گزارش سال ۲۰۲۴ یونیسف درباره کودکان جهان

اقتصاد۲۴- «آینده برای کودکان جهان چگونه است؟»؛ این سوالی است که یونیسف به‌تازگی در گزارشی از جهانیان پرسیده است. همزمان با پایان سال ۲۰۲۴ میلادی، یونیسف در این گزارش با بررسی وضعیت کودکان در سرتاسر جهان، به چگونگی آینده کودکان پرداخته و نوشته که فرزندان آینده، اقدامات و تصمیمات امروز را به ارث خواهند برد.

در گزارش سال ۲۰۲۴ یونیسف آمده، متأسفانه کودکان امروزی در دنیایی پر از بحران، فقر و تبعیض زندگی می‌کنند؛ جایی که بسیاری از افراد از فرصت‌هایی برای به‌کارگیری کامل پتانسیل خود محرومند.

این گزارش درباره وضعیت کودکان جهان به بررسی نیرو‌ها و روند‌هایی می‌پردازد که دنیای امروز ما را شکل و چگونگی شکل‌دهی آینده را بازتاب می‌دهند. این گزارش سه روند بزرگ را بررسی می‌کند که عمیقاً بر زندگی کودکان از هم‌اکنون تا دهه ۲۰۵۰ تأثیر می‌گذارد: تغییرات جمعیتی، بحران‌های آب‌وهوایی، محیطی و فناوری‌های مرزی. همچنین سه سناریو برای آینده ارائه می‌کند؛ سناریو‌هایی برای اینکه کودکان چگونه می‌توانند دنیای ۲۰۵۰ را تجربه کنند؟

از فهرست طولانی نیرو‌ها و روند‌هایی که جهان را شکل می‌دهند، این گزارش بر سه مورد تمرکز دارد که به ناچار جهان را برای کودکان در ربع‌قرن آینده شکل خواهند داد: انتقال جمعیتی، بحران‌های اقلیمی و زیست‌محیطی و فناوری‌های مرزی. هرکدام از این عوامل بر تجربیات روزانه کودکان، نحوه زندگی، یادگیری، تعامل و رشد آنها تأثیر می‌گذارد.

در پایان این گزارش راهکار‌هایی برای بهتر کردن زندگی کودکان در آینده مطرح شده و آمده: «باتوجه به آنچه امروز می‌توانیم انجام دهیم، مسئولیت ما روشن است: اکنون زمان شکل‌دادن به آینده‌ای بهتر برای هر کودک است.»

آینده‌ای با تغییر جمعیت

آینده کودکی مستقیماً با تغییرات جمعیتی تاریخی در حال وقوع در دنیای امروز ما مرتبط است. ما طولانی‌تر زندگی می‌کنیم، بچه‌های کمتری داریم و بیشتر جابه‌جا می‌شویم. برای کودکان، جابه‌جایی و مهاجرت می‌تواند از طریق افزایش ایمنی در برابر درگیری‌ها و بحران‌های اقلیمی، همچنین بهبود فرصت‌های آموزشی، مزایایی را به همراه داشته باشد.

اما خطراتی نیز دارد، ازجمله افزایش خطر استثمار و جدایی از مراقبان. در سال ۲۰۲۳، ۲۰/۸ میلیون کودک به‌تازگی در کشور‌های خود آواره شده‌اند، که عمدتاً به‌دلیل درگیری و بلایا بوده است. در میان اختلالات زیست‌محیطی فزاینده، این تعداد احتمالاً افزایش می‌یابد. الگو‌های جمعیتی و نحوه تفاوت آنها در مناطق مختلف، اساساً وضعیت کودکان را در آینده شکل و فرصت‌ها و تهدید‌هایی را برای رفاه کودکان به همراه خواهد داشت.

بیشتر بخوانید:اینفوگرافی/ بحران فقر مسکن در همه استان‌های ایران

پیش‌بینی می‌شود که در دهه ۲۰۵۰ تعداد کودکان در جهان تقریباً مشابه امروز باشد؛ حدود ۲/۳ میلیارد. اما این پیش‌بینی پایدار سایر تغییرات منطقه‌ای، اثرات پیری جمعیت و مهاجرت در داخل کشور‌ها را پنهان می‌کند.

