مهمترین چالش پیش روی اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۴ چیست؟

اقتصاد۲۴- اقتصاد ایران در شرایط دشواری است. فشار تورمی، سایه تشدید تحریم‌ها و ریسک‌های سیاسی منطقه سبب شده است فضای اقتصاد ایران در سال پیش رو چندان قابل پیش‌بینی نباشد.

زهرا علی‌اکبری: مهمترین چالش اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۴ چیست؟ این سئوالی است که جمعی از مهمترین کارشناسان اقتصادی در ایران و همچنین برخی از مهمترین مدیران اقتصادی در سالیان گذشته بدان پاسخ دادند.

سال ۱۴۰۴ در حالی از راه رسید که هیچ یک ز اهداف پیش بینی شده در برنامه چشم انداز برای تبدیل ایران به کشور اول منطقه تحقق نیافته است. تشدید تحریم‌ها علیه ایران از یک سو و تغییر سیاست‌های اقتصادی و سیاسی از سال ۱۳۸۴ به این سو و با روی کار آدن دولت محمود احمدی‌نژاد سبب شد اهداف مد نظر همگی در حد ایده و آرمان باقی بمانند و امروز ایران رد قیاس با کشور‌های منطق وضعیت چندان مساعدی را نداشته باشد.

ولی‌الله سیف، رییس کل اسبق بانک مرکزی در گفت‌و‌گو با خبرگزاری خبرآنلاین هر چند یکی از مهمترین مشکلات پیش روی اقتصاد ایران را تورم می‌داند، اما می‌گوید: واقعیت این است که دولت چهاردهم در شرایط سختی مسئولیت اداره کشور را بر عهده گرفته است و از خارج گود نمی‌توان همه ایرادات و مشکلات را نتیجه عملکرد دولت دانست.

به نظر من حساسیت شرایط اقتضا می‌کند همه نهاد‌های حاکمیتی از هرگونه کمک و همراهی با دولت مضایقه نکنند. دولت نیازمند همراهی و مشارکت همه اقشار جامعه است و برای جلب مشارکت جمعی شفاف سازی و رفع ابهامات و سؤالاتی که در سطح جامعه و در فضای مجازی مطرح می‌شود بسیار مهم و اساسی است. اقداماتی از قبیل کاهش دخالت‌های تصدی‌گری دولت در اقتصاد و در مقابل تقویت نظارت، از بین بردن زمینه‌های فساد، کاهش تدریجی نرخ‌های دستوری و رانت‌های موجود در اقتصاد و شفاف‌سازی فرایند‌های مربوط به ارائه خدمات دولتی در شرایط فعلی اقتصاد از اهمیت بالایی برخوردار است. شناسایی و برخورد قاطع با هرگونه فساد و سوء جریان و همکاری با قوه قضائیه در این زمینه نیز موجبات دلگرمی و تقویت اعتماد عمومی را به دولت و نظام فراهم می‌آورد.

بیشتر بخوانید:تصویب بودجه ۱۴۰۴ در مجمع تشخیص مصلحت

وی درباره‌ی تورم نیز توضیحاتی مبسوط ارائه داد و گفت: تورم تحت تأثیر عوامل متعددی از جمله سیاست‌های اقتصادی داخلی، تحریم‌های بین‌المللی، نرخ ارز، قیمت نفت و شرایط جهانی قرار دارد. بر این اساس پیش‌بینی دقیق تورم برای سال آینده دشوار است، با این حال بر اساس روند‌های اخیر و گزارش‌های اقتصادی، انتظار می‌رود تورم در ایران همچنان در سطوح بالایی باقی بماند. البته دولت دستیابی به تورم تک رقمی را هدف گذاری کرده است، که مسلما" بدون تغییرات اساسی در سیاست‌های اقتصادی یا کاهش تحریم‌ها، تحقق اینهدف بعید به نظر می‌رسد.

