بررسی تمدید یک‌ساله شورا‌ها با تصمیمات جدید مجلس

اقتصاد۲۴- براساس برنامه‌ریزی صورت‌گرفته، نمایندگان مجلس شورای اسلامی در روز‌های یکشنبه و دوشنبه (۷ و ۸ بهمن‌ماه) جلسه علنی دارند تا به بررسی طرح‌ها و لوایح بپردازند. آن‌طورکه سخنگوی هیئت‌رئیسه مجلس گفته است یکی از دستورکار‌های این دو روز ادامه رسیدگی به طرح اصلاح قانون انتخابات شورا‌های اسلامی شهر و روستا است. اما نمایندگان چرا می‌خواهند این قانون اصلاح شود؟

مشکلی به‌نام تجمیع انتخابات

هفت‌ساله شدن عمر شوراها، چندی پیش از سوی «مهدی چمران»، رئیس شورای شهر تهران، مطرح شده بود و با انتقادات بسیاری همراه شد؛ از جمله دولت و برخی از نمایندگان مجلس. هر چند پیش از این موضوع هفت‌ساله شدن فعالیت شورا‌ها از سوی «ولی‌الله بیاتی»، سخنگوی کمیسیون امور داخلی کشور و شورا‌های مجلس و «علی‌اصغر نخعی‌راد»، نماینده مشهد و کلات، تکذیب شده بود، اما براساس آنچه «عباس گودرزی»، سخنگوی هیئت‌رئیسه مجلس، گفته است جمعی از نمایندگان معتقدند باتوجه‌به اینکه امکان برگزاری هم‌زمان انتخابات شورا‌ها با فاصله کمی از تشکیل مجلس عملاً امکانپذیر نیست و تجمیع انتخابات در سال‌های پیش رو نیز یک امر ضروری است، ناگزیر دوره هفتم شورا‌ها اصلاح می‌شود.

یکی از موارد در طرح اصلاح قانون انتخابات شورا‌های شهر و روستا، بحث تمدید یک‌ساله دوره ششم شورا‌های شهر و روستا است که این پیشنهاد به‌گفته سخنگوی هیئت‌رئیسه مجلس از سوی تعدادی از نمایندگان دنبال می‌شود.

بررسی گفت‌و‌گوی چندوقت اخیر برخی از نمایندگان مجلس با رسانه‌ها، آنها دلایل متعددی برای تمدید دوره ششم شورا‌ها دارند که ایجاد فرصت زمانی برای ثبت نام داوطلبان میان دوره مجلس، برگزاری انتخابات تمام‌الکترونیک شورا‌ها و ایجاد فرصت برای اعمال اصلاحیه جدید قانون بر انتخابات آتی شورا‌ها بخشی از این دلایل به‌شمار می‌رود. اما ظاهراً افزایش عمر شورا‌ها جدی‌تر از حرف‌ها و مصاحبه‌ها است. دو هفته پیش بود که رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شورا‌های مجلس شورای اسلامی گفت انتخابات شورا‌های اسلامی شهر و روستا در سال آینده برگزار نخواهد شد. او گفته بود نسخ ماده ۲۲ قانون انتخابات ریاست‌جمهوری با تصویب نمایندگان مجلس در جریان رسیدگی به طرح اصلاح موادی از قانون تشکیلات، وظایف انتخابات شورا‌های اسلامی کشور صورت گرفت.

ایلنا از قول «محمدصالح جوکار» نوشته بود تاریخ جدید برگزاری انتخابات شورا‌های اسلامی شهر و روستا در جلسات بعدی مجلس مشخص خواهد شد. ظاهراً و براساس گفته‌های سخنگوی هیئت‌رئیسه مجلس این جلسات یکشنبه و دوشنبه پیش رو خواهد بود.

قانون انتخابات شورا چه می‌گوید؟

قانون انتخابات شورا‌های اسلامی شهر و روستا، چارچوب برگزاری انتخابات این شورا‌ها را تعیین می‌کند. این قانون تعیین می‌کند چه کسانی می‌توانند کاندیدا شوند، چه کسانی می‌توانند رأی دهند و روند برگزاری انتخابات چگونه است.

براساس این قانون، واجدین شرایط نامزدی در انتخابات شورا‌های اسلامی شهر و روستا، باید تابعیت جمهوری اسلامی ایران را داشته باشند، سن آنها حداقل ۲۵ سال تمام باشد (به‌جز اعضای شورا‌های اسلامی روستا که حداقل سن ۲۳ سال است)، نامزد‌ها از سلامت کامل جسمی و روحی برخوردار باشند و صلاحیت آنها توسط مراجع ذی‌صلاح تأیید شود. همچنین، داشتن سوء‌پیشینه قضائی و محکومیت‌های کیفری مانع از نامزدی می‌شود.

