سایه سنگین جنگ، تبعیض و انزوای سیاسی بر سر زنان؛ سال ۲۰۲۴ برای زنان جهان چگونه گذشت؟ + ویدئو

اقتصاد۲۴-سال ۲۰۲۴ برای زنان یک سال چالش‌برانگیز بود. درحالی که آتش بمب و خمپاره بر سر زنان خاورمیانه سایه افکند، در نقاط دیگر جهان شرایط برای زنان به گونه دیگری رقم خورد. این سال، به‌عنوان نقطه‌ای عطف در تاریخ مبارزات جنسیتی، شبیه به آینه‌ای بود که نه تنها پیشرفت‌های جزئی، بلکه عقب‌نشینی‌های جدی و خطرناک را نیز به نمایش گذاشت. در میان آتش جنگ و خونریزی، در شرایطی که زنان در خاورمیانه تحت بمباران و خشونت‌های بی‌رحمانه قرار داشتند، در نقاط دیگر جهان، ظاهراً فضا برای پیشرفت بازتر شده بود، اما آیا واقعاً اینطور بود؟

سیاست در سال ۲۰۲۴ همچنان در بندِ موانع ساختاریِ سخت و نرم علیه زنان باقی ماند. در حالی که نزدیک به نیمی از جمعیت جهان در انتخابات مختلف شرکت کردند، حضور زنان در پارلمان‌ها و نهاد‌های تصمیم‌گیری روندی نزولی به خود گرفت. در بیش از ۶۰ درصد از کشور‌هایی که نتایج انتخابات آنها اعلام شد، تعداد زنان در پارلمان کاهش یافت. کشور‌های بزرگی، چون هند، آمریکا، و فرانسه، که در ظاهر پیشرفت‌های زیادی در زمینه حقوق زنان به دست آورده بودند، در عمل شاهد کاهش تعداد زنان در جایگاه‌های کلیدی بودند. حتی در آمریکا، که در انتخاباتی سرنوشت‌ساز بین کامالا هریس و دونالد ترامپ، شانس زنان برای رسیدن به قدرت در مواجهه با مردانِ تمام‌عیار به‌طور آشکار کاهش یافت.

اما این تمام ماجرا نبود؛ در گوشه و کنار جهان، زنان همچنان درگیر بحران‌های انسانی و سیاسی بی‌سابقه‌ای بودند. در سالی که سازمان ملل گزارش داد، بیش از ۶۱۲ میلیون زن و دختر درگیر جنگ‌ها و درگیری‌های مسلحانه بودند، زنان در خاورمیانه و آفریقا بار سنگینی را به دوش کشیدند. سودان، اما همچنان از پیامد‌های جنگ جاری که بیش از یک سال به طول انجامیده، رنج می‌برد. گزارش «٢» نیز از نقض‌های سیستماتیک حقوق بشری علیه ده‌ها زن و دختر، با سنین ۷ تا ۵۰ سال، خبر می‌دهد. بر اساس گزارش سازمان زنان در منطقه شاخ آفریق «SIHA»، بیش از ۹۰٪ از موارد تجاوزی که زنان در سودان تجربه کرده‌اند، در قالب تجاوزات گروهی بود. البته زنان سودان در برابر این جرایم خود را سازماندهی کردند و کمپین «همه با هم علیه تجاوز و خشونت جنسی» را در تاریخ ۲۴ می‌آغاز کردند. این در حالی بود که در یمن، زنان در شرایطی دشوار مجبور بودند به‌جای ایفای نقش‌های حیاتی انسانی، در پشت قوانین سخت‌گیرانه و محدودکننده پنهان شوند. در اسرائیل و فلسطین، زنان به‌ویژه در جنگ‌ها هدف حملات بی‌رحمانه قرار گرفتند، جایی که زنان و کودکان ۷۰ درصد از تلفات را تشکیل می‌دهند.

با این حال، در میان این نابسامانی‌ها، لحظاتی از امید و مقاومت نیز ظهور کردند. در مکزیک، کلودیا شینبام به عنوان اولین رئیس‌جمهور زن کشور سوگند یاد کرد، و در فرانسه، حق سقط جنین به‌عنوان یک حق قانونی به رسمیت شناخته شد. این اقدامات، هرچند کوچک در مقیاس جهانی، اما به‌عنوان نشانه‌ای از اراده ملت‌ها در راه برابری جنسیتی به شمار می‌آیند. با این حال، همچنان در بسیاری از کشورها، از جمله لهستان و افغانستان، حقوق باروری و آزادی‌های اساسی زنان همچنان در معرض تهدید‌های جدی قرار دارد. 

بیشتر بخوانید:تاریخ ۳۰ سال کنشگری؛ بررسی جامعه‏‌شناسانه کنشگری زنان ایرانی در سال‏‌های بعد از انقلاب

در این میان، نگاه به سال ۲۰۲۵، سی‌امین سالگرد اعلامیه پکن، فرصتی است برای بازنگری در تعهدات جهانی به حقوق زنان. این اعلامیه که در سال ۱۹۹۵ توسط ۱۸۹ کشور به تصویب رسید، هدفی بلندپروازانه برای تحقق برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان داشت. اما ۳۰ سال بعد از آن، جهان همچنان در بحران‌های مشابهی دست و پا می‌زند. چه در سیاست و چه در زندگی روزمره، زنان همچنان با قوانینی که به‌طور نظام‌مند آنان را نادیده می‌گیرد، مواجه هستند. از جمله این مسائل، محدودیت‌های جدی در دسترسی به آموزش، بهداشت و حقوق باروری است که در برخی کشور‌ها زنان را به شرایطی واپس‌گرایانه سوق داده است.

در نهایت، سال ۲۰۲۴ برای زنان، بیشتر از آنکه سال پیشرفت باشد، سالی بود از آزمون اراده و مقاومت. از افق‌های تاریک خاورمیانه تا دستاورد‌های کوچک، اما مهم در کشور‌های دیگر، چیزی که واضح است این است که زنان هرگز تسلیم نخواهند شد. آنان در برابر نظام‌ها و سیاست‌های ناعادلانه ایستاده‌اند و این در حالی است که هنوز راهی طولانی برای تحقق برابری جنسیتی و حقوق برابر در پیش دارند. در جهانی که به نظر می‌رسد هر روز قوانین ناعادلانه بیشتری بر سر زنان سنگینی می‌کند، اتحاد و آگاهی زنان می‌تواند کلید تغییر باشد. آینده‌ای که هنوز در انتظار است، آینده‌ای که نیاز به مبارزه و فریاد زنانی دارد که از هر بند و محدودیتی رها می‌شوند.

منبع: امتداد