در مجموع شواهد و قرائن نشان دهنده روند افزایشی تورم است. ساختار بودجه، ناترازی‌های نظام بانکی پیش‌بینی در مورد درآمد‌های ارزی و از همه مهمتر عدم برخورداری از روابط اقتصادی مناسب بین المللی عواملی هستند که کنترل و کاهش تورم را با مشکل جدی رو‌به‌رو می‌کنند.

ساختار تصمیم‌گیری نیازمند احیاست

احمد عزیزی، اقتصاددان و از مدیران اسبق بانک مرکزی نیز در جواب این پرسش گفت: مهمترین بحران اقتصاد ایران در سال پیش رو ناکارادی ساختار و سیستم تصمیم‌گیری در ایران است. بهنظر می‌رسد ضرورت دارد دولت هر چه سریعتر اقدااتی ویژه برای بازرداندنقدرت تصمیم گیری به اسختار اقتصاد ایران را در دستور کار قرار دهد، در این صورت هم اولویت نظام تصمیم‌گیری قابل شناسایی است و هم می‌توا برای تحقق ان اولویت برنامه‌ریزی کرد.

بیشتر بخوانید:بودجه ۱۴۰۴ منهای شفافیت/ بررسی محرمانه جداول بودجه؛ پول مردم کجا خرج می‌شود؟

وی با اشاره به این که سیستم تصمیم گیری در ایران ناارامد است، گفت: ر این ضعیت امکانی برای اتخاذ تصمیم درست نیست. به عنوان مثال ۱۱۰ کشور جهان از موضوع تورم عبور کرده‌اند. در ایران هم دلیل ایجاد تورم و راهکار حل ان روشن است، اما چون سیستم تصمیم‌گیری یکپارچه و واحدیوجود ندارد کسی قدرت از بین بردن تورم را ندارد و نمی‌توان در این راستا انخاذ تصمیم درستی داشت.

وی گفت: هر چند شرایط پیچیده است، اما هم بحران مشخص است و هم راه حل بحران، اما موضوع این است که تصمیمی برای رفع آن وجود ندارد.

تورم اسم رمز بحران

محمد تقی فیاضی، کارشناس اقتصادی نیز در جواب این سوال گفت: به نظر من، اصلی‌ترین چالش اقتصادی سال آینده نرخ تورم خواهد بود؛ به عبارت دیگر، افزایش قیمت‌ها و کاهش قدرت خرید مردم، بزرگ‌ترین مشکل به شمار می‌رود.

بحران اقتصاد راه حل اقتصادی ندارد

مرتضی افقه، عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران و کارشناس اقتصادی نیز در پاسخ به این سئوال خبرآنلاین تاکید کرد: مهم‌ترین چالش اقتصادی ایران در سال آینده، اقتصادی نیست. هر چند از نظر اقتصادی تحت فشار شدیدی قرار خواهیم رفت، اما ریشه‌ی این فشار به تصمیمات اقتصادی بازنمی‌گردد بلکه فشار ناشی از بحران در روابط خارجی است که عامل بروز این وضعیت خواهد بود. وی در توضیح این مطلب ادامه داد: برخی به این موضوع به عنوان موضوعی کوتاه‌مدت نگاه می‌کنند در حالی که به نظر من بزرگ‌ترین مشکل ناشی از تحریم‌ها و فشار حداکثری است.

او ادامه داد: تحولات منطقه‌ای نیز بر افزایش این التهاب موثر است و تقاضا برای ارز، طلا و سایر دارایی‌ها را افزایش می‌دهد و بی‌ثباتی در متغیر‌ها ایجاد می‌کند. بنابراین، اگر این مشکل حل نشود، موضوع اصلی و تأثیرگذار در سال آینده همچنان تحریم‌ها و عدم وجود روابط مالی و پولی مرتبط با FATF خواهد بود.

بیشتر بخوانید:توضیحات بانک مرکزی درباره رشد نقدینگی و تورم

افقه تاکید کرد: در یک کلام باید بگویم مهمترین بحران اقتصاد ایران در سال آینده تحت تاثیر همین مواردی که اعلام کردم رشد تورم خواهد بود. وی گفت: افزایش تاب آوری ریشه در مهار تورم و از بین بردن تحریم دارد.

نگرانی از معیشت مردم

حسین راغفر، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس نیز در جواب این پرسش تاکید کرد: مهمترین بحران اقتصاد ایران در سال جاری از نظر من کاهش قدرت خرید و ایجاد تنش در معیشت مردم است.

وی گفت: بحران در معیشت مردم تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله قیمت ارز ایجاد می‌شود از این رو امیدوارم دولت باید با اتخاذ سیاست‌های صحیح و مناسب، جامعه را از این وضعیت بحرانی نجات دهد. بنابراین، اصلاح قیمت ارز و به ویژه کاهش شدید آن می‌تواند به این هدف کمک کند. این امر می‌تواند به افزایش قدرت خرید مردم از طریق کاهش قیمت‌هامنت‌ها مشروط به آن است که ناشی از افت قیمت ارز منجر شود و به نوعی قدرت خرید مردم را افزایش دهد. اما به نظر می‌رسد با وجود دولت فعلی و رویکرد اقتصادی آن، تحقق چنین تغییراتی ممکن نخواهد بود.

مهمترین چالش اینجاست؛ تورم

احمد حاتمی یزد، کارشناس اقتصادی و مدیر پیشین بانکی نیز در جواب این پرسش گفت: به نظر من، اصلی‌ترین چالش اقتصادی سال آینده نرخ تورم خواهد بود؛ به عبارت دیگر، افزایش قیمت‌ها و کاهش قدرت خرید مردم، بزرگ‌ترین مشکل به شمار می‌رود.

وی تاکید کرد: لازم است دولت راهکار‌هایی معطوف به حل این مساله را مدنظر قرار دهد.

هم کسری بودجه هست هم اضافه برداشت

بهاءالدین حسینی هاشمی، کارشناس اقتصادی و مدیر پیشین بانکی نیز در این زمینه به خبرآنلاین گفت: مهمترین چالش اقتصاد ایران در شرایط فعلی چالش هزینه‌های سنگین، کسری بودجه و اضافه برداشت بانک‌هاست.

مهمترین کاری که باید در دستور کار دولت قرار گیرد، کاهش هزینه‌هاست در غیر این صورت نمی‌توان بر مشکلات پیش رو که در مسیری تشدید شونده قرار دارند، گام برداشت.

بیشتربخوانید:پرتره اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۴؛ همه چالش‌های بازار ارز، طلا و سکه، مسکن و بورس در سال آینده/ ایران با بحران‌های اقتصادی چه کند؟

وی گفت: در شرایطی قرار داریم که کسری بودجه فشاری سنگین بر اقتصاد وارد می‌کند و موتور تولید تورم را روش نگه می‌دارد. در این فضاست که طبقه متوسط آسیب می‌بیند و متاسفانه تحت فاشر تورمی سالیان جامعه رد حال تبدیل به دو طبقه دارا و ندار است. طبقه دارا و ثروتمند کوچک و حداقلی و طبقه فقیر بخش مهمی از جامعه را تشکیل می‌دهد از این رو تلاش برای حفظ و احیی طبقه متوسط مهمترین کاری است که باید در دستور قرار گیرد.

ضرورت توجه به تولید

مرتضی عزتی، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس نیز در جواب این پرسش مهم گفت: در طول ۳۰ سال گذشته، تولید همواره به عنوان مهم‌ترین چالش اقتصادی ایران مطرح بوده و این وضعیت همچنان ادامه دارد. تا زمانی که تولید بهبود نیابد، سایر جنبه‌ها نیز به طور قابل توجهی تغییر نخواهند کرد. بنابراین، این موضوع به عنوان ریشه تمامی مشکلات شناخته می‌شود. برای افزایش تولید، نیاز به سرمایه‌گذاری وجود دارد و در واقع، کمبود سرمایه‌گذاری به عنوان یک مشکل اساسی در مسیر تولید به شمار می‌آید. در نهایت، رشد تولید به عنوان یکی از اصلی‌ترین چالش‌های کشور باقی خواهد ماند.