گاز ایران و تابستان گرم عراق

اقتصاد۲۴- پیش بینی شده است که در فصل تابستان در برخی مناطق دست کم ۱۶ ساعت در شبانه روز برق نداشته باشد که البته افکار عمومی انگشت اتهام را اول از همه متوجه دولت دونالد ترامپ کرده و در وهله دوم متوجه دولت عراق که چرا تا کنون فکری برای تنوع بخشی به سبد تامین انرژی مورد نیاز کشور نکرده است.

دیپلماسی ایرانی: انتظار می‌رود که عراق تحت فشار‌های دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا، واردات گاز خود از ایران را متوقف کند. ایالات متحده گفته است که در چارچوب سیاست فشار حداکثری خود عراق دیگر از معافیت‌های لازم برای واردات گاز و برق از ایران برخوردار نیست. البته مقامات امریکایی به اطلاع مقامات عراقی رسانده‌اند که می‌توانند از ایران گاز وارد کنند، اما دیگر نمی‌توانند بابت این واردات به ایران پولی بپردازند. این چیزی است که فواد حسین، وزیر امور خارجه عراق چند روز پیش در گفت وگوی تلویزیونی با شبکه دولتی العراقیه عراق بیان کرد.

البته ابهام بر سر واردات برق از ایران وجود دارد و حرف‌های ضد و نقیضی از جانب امریکایی‌ها در این باره شنیده می‌شود.

اینکه بعد از خودداری امریکا در تمدید معافیت عراق برای واردات انرژی از ایران، صادرات گاز ایران به عراق متوقف شده است یا خیر، هنوز چیزی اعلام نشده، گزارشی هم در این رابطه منتشر نشده است، اما انتظار می‌رود زیر فشار‌های امریکا این اتفاق به زودی و ظرف روز‌ها یا هفته‌های آینده رخ دهد.

مشکلاتی که متوجه عراق می‌شود

عراق طی سالیان گذشته تقریبا یک سوم گاز مورد نیاز خود را از ایران تامین می‌کرد. عمده مصرف گاز در عراق برای نیروگاه‌های تولید برق صرف می‌شود. تا قبل از سال ۲۰۰۳ عراق گازی از ایران وارد نمی‌کرد، اما بعد از سال ۲۰۰۳ و ساخت نیروگاه‌های برق – گازی، ایران گاز مورد نیاز عراق برای به کار افتادن نیروگاه‌های برق آن را تامین می‌کرد.

بیشتر بخوانید: احداث ساختمان اقتصادی ایران در بغداد در