بودجه ۱۴۰۴ منهای شفافیت/ بررسی محرمانه جداول بودجه؛ پول مردم کجا خرج می‌شود؟

اقتصاد۲۴- تاکنون تعدادی خبر در ارتباط با بودجه برخی نهاد‌ها در رسانه‌ها منتشر شده است، اما اخبار و اطلاعات مطرح شده بیشتر کلی‌اند و مشخص نیست چقدر قابل اتکا هستند.

از زمانی که دولت حسن روحانی بر سر کار آمد، انتشار کامل و با جزئیات لایحه بودجه تبدیل به یک سنت شد. مردم و رسانه‌ها به این محتوا دسترسی داشتند. با وجود آنکه جداول بودجه به صورت اطلاعات اولیه منتشر می‌شد، در مورد اعداد و ارقام کلانی که دولتی‌ها از بیت المال برای وزارتخانه‌ها و نهاد‌ها در نظر گرفته بودند گفت‌و‌گو‌های رسانه‌ای شکل می‌گرفت. این حداقل امکانی بود که رسانه‌ها و افکار عمومی برای اثرگذاری بر لایحه بودجه داشتند. گفت‌و‌گو‌ها گاهی باعث جرح و تعدیل برخی اعداد و ارقام نهاد‌های خاص می‌شد.

بودجه تقدیم مجلس شد، در کمیسیون بررسی شد، در صحن تصویب شد و به شورای نگهبان رفت؛ دریغ از یک ذره شفافیت.

اما حالا که اولین لایحه بودجه دولت مسعود پزشکیان به مجلس رفته، نه خبری از انتشار اعداد و ارقام است و نه گفت‌و‌گو از آنها؛ بخش دوم لایحه بودجه ۱۴۰۴ شامل جداول تفصیلی بودجه سال آینده است، یک ماه پیش با امضای رئیس جمهور به مجلس تقدیم شد.

ناگفته پیداست که جداول یادشده هم در کمیسیون و هم در صحن بررسی شده و نهایتا به شورای نگهبان ارسال شده‌اند، اما دریغ از آنکه محتوای آنها منتشر شود؛ گویا که مردم در این مورد نامحرم‌اند.

محسن زنگنه نایب رییس کمیسیون تلفیق بودجه از ارسال بخش دوم لایحه بودجه ۱۴۰۴ که به جداول بودجه مربوط است به شورای نگهبان خبر داده است. شورای نگهبان هم ایراداتی وارد کرد که در آخرین جلسات علنی مجلس، اصلاحاتی صورت گرفت و دوباره بدون آنکه مردم عدد و رقمی را ببینند و متوجه شوند، به شورا بازگشت.

بودجه نهاد‌های خاص که چندبرابر می‌شود؟

قاعدتا بر اساس نرخ تورم و سنت هر ساله، میزانی بودجه برخی نهاد‌ها و موسسات خاص که در جداول مختلف قرار می‌گیرند، افزایش چشمگیر پیدا می‌کند. مهدی پازوکی کارشناس بودجه اخیرا از تغییر بودجه موسساتی مثل موسسه امام خمینی مربوط به مصباح یزدی پدر معنوی جبهه پایداری روایت کرده است.

بیشتر بخوانید:صداوسیما؛ سازمانی با کمتر از ۱۲ درصد مخاطب که سهمی معادل ۴ وزارتخانه حیاتی می‌بلعد/ بودجه نجومی تلویزیون و اولویتِ وارونه در بحران معیشت!

او به وبسایت انتخاب گفته «بودجه جاری موسسه آقای مصباح در سال ۱۴۰۱ به میزان ۶۰.۸ میلیارد تومان بوده و در سال ۱۴۰۳ به ۴۳۲.۹ میلیارد تومان یعنی بیش از شش برابر شده است.» او ادامه داده است که «بودجه جامعه المصطفی ۱۷۰۰ میلیارد تومان است و بودجه دانشگاه شریف ۱۲۰۰ میلیارد تومان!» در این سکوت خبری مشخص نیست چه اعداد و ارقامی به موسسات پرحاشیه داده می‌شود.

کامبیز نوروزی: همه درآمد‌های دولت متعلق به مردم است؛ دولت باید گزارش دهد پول مردم را کجا خرج می‌کند

کامبیز نوروزی، حقوقدان در گفت‌و‌گو با خبرآنلاین منتشر نشدن جداول بودجه سال آینده را عجیب می‌خواند و می‌گوید: اولین نکته‌ای که ما باید به آن توجه کنیم این است که همه درآمد‌های دولت از آن ملت است. طبق اصل ۵۶ قانون اساسی، حاکمیت از آن ملت است؛ یکی از معانی ساده این اصل چنین است که آنچه از ثروت‌های روی زمین یا زیرزمینی کشور وجود دارد و در مالکیت خصوصی نیست متعلق به ملت است. به این ترتیب، به عبارت دیگر تمام درآمدی که دولت از طریق نفت، معادن، مالیات‌ها یا عملکرد شرکت‌های دولتی به دست می‌آورد متعلق به ملت است و دولت فقط براساس نمایندگی‌ای که ملت به او اعطا کرده باید عمل کند و امین ملت باشد.

این حقوقدان ادامه می‌دهد: اولین نکته‌ای که ما باید به آن توجه کنیم این است که همه درآمد‌های دولت از آن ملت است. طبق اصل ۵۶ قانون اساسی، حاکمیت ازآن ملت است؛ یکی از معانی ساده این اصل این است که آنچه از ثروت‌های روی زمین یا زیرزمینی کشور وجود دارد و در مالکیت خصوصی نیست متعلق به ملت است. به این ترتیب، به عبارت دیگر تمام درآمدی که دولت از طریق نفت، معادن، مالیات‌ها یا عملکرد شرکت‌های دولتی به دست می‌آورد متعلق به ملت است و دولت فقط براساس نمایندگی‌ای که ملت به او اعطا کرده باید عمل کند و امین ملت باشد.

او با بیان اینکه یکی از پایه‌های اصل آزادی، دسترسی به اطلاعات به عنوان حق حاکمیت ملی است می‌افزاید: درآمد دولت که به نمایندگی از ملت در اختیار قوه مجریه قرار دارد، طبق قانون بودجه هزینه می‌شود؛ بنابراین دولت موظف است که اطلاعات مربوط به اموال عمومی یعنی بودجه را منتشر کند. اگر کسی از طرف یک نفر دیگر پولی را خرج می‌کند باید به صاحب پول گزارش دهد که پول را کجا خرج می‌کند.

پنهان کاری با خلاف کاری بی ارتباط نیست

نوروزی با ابراز تاسف از پنهان کاری‌هایی که دولت‌ها در مورد حقوق ملت می‌کنند، می‌گوید: جای تعجب است که سازمان برنامه و بودجه یا نهاد ریاست جمهوری از انتشار جداول بودجه خودداری می‌کنند. معمولا پنهان‌کاری بی‌ارتباط با خلاف‌کاری نیست. کسانی که به درستی کار خود ایمان دارند هیچ‌وقت پنهان‌کاری نمی‌کنند، قانون بودجه مثل اطلاعات نظامی یا امنیتی نیست که آن را محرمانه کنند؛ محرمانه کردن جداول بودجه در زمان بررسی آن یک نقض آشکار حقوق ملت است. همچنین موجب این گمانه‌زنی است که در این جداول ارقامی پیش‌بینی شده که موجب ترس و نگرانی دولت از واکنش عمومی است؛ این کار خلاف قانونی اساسی، خلاف حق گردش آزاد اطلاعت و خلاف حق دسترسی به اطلاعات است؛ دولت باید پاسخ دهد که چرا در این مرحله که بودجه درحال بررسی است، جداول آن را برای عموم منتشر نکرده است.

بخش‌هایی از کابینه، به بده بستان با جناح‌های قدرت اهمیت می‌دهند

کامبیز نوروزی در ادامه می‌گوید: با کمال تاسف باید بگویم که تعدادی از همکاران دولت در طول چندماهی که از دولت جدید می‌گذرد نشان داده‌اند که به عهدی که آقای پزشکیان به ملت بسته اصلا وفادار نیستند، به امیدی که مردم به این دولت بستند وفا ندارند و حقوق ملت را در عمل به رسمیت نمی‌شناسند. بعضی از همکاران آقای پزشکیان در دولت متاسفانه در نهایت انفعال و بی‌عملی مستمرا در پی پنهان‌کاری و بیرون کردن مردم از حلقه گردش اطلاعات هستند.

