد تحت تاثیر آن قرار می‌گیرد. در ادامه به راهکار‌هایی برای درمان این اختلال می‌پردازیم.

به گزارش جامعه ۲۴، افرادی مانند متخصصین یادگیری، روانشناسان آموزشی و نوروسایکولوژیست‌هایی، که در خصوص درمان اختلالات یادگیری و به‌ویژه اختلال یادگیری ریاضی تخصص دارند راهکار‌هایی را برای کمک به درک کودک از ریاضیات پیشنهاد می‌دهند از جمله برنامه‌های تدریس طراحی شده و ویژه، بازی‌های یادگیری مبتنی بر ریاضیات، ممارست در تمرین مهارت‌های ریاضی توسط دانش آموز.

بازی‌درمانی برای درمان اختلال ریاضی: این روش شامل شمارش اعداد و تکرار معکوس آنها، توپ بازی همراه با تکرار اعداد، شنیدن موسیقی، قرار دادن چشم بند و تشویق او به راه رفتن در جهت‌های مختلف، تغییر حرکت چشم با نور چراغ قوه و چرخش توپ روی بدن است.

کاردرمانی در اختلال ریاضی: این روش یکی از موثرترین و مفیدترین شیوه‌های درمان اختلال ریاضیات است. در این شیوه کاردرمانگر با ارزیابی‌های دقیق و انجام تست‌های مختلف، مسائلی مانند مهارت‌های پایه‌ای ریاضی و پیش نیاز‌های شناختی آن، حافظه، توجه و مهارت‌های ادراکی بینایی را در کودک مورد سنجش قرار می‌دهد. همچنین کاردرمانگر می‌تواند از طریق ارتباط با مدرسه و معلمان مشکلات محیطی تاثیر گذار در عملکرد دانش آموز را مورد بررسی قرار داده تا سرانجام با توجه به نتایج حاصل از ارزیابی اهداف درمانی را مشخص کند.

ارتباط با مدرسه: این یکی از شیوه‌هایی است که والدین می‌توانند از آن استفاده کرده و ضمن پیشبرد مراحل درمانی، شرایط مدرسه را نیز برای فرزند خود بهبود بدهند. در این وضعیت والدین می‌توانند با معلم فرزند خود به صورت خصوصی صحبت کرده و معلم را در جریان وضعیت و نیاز‌های آموزشی او قرار دهند.

یک فضای درسی آرام، استفاده از ماشین حساب در کلاس ریاضیات و امتحانات، وقت اضافی برای انجام تست‌ها و امکان ضبط موارد مطروحه در کلاس درس مواردی هستند که والدین می‌توانند برای بهبود شرایط فرزند خود در مدرسه تقاضا کنند.