باتوجه به زندگی بیشتر کودکان در شهر‌ها در دهه‌های آینده، اطمینان از سلامت و امنیت بیشتر مناطق شهری برای ساختن جهانی بهتر، ضروری است. تعداد کودکانی که در مناطق شهری زندگی می‌کنند ۳۳ درصد افزایش خواهد یافت و انتظار می‌رود نزدیک به ۶۰ درصد از کودکان در سطح جهان در محیط‌های شهری زندگی کنند.

درحال‌حاضر بیشترین شهرنشینی کودکان در آمریکای لاتین و کارائیب با ۸۴ درصد از کودکان ساکن شهرهاست و کمترین شهرنشینی در شرق و جنوب آفریقاست، به‌طوری‌که تنها ۴۵ درصد کودکان در شهر‌ها زندگی می‌کنند.

بدون مداخلات هدفمند، احتمالاً تعداد بیشتری از کودکان تا سال ۲۰۵۰ در جوامع شهری با تراکم بالا زندگی خواهند کرد، جایی که دسترسی به آب، مراقبت‌های بهداشتی و آموزش در حد مطلوب نیست و قرار گرفتن در معرض خشونت و مخاطرات زیست‌محیطی رفاه آنها را به خطر می‌اندازد. در ربع‌قرن آینده، دولت‌ها باید تغییرات جمعیتی را درک و پیش‌بینی کنند و با سیاست‌هایی پاسخ دهند که به تعهدات خود برای حمایت از حقوق کودکان در سطح استاندارد زندگی که به آنها اجازه می‌دهد بهترین استفاده را از آینده خود ببرند، عمل کنند.

کنوانسیون حقوق کودک (CRC) شامل اصولی است که می‌تواند تصمیم‌گیرندگان را برای سرمایه‌گذاری در آموزش باکیفیت، توسعه مهارت و معلمان بیشتر راهنمایی کند. با دسترسی بیشتر به خدمات بهداشتی و درمانی و شهر‌های دوستدار کودک این سرمایه‌گذاری‌ها می‌شود اطمینان حاصل کرد که کودکان در جوامعی که برای رفع نیاز‌های آنها طراحی و مجهز شده‌اند، زندگی می‌کنند.

بحران تغییرات اقلیمی، یک بحران برای حقوق کودکان

رشد کودکان قبل از اینکه اولین نفس خود را بکشند، تحت‌تأثیر محیط آنها قرار می‌گیرد. مغز، ریه‌ها و سیستم ایمنی در حال رشد آنها به‌طور منحصربه‌فردی در برابر آلودگی، بیماری و آب‌وهوای شدید مستعدند. همانطور که آنها رشد می‌کنند، هر قلمرو زندگی کودکان - از آموزش گرفته تا تغذیه، از ایمنی تا سلامت روان - توسط آب‌وهوا و محیط شکل می‌گیرد.

تقریباً یک‌میلیارد کودک در کشور‌هایی زندگی می‌کنند که در حال حاضر با خطرات اقلیمی و محیطی روبه‌رو هستند. با نقض محدودیت‌های زیست‌محیطی حیاتی توسط بشریت، کودکان در حال حاضر با محیطی غیرقابل پیش‌بینی و خطرناک‌تر از کودکان هر نسل قبلی کنار می‌آیند.

در سال ۲۰۵۰، تأثیرات آب‌وهوایی رشد خواهد کرد. پیش‌بینی‌های اقلیمی تا سال ۲۰۵۰، با افزایش احتمالی دمای جهانی ۱/۵ تا ۲ درجه سانتی‌گراد بالاتر از سطوح پیش از صنعتی‌شدن، تصویری هشداردهنده را نشان می‌دهند. این تأثیرات به‌شدت توسط جوان‌ترین و آسیب‌پذیرترین اعضای جهان ما احساس خواهد شد.

پیش‌بینی می‌شود که کودکان در سال ۲۰۵۰ در مقایسه با سال ۲۰۰۰ با افزایش چشمگیری در معرض خطرات شدید آب‌وهوایی مواجه شوند: انتظار می‌رود حدود ۸ برابر بیشتر کودکان در معرض امواج گرمای شدید قرار بگیرند. ۱/۷ برابر کودکان در معرض آتش‌سوزی شدید جنگلی، ۳/۱ برابر کودک در معرض سیل شدید رودخانه، ۱/۳ برابر در معرض خشکسالی شدید و ۱/۲ برابر در معرض طوفان‌های شدید گرمسیری قرار می‌گیرند.