بیشتر بخوانید:سايه نظارت استصوابي بر سر انتخابات شوراها

مردم در حوزه انتخابیه خود می‌توانند در انتخابات شورا‌های اسلامی شهر و روستا شرکت کنند و به کاندیدا‌های مورد نظر خود رأی دهند. تعداد اعضای شورا‌های اسلامی شهر‌ها باتوجه‌به جمعیت آنها متفاوت است و در روستا‌ها معمولاً پنج عضو انتخاب می‌شوند. روند انتخابات با ثبت‌نام داوطلبان شروع می‌شود و پس از بررسی صلاحیت‌ها، تبلیغات انتخاباتی انجام می‌گیرد و درنهایت، انتخابات برگزار و اعضای شورا‌ها انتخاب می‌شوند. نظارت بر برگزاری انتخابات توسط نهاد‌های نظارتی مانند شورای نگهبان انجام می‌گیرد.

قانون انتخابات شورا‌های اسلامی شهر و روستا شامل جزئیات بیشتری مانند نحوه تشکیل شعب اخذ رأی، روش شمارش آرا و موارد دیگر است. البته ذکر این نکته لازم است که این قانون ممکن است در طول زمان با اصلاحات و تغییراتی مواجه شود.

اجازه مجلس به وزارت کشور برای برگزاری غیرهمزمان انتخابات شورا‌ها

در ادامه طرح اصلاح موادی از قانون تشکیلات وظایف و انتخابات شورا‌های اسلامی کشور نمایندگان مجلس روز ۲۴ دی در جریان ادامه رسیدگی به گزارش کمیسیون امور داخلی کشور و شورا‌ها در مورد این طرح اصلاح موادی از قانون تشکیلات وظایف و انتخابات شورا‌های اسلامی کشور با تصویب ماده ۵۳ این طرح موافقت کردند. براساس این اصلاح مجلس شورای اسلامی وزارت کشور را مکلف کرد تا باتوجه‌به شرایط اقلیمی استان‌ها، فرایند انتخابات را به‌گونه‌ای تنظیم کند که رأی‌گیری در حداکثر پنج جمعه متوالی برگزار شود و چنانچه به‌دلیل ضرورت برگزاری انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس شورای اسلامی تأخیر لازم باشد، در تمام استان‌هایی که شامل حوزه‌های انتخابیه میان دوره مجلس است، انتخابات شورا‌های اسلامی شهر و روستا در اولین جمعه غیرمتوالی ممکن پس از سایر استان‌ها برگزار شود.

آیین‌نامه اجرایی این ماده ظرف سه ماه از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این قانون توسط وزارت کشور با همکاری هیئت مرکزی نظارت بر انتخابات شورا‌ها و شورای‌عالی استان‌ها تهیه و به تصویب هیئت وزیران می‌رسد.» به انتهای ماده الحاق می‌شود. همچنین، تبصره فعلی به‌عنوان تبصره ۱ اصلاح و یک تبصره به‌عنوان تبصره ۲ به شرح زیر به این ماده الحاق می‌گردد: «تبصره۲- ماده ۲۲ قانون انتخابات ریاست‌جمهوری اسلامی ایران با اصلاحات و الحاقات بعدی نسخ می‌گردد.»

چرا اصلاح؟

سال ۱۴۰۰ انتخابات ریاست‌جمهوری و ششمین دوره شورا‌های شهر و روستا برگزار شد و قرار بود در بهار ۱۴۰۴ انتخابات بعدی برگزار شود، اما سقوط بالگرد حامل رئیس‌جمهور وقت موجب شد تا انتخابات ریاست‌جمهوری زودهنگام و در ۸ تیر سال جاری برگزار شود. این مسئله سبب شد بین انتخابات ریاست‌جمهوری و شورا‌های اسلامی شهر و روستا فاصله ایجاد شود.

اگر انتخابات هفتمین دوره شورا‌های اسلامی در سال ۱۴۰۴ برگزار شود برای هم‌زمان شدن دوباره انتخابات شورا‌ها با ریاست‌جمهوری، مدت دوره هفتم شورا‌ها سه سال خواهد بود و در ۱۴۰۷ به پایان خواهد رسید. از همان زمان این سؤال مطرح شد آیا انتخابات شورا‌های اسلامی سال آینده برگزار می‌شود و دیگر با انتخابات ریاست‌جمهوری هم‌زمان نیست یا اینکه دوره ششم شورا تمدید می‌شود تا انتخابات مانند سابق برگزار شود؟ بحث هفت‌ساله شدن شورا‌ها بار‌ها با مخالفت نمایندگان مجلس روبه‌رو بود و از سوی مسئولان مربوطه از جمله رئیس شورای شهر تهران نیز تکذیب شده است. حالا باید منتظر دو جلسه پیش روی مجلس بود تا پاسخ مشخص شود.