این حقوقدان می‌افزاید: در حالی که آموزش‌وپرورش، دانشگاه‌ها و بسیاری از گروه‌های اجتماعی از نظر مالی در وضعیت بحرانی به سر می‌برند، بودجه تعداد زیادی از موسسه‌های خصوصی و غیردولتی بسیار افزایش پیدا کرده است. طبق اخبار غیر رسمی‌ای که می‌آید، بودجه سازمان صدا و سیما در حالی که از نظر فعالیت وضعیت بسیار بدی دارد بسیار افزایش پیدا کرده. به نظر می‌رسد که بخش‌هایی از کابینه بیش از آنکه به وظایف خود در مقابل ملت پایبند باشند و قواعد حقوقی و قانون اساسی را رعایت‌کنند، به بده بستان با جناح‌های قدرت بیشتر اهمیت می‌دهند.

چرا مردم باید بودجه موسسه مصباح یزدی را بپردازند؟

او در پاسخ به اینکه چه کسی از این وضعیت سود می‌کنند می‌گوید: طبیعتا مردم سودی نمی‌برند، کسانی از این وضعیت سود می‌برند که در لایه‌های پنهان قدرت به سر می‌برند و معمولا هم عملکرد آنها به ملت گزارش داده نمی‌شود. در مورد پرونده یک مدرسه علمیه در ازگل که مقداری زمین به شکل غیرقانونی به یک شخص حقیقی منتقل شده بود، هیچ‌کس گزارشی در این باره نداد. درباره همه موسسات، مثل موسسات امام خمینی متعلق به مرحوم مصباح یزدی، هیچ‌وقت گزارشی به ملت داده نشده که این بودجه کجا هزینه شده، و چرا باید مردم بودجه این تشکیلات را پرداخت‌کنند؟ چه دلیلی دارد که از جیب ملت برای اینها خرج شود، اما مدارس یا دانشگاه‌های کشور از اولین امکانات آموزشی محروم باشند؟

بیشتر بخوانید:مرزنشینان در بلاتکلیفی اقتصادی؛ نگاهی به کسری منابع بودجه ۱۴۰۴ برای مناطق مرزی ایران!

این حقوقدان معتقد است: کسانی از این وضعیت منتفع می‌شوند که در لایه‌های قدرت به سر می‌برند. متاسفانه جا‌هایی مثل معاونت حقوقی، سازمان مدیریت، سازمان برنامه و بودجه و بعضی از وزارتخانه‌ها چندان به فکر حقوق ملت نیستند و بیشتر با همان لایه‌های پنهان قدرت بده بستان دارند و با آنها وفادارند تا با حقوق ملت.

بعضی اعضای دولت وفاق را با تعظیم و تسلیم اشتباه گرفته‌اند

کامبیز نوروزی ادامه می‌دهد که اگرچه به پزشکیان نیز انتقاد وارد است، اما انتقاد بیشتری به اعضای دولت وارد است. اعضای کابینه وفاق را با تعظیم و تسلیم اشتباه گرفته‌اند و عملا هیچ‌کاری نمی‌کنند. رئیس جمهور که همه کار‌های مملکت را نباید انجام دهد؛ تعدادی معاونت و وزارتخانه و سازمان مثل معاونت اول، معاونت حقوقی، سازمان برنامه و بودجه هستند که مدیران ارشد آنها از همه امکانات مشروع و نامشروع برخوردارند. بودجه‌های هنگفتی خرج این سیستم عظیم می‌شود و اینها دچار چاقی مفرط‌اند. اما در عمل چه می‌کنند؟ رئیس جمهور که بودجه نمی‌نویسد؛ هر مسئولی در وزارتخانه‌ها بودجه خود را می‌گوید و نهایتا در سازمان برنامه و بودجه تصویب می‌شود، لایحه آن بیرون می‌آید و سپس به مجلس می‌رود و آنجا هم دستکاری می‌شود.

این حقوقدان می‌گوید متولیان دولتی در دولت باید پاسخ دهند که اگر بودجه‌ای از کمیسیون تلفیق مجلس بیرون می‌آید و مورد قبول دولت نیست، چرا حرف نمی‌زنند؟ اینجا است که آقایانی که در مسند‌های بلند نشسته و از امکانات متعدد بهره‌مند می‌شوند، وفاق را با تعظیم و تسلیم اشتباه گرفته‌اند. آنها به جای وفاق با مردم به سمت وفاق با کانون‌هایی حرکت می‌کنند که منافع آنها را به خطر می‌اندازد.

کامبیز نوروزی در پایان تاکید می‌کند: اینکه جداول بودجه منتشر نشده اتفاق بسیار بی‌سابقه‌ای است که در هیچ یک از دولت‌های گذشته سابقه ندارد و رفتاری کاملا خلاف حقوق ملت است.