فوریت پرداختن به تغییرات اقلیمی و تخریب محیط‌زیست هرگز بیشتر از این نبوده و پیامد‌های آن برای سلامت و رفاه کودکان و برای ثبات و انعطاف‌پذیری جوامع آنها عمیق است. ناتوانی در محافظت از کودکان در برابر بحران‌های اقلیمی و زیست‌محیطی نقض حقوق آنهاست. حفاظت از این حقوق امروز و آینده به‌معنای شناخت خطراتی است که کودکان با آن مواجه هستند و تأثیر آنها را درک می‌کنیم. اصول کنوانسیون حقوق کودک CRC)) در مورد حق زندگی، بقا و سلامت می‌تواند تصمیم‌گیرندگان را برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های مقاوم در برابر آب‌وهوا برای مدارس و خانه‌ها راهنمایی کند.

اصولی شامل؛ افزایش فناوری سبز، آموزش آب‌وهوا و اصلاح سیاست برای حذف تدریجی سوخت‌های فسیلی. آسیب‌پذیری‌ها و نیاز‌های منحصر‌به‌فرد کودکان باید در تمام اقدامات مربوط به بحران آب‌وهوایی منعکس شود.

برابری دیجیتال برای هر کودک

فناوری‌های تحول آفرین با سرعتی تصاعدی در حال پیشرفتند و در حال حاضر بر زندگی روزمره کودکان تأثیر می‌گذارند. فناوری‌هایی که امروز در حال توسعه و مدیریت آنهاییم، نه‌تنها بر نحوه یادگیری، کار و ارتباط نسل‌های آینده تأثیر می‌گذارد، بلکه بر رفاه آنها برای سال‌های آینده نیز تأثیر خواهد گذاشت و با این حال، شکاف دیجیتال همچنان آشکار است؛ امروزه نزدیک به ۲۶ درصد از مردم در کشور‌های کم‌درآمد در مقایسه با بیش از ۹۵ درصد در کشور‌های با درآمد بالا، به اینترنت متصل هستند. فقدان ارتباط در دنیای دیجیتال به‌معنای محرومیت از فرصت‌ها در حال و آینده است. رفع نکردن موانع برای کودکان در کشور‌های کم‌ارتباط، به‌ویژه برای آنهایی که در فقیرترین خانوار‌ها زندگی می‌کنند، به این معنی است که اجازه دهید نسلی که از قبل محروم شده است حتی بیشتر از آن عقب بماند.

همانطور که ما به سال ۲۰۵۰ و بعد از آن نگاه می‌کنیم، فناوری‌های مرزی نویدبخش پیشرفت‌های چشمگیری برای زندگی کودکانند. دیجیتالی‌شدن می‌تواند کودکان را توانمند کند. این به آنها اجازه می‌دهد تا یاد بگیرند، با دوستان خود ارتباط برقرار کنند و در عین حال پایه و اساس چشم‌انداز اقتصادی آینده خود را ایجاد کنند. اما این دیدگاه‌های مثبت فناوری تنها با انگیزه‌های مناسب، حاکمیت و مسئولیت‌پذیری قابل تحقق است. بدون آنها، کودکان با فرصت‌های ازدست‌رفته یا حتی آسیب مستقیم مواجه خواهند شد.

همانطور که ما به‌طور جمعی سعی می‌کنیم با فناوری‌های مرزی همگام شویم، حفاظت از زندگی و سلامت کودکان، ازجمله سلامت روان آنها، باید در اولویت باشد. فناوری به تنهایی دنیای بهتری نمی‌سازد: وعده آن تنها در صورتی محقق می‌شود که جوامع، دولت‌ها و شرکت‌ها حقوق کودک را در طراحی و کاربرد نوآوری‌ها گنجانده باشند. برای اطمینان از اینکه هر کودکی می‌تواند از پیشرفت‌های جدید - ازجمله هوش مصنوعی، انرژی‌های تجدیدپذیر نسل بعدی و پیشرفت‌های واکسن - استفاده کند، باید دسترسی عادلانه، مقررات قوی و طراحی کودک‌محور را تضمین کنیم.

