چرا سیب زمینی گران شد؟/ کمبود سیب‌ زمینی، نتیجه بی‌توجهی دولت به ریال است

اقتصاد ۲۴- یکی از خبرسازترین اتفاقات در بازار طی هفته‌های اخیر، افزایش قابل‌توجه قیمت سیب‌ زمینی و سایر صیفی‌جات در بازار ایران است. این رشد قیمت سنگین از اوایل دی ماه آغاز شد و این روز‌ها به اوج خود رسیده است. گرانی‌ها و تورم شدیدی که طی چند ماه گذشته در اکثر کالا‌های بازار به صورت افسارگسیخته دیده می‌شود نگرانی مردم را چند برابر کرده که مسئله‌ای به حق است. این موضوع نه تنها فشار اقتصادی بر اقشار کم‌درآمد جامعه وارد کرده، بلکه زنگ خطر کمبود مواد غذایی اساسی را نیز به صدا درآورده است؛ اما چرا چنین اتفاقی رخ داده است و آیا به بهبود این وضعیت می‌توان امیدوار بود؟

گرانی نگران‌کننده ۱۰۰ درصدی سیب زمینی

بر اساس گزارش میدانی خبرنگار اقتصاد ۲۴ از بازار‌های تهران و سایر کلان‌شهرها، قیمت سیب‌ زمینی در دی‌ماه سال جاری به حدود ۷۰ هزار تومان در هر کیلوگرم رسیده است؛ در حالی که تنها یک ماه پیش این محصول با قیمتی در حدود ۳۳ هزار تومان عرضه می‌شد. به همین ترتیب، قیمت سایر صیفی‌جات مانند گوجه‌فرنگی، بادمجان و خیار نیز افزایش چشمگیری داشته است. نرخ صیفی‌جات طی یک ماه اخیر بین ۳۰ تا ۱۰۰ درصد افزایش داشته و این روند همچنان ادامه‌دار است. 

نکته تلخ جاییست که برخی از مغازه‌ها از شرایط پیش آمده سوء استفاده کرده و محصولات بی‌کیفیت و بعضا غیرقابل استفاده را با قیمت‌های سنگینی عرضه می‌کنند. به عنوان مثال دیده شده یک کیلو سیب‌ زمینی سبز جوانه‌زده‌ای که بخش زیادی از آن دورریز است، کیلویی ۵۰ هزار تومان فروخته می‌شود.

سود فروش به همسایه بیشتر است

دلایل مختلفی را می‌توان برای این افزایش قیمت‌ها برشمرد که برخی از آنها به شرایط داخلی کشور و برخی دیگر به عوامل خارجی بازمی‌گردد. یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش قیمت، صادرات بی‌رویه این محصولات به کشور‌های همسایه است که برخی از مسئولان مربوطه نیز طی چند روز گذشته به آن اذعان داشته‌اند. کاهش ارزش پول ملی، صادرات را برای کشاورزان و واسطه‌ها بسیار جذاب کرده است، چراکه فروش محصولات به دلار یا ارز‌های دیگر، درآمد بیشتری نسبت به عرضه در بازار داخلی برای آنان ایجاد می‌کند. به‌ویژه کشور‌های همسایه مانند عراق، افغانستان و پاکستان به دلیل تقاضای بالا برای سیب‌ زمینی و صیفی‌جات ایران، به بازار‌های اصلی صادراتی تبدیل شده‌اند.

بیشتر بخوانید: افزایش شوکه کننده قیمت سیب‌زمینی؛ هرکیلو سیب زمینی ۶۰ هزار تومان

مصطفی دارایی‌نژاد، رئیس پیشین اتحادیه بارفروشان، پیش‌تر بیان کرده بود دلیل اصلی گرانی سیب‌ زمینی صادرات این محصول است. با کاهش ارزش پایه پولی کشور، عرضه این محصول در بازار داخل برای کشاورز و دلال‌ها صرفه اقتصادی ندارد. برخی دیگر هم معتقدند سرمازدگی اخیر بسیاری از نقاط کشور و تغییرات آب‌وهوایی باعث کاهش تولید برخی محصولات کشاورزی شده است. در مناطقی از کشور که سیب‌ زمینی و صیفی‌جات عمدتاً کشت می‌شوند، تأخیر در برداشت محصولات و کاهش کیفیت تولید به دلیل سرمای شدید، عرضه به بازار داخلی را محدود کرده است.

ترمز صادرات صیفی‌جات کشیده نخواهد شد

حال سوال اصلی آن است که چرا صادرات صیفی‌جات در شرایط حساس کنونی متوقف نمی‌شود؛ تامین نیاز بازار داخلی طبیعتا باید مهم‌تر صادرات‌های خرد کشاورزان باشد، اما هنوز این روند ادامه دارد. به گفته برخی از فعالان این حوزه، بنابر قوانین موجود، برای جلوگیری از صادرات یک محصول کشاورزی، باید حداقل شش ماه قبل به کشاورزان اطلاع داده شود تا برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام دهند. به همین دلیل، امکان توقف فوری صادرات وجود ندارد. این‌طور که پیداست باید خود را برای دیدن کمیابی بیشتر سیب‌ زمینی در بازار و افزایش سرسام‌آور قیمت صیفی‌جات آماده کنیم.

وضعیت قیمت صیفی‌جات به ویژه سیب زمینی نگران‌کننده است

به گزارش اقتصاد ۲۴؛ افزایش قیمت سیب‌ زمینی و صیفی‌جات در ایران نتیجه ترکیبی از عوامل داخلی و خارجی است که نیاز به مدیریت و برنامه‌ریزی جامع دارد. بدون اعمال سیاست‌های مؤثر در زمینه صادرات، تولید و نظارت، این بحران می‌تواند به مشکلات بزرگ‌تر در زمینه امنیت غذایی و رفاه اجتماعی منجر شود. افزایش قیمت صیفی‌جات طی چند هفته اخیر تأثیرات گسترده‌ای بر معیشت مردم داشته و نمی‌توان آن را انکار کرد.

 اقشار کم‌درآمد که عمدتاً به این محصولات به‌عنوان مواد غذایی اصلی وابسته هستند، با کاهش قدرت خرید مواجه شده و معیشت آنها تا حد زیادی به خطر افتاده است؛ چرا که گرانی سنگین و ۱۰۰ درصدی صیفی جات، در کنار سایر موج‌های تورمی اتفاقی هولناک است. در نتیجه، تغذیه نامناسب و کاهش کیفیت رژیم غذایی در میان این گروه‌ها بیشتر به چشم می‌خورد. به طور کلی روزانه شاهد کاهش کیفیت و کمیت سفره‌های مردم هستیم و دولت هیچ توجهی به این هجوم اتفاقات بد اقتصادی ندارد.