اقتصاد۲۴- گروههای سنی به دستهبندیهای جمعیتی گفته میشود که براساس سن افراد انجام میشود و هدف آن تحلیل بهتر خصوصیات اجتماعی، روانی و رفتاری افراد در مراحل مختلف زندگی است.
این دستهبندیها به پژوهشگران، سیاستگذاران و سازمانهای مختلف کمک میکند تا نیازها، قابلیتها و محدودیتهای افراد در هر گروه سنی را شناسایی کنند. به طور معمول، این گروهها شامل دوران کودکی، نوجوانی، بزرگسالی و سالمندی هستند که هرکدام ویژگیهای خاص خود را دارند.
در دوران کودکی، که معمولاً از تولد تا حدود ۱۲ سالگی تعریف میشود، رشد جسمانی و ذهنی افراد به سرعت اتفاق میافتد. در این مرحله، افراد به آموزشهای پایهای و حمایتهای خانوادگی نیاز دارند. پس از آن، دوران نوجوانی آغاز میشود که سنین ۱۳ تا ۱۹ سالگی را شامل میشود. این دوره با تغییرات فیزیکی، روانی و اجتماعی همراه است و افراد به سمت استقلال و شکلگیری هویت فردی حرکت میکنند.
بزرگسالی، که از ۲۰ سالگی آغاز میشود، شامل مراحل مختلفی مانند جوانی، میانسالی و سالمندی است. در این دوره، افراد به بلوغ کامل رسیده و اغلب وارد بازار کار، تشکیل خانواده و ایفای نقشهای اجتماعی میشوند. سالمندی، که معمولاً از حدود ۶۰ سالگی به بعد در نظر گرفته میشود، با کاهش تدریجی تواناییهای جسمی و گاهی ذهنی همراه است. با این حال، این دوران میتواند فرصتی برای بازنگری در زندگی و بهرهمندی از تجربههای گذشته باشد.
کودکی دورهای از زندگی است که از زمان تولد آغاز شده و تا حدود ۱۲ سالگی ادامه مییابد. این مرحله شامل دوران نوزادی (۰ تا ۲ سالگی)، خردسالی (۳ تا ۶ سالگی) و کودکی میانی (۷ تا ۱۲ سالگی) است. هدف اصلی تعریف این گروه سنی، توجه به نیازهای آموزشی، عاطفی و جسمانی کودکان است. در این دوران، رشد فیزیکی و ذهنی بهسرعت اتفاق میافتد و کودکان برای توسعه مهارتهای پایهای مانند زبانآموزی، تعاملات اجتماعی و شناخت محیط اطراف به حمایت والدین، مربیان و جامعه نیاز دارند.
نوجوانی مرحلهای حساس و انتقالی از زندگی است که از حدود ۱۳ سالگی آغاز شده و تا پایان ۱۹ سالگی ادامه دارد. این دوره با بلوغ جسمی و جنسی، تغییرات روانی، و جستجوی هویت فردی همراه است. نوجوانان در این سن به سمت استقلال از خانواده گرایش پیدا میکنند و مهارتهای اجتماعی و شغلی خود را گسترش میدهند. هدف تعریف این گروه سنی، شناخت چالشها و نیازهای مرتبط با بلوغ و کمک به نوجوانان در عبور موفق از این مرحله برای ورود به بزرگسالی است.
بزرگسالی دورهای طولانی و پربار از زندگی است که از ۲۰ سالگی شروع شده و تا حدود ۵۹ سالگی ادامه دارد. این مرحله به چند زیرگروه تقسیم میشود: جوانی (۲۰ تا ۳۹ سالگی) که افراد معمولاً به تحصیل، اشتغال و تشکیل خانواده میپردازند، و میانسالی (۴۰ تا ۵۹ سالگی) که دوره تثبیت موقعیتهای شغلی و اجتماعی است. هدف از تعریف این گروه سنی، درک نیازهای شغلی، خانوادگی و اجتماعی افراد برای حمایت بهتر از آنها در این مراحل مهم زندگی است.
سالمندی از ۶۰ سالگی به بعد آغاز میشود و آخرین مرحله از چرخه زندگی است. این دوره معمولاً با بازنشستگی، کاهش فعالیتهای شغلی و تغییرات جسمانی و گاهی روانی همراه است. هدف از تعریف این گروه سنی، فراهم کردن شرایط مناسب برای حفظ کیفیت زندگی سالمندان، حمایت از آنها در مواجهه با چالشهای مرتبط با پیری و استفاده از تجربههای ارزشمندشان در جامعه است. سالمندی میتواند فرصتی برای بازنگری در زندگی و پرداختن به فعالیتهای شخصی و معنوی باشد.
تعریف گروههای سنی در ایران ممکن است در برخی موارد با استانداردهای جهانی تفاوتهایی داشته باشد. این تفاوتها معمولاً به دلایل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاستهای داخلی کشورها ایجاد میشود. در ادامه به مقایسه آنها میپردازیم:
در ایران، گروههای سنی بر اساس چارچوبهای فرهنگی، مذهبی و سیاستهای آموزشی و اجتماعی تعریف میشوند:
بیشتر بخوانید:ویتامینی که مصرف زیاد آن منجر به حمله قلبی میشود
۱. کودکی: شامل سنین ۰ تا ۱۲ سال است و دوران قبل از دبستان و تحصیلات ابتدایی را در بر میگیرد.
۲. نوجوانی: به طور معمول شامل سنین ۱۳ تا ۱۸ سال است و با دوره متوسطه اول و دوم همپوشانی دارد.
۳. جوانی: از ۱۸ تا حدود ۳۰ سالگی تعریف میشود و در این مرحله افراد وارد دانشگاه یا بازار کار میشوند.
۴. میانسالی و سالمندی: سالمندی در ایران معمولاً از ۶۰ سالگی به بعد در نظر گرفته میشود و بازنشستگی رسمی نیز در این سن آغاز میشود.
در جهان، گروههای سنی بیشتر بر اساس استانداردهای سازمان ملل متحد و سازمان جهانی بهداشت (WHO) تعریف میشوند:
۱. کودکی: شامل سنین ۰ تا ۱۴ سال است.
۲. نوجوانی: از ۱۵ تا ۱۹ سالگی ادامه دارد و بر مبنای معیارهای توسعه انسانی، مرحله عبور به بزرگسالی محسوب میشود.
۳. جوانی: معمولاً از ۲۰ تا ۳۴ سالگی تعریف میشود.
۴. سالمندی: در جهان، سالمندی از ۶۵ سالگی به بعد در نظر گرفته میشود، که با نظام بازنشستگی بسیاری از کشورها هماهنگ است.
۱. مرزبندی سنی: در ایران، دوران کودکی و نوجوانی ممکن است به دلیل ساختار آموزشی و فرهنگی کمی کوتاهتر یا دقیقتر تعریف شود.
۲. بازنشستگی و سالمندی: در ایران، سن سالمندی با سن بازنشستگی (۶۰ سالگی) همزمان است، در حالی که در کشورهای غربی معمولاً از ۶۵ سالگی آغاز میشود.
۳. جوانی: در ایران، جوانی تا حدود ۳۰ سالگی در نظر گرفته میشود که به دلیل طولانیتر بودن دوره تحصیل و تاخیر در ورود به بازار کار است.
این تفاوتها بازتابی از شرایط اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی هر کشور هستند و باعث میشوند رویکردها و سیاستها در حوزههای آموزشی، رفاهی و اجتماعی متفاوت باشد.