سال ۲۰۵۰ برای کودکان چگونه می‌تواند باشد؟

گزارش امسال وضعیت کودکان جهان برای درک این‌که چگونه روند‌های بزرگ - همراه با سایر نیرو‌ها و روند‌های مهم - ممکن است بر آینده کودکی تأثیر بگذارد، سه سناریو را ارائه می‌دهد که در مورد اقدامات تصمیم‌گیرندگان، بسته به میزان پیشرفت آنها می‌گوید آینده کودکان چگونه خواهد بود. آینده‌ای که براساس روند‌های معمول کسب‌وکار شکل می‌گیرد.

آینده‌ای که با توسعه تأخیری شکل می‌گیرد (که در آن تصمیم‌گیرندگان مسیر پراکنده‌تری را انتخاب می‌کنند که منجر به نابرابری بیشتر و تخریب محیط‌زیست می‌شود) و آینده‌ای که با توسعه شتابان شکل می‌گیرد (که در آن تصمیم گیرندگان مسیری فراگیرتر و پایدارتر را انتخاب می‌کنند.) پیشرفت‌های حاصل‌شده در چند دهه اخیر زندگی کودکان را بهبود بخشیده است و در آینده هم ادامه خواهد داشت. مسیر بقا، امید به زندگی و تکمیل تحصیلات در هر سه سناریو همچنان در حال افزایش است.

در سایر جنبه‌های زندگی کودکان، آینده کمتر امیدوارکننده به‌نظر می‌رسد. جهان می‌تواند به مکانی نابرابرتر تبدیل شود که تحت‌تأثیر درگیری‌ها و رویداد‌های آب‌وهوایی شدید قرار گیرد، جایی که بحران یادگیری ادامه دارد و تعداد بسیار زیادی از کودکان همچنان محرومیت‌های متعددی را تجربه می‌کنند.

این سناریو‌ها نتایج احتمالی‌اند، نه پیش‌بینی؛ آنها فراخوانی برای تأمل و اقدامند: شکل دادن به آینده از آن ماست. پیشرفت‌ها و سرمایه‌گذاری‌هایی که امروز و سال‌های آینده انجام می‌دهیم، پتانسیل تغییر چشمگیری پیش‌بینی‌ها برای کودکان فردا را دارد.

داده‌های دقیق در مورد رفاه کودکان ابزار قدرتمندی برای شکل‌دادن به سیاست‌ها، الهام بخشیدن به اقدامات و ایجاد دنیایی است که در آن هر کودک می‌تواند رشد کند. دسترسی به مجموعه آماری برای آمار‌های حیاتی در مورد بقا، توسعه و حفاظت از کودکان در کشور‌ها و مناطق در سراسر جهان، ضروری است.

به آینده گوش کن

کودکان و جوانان عوامل قدرتمند تغییرند و ایده‌ها و دیدگاه‌های جدیدی را به ارمغان می‌آورند که می‌تواند به شکل دادن به آینده‌ای بهتر برای همه ما کمک کند. مشارکت معنادار آنها در حکمرانی و تصمیم‌گیری به جامعه جهانی کمک می‌کند، اولویت‌های آنها را درک کند و بستری را برای کودکان و جوانان فراهم می‌کند تا شنیده شوند و جدی گرفته شوند.

بیشتر بخوانید:آسیب‌های اجتماعی حاصل افزایش خانه‌های اشتراکی

همانطور که ما دنیای بهتری را برای هر کودک تصور می‌کنیم، راهنمای ما باید همچنان کنوانسیون حقوق کودک (CRC) باقی بماند. برای ۳۵ سال، CRC از بهبود زندگی کودکان بی‌شماری در سراسر جهان حمایت کرده است. این به‌طور مداوم سنگ محک برای دولت‌ها، سازمان ملل متحد و سیستم چندجانبه، کسب‌وکار‌ها و جامعه مدنی است که سیاست‌ها، رویکرد‌ها و عملکرد‌های خود را در قبال چالش‌های امروز و فردا توسعه می‌دهند.

اصول CRC باید در کانون توجه قرار گیرد و ما باید سیاست‌ها و برنامه‌هایی را متمرکز کنیم تا کودکان سیاره‌ای قابل سکونت را به ارث ببرند، از حداقل استاندارد زندگی برخوردار شوند و از جامعه برابرتر و جهانی صلح‌آمیز بهره‌مند شوند. ما باید برای تحقق حقوق کودک، رویکردی آینده‌محور داشته باشیم. ما می‌توانیم بهترین آینده ممکن را برای همه کودکان از طریق اقدام قاطع و مشارکتی تضمین کنیم.

یونیسف توصیه می‌کند که دولت‌ها و بخش عمومی، مشاغل، سازمان‌های غیردولتی و حقوق بشری و جامعه مدنی در سه حوزه اولویت‌دار بسیج شوند؛ برای انتقال جمعیتی آماده شوید که شامل این موارد می‌شود: سرمایه گذاری در دوران کودکی، آموزش ابتدایی و متوسطه، گسترش تربیت معلم و ایجاد شغل برای جوانان، گسترش سیستم‌های حمایت اجتماعی پاسخگوی شوک ازجمله مرخصی والدین با حقوق و مزایای جهانی کودکان، حصول اطمینان از دسترسی به خدمات فراگیر باروری، جنسی و سلامت مادر و در عین حال ترویج برنامه‌ریزی خانواده آگاهانه، ایجاد شهر‌های دوستدار کودک با فضا‌های امن، زیرساخت‌ها و حمایت از کودکان حاشیه‌نشین، حفظ دسترسی عادلانه به خدمات در مناطق روستایی که با کاهش جمعیت مواجهند و تضمین عدالت بین‌نسلی در جوامع پیر و اولویت‌دادن به حقوق کودکان و خدمات عمومی.

تاب‌آوری آب‌وهوا را گسترش دهید که شامل این موارد می‌شود: تاب‌آوری آب‌وهوا را در برنامه‌ریزی‌ها و زیرساخت‌های محلی، ازجمله مدارس و مراکز بهداشتی ادغام کنید، سرمایه‌گذاری در آموزش آب‌وهوا برای تجهیز کودکان برای ساختن آینده‌ای پایدار، اطمینان حاصل کنید که نیاز‌های کودکان در برنامه‌های سازگاری ملی و استراتژی‌های آب‌وهوایی مورد توجه قرار گرفته است، سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر و ترویج راه‌حل‌هایی برای کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای تا ۴۳ درصد تا سال ۲۰۳۰، اجرای عملیات بازسازی اکوسیستم و مدیریت پایدار زمین در مقیاس بزرگ و تقویت مدیریت پسماند و مبارزه با آلودگی.

همچنین اتصال دیجیتال و طراحی ایمن را برای هر کودک ارائه دهید که شامل این موارد می‌شود: از طریق سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و رفع موانع استفاده کامل، از برابری دیجیتال مراقبت کنید، ارتقای سواد و مهارت‌های دیجیتال در میان کودکان و مربیان، تکمیل‌کننده آموزش سنتی، تقویت قوانین برای حمایت از حقوق کودکان در محیط‌های دیجیتال، ازجمله انواع جدید جرائم، رهنمود‌های اخلاقی را برای توسعه فناوری با تمرکز بر حریم خصوصی، حفاظت از داده‌ها و مسئولیت‌پذیری اتخاذ کنید و حکمرانی مبتنی بر حقوق برای فناوری‌های جدید، با مکانیسم‌های نظارتی برای پیش‌بینی خطرات را اجرایی کنید.

همانطور که به سال ۲۰۵۰ نگاه می‌کنیم، با یک انتخاب روبه‌روییم. ما می‌توانیم به مسیر فعلی خود ادامه دهیم و آینده‌ای را به‌خطر بیاندازیم که میلیون‌ها کودک در آن جا مانده‌اند، یا می‌توانیم مسیر متفاوتی را انتخاب کنیم؛ مسیری که هر کودک در آن شکوفا شود و دنیای اطراف خود را شکل دهد.

اکنون زمان شکل‌دادن به آینده‌ای بهتر برای هر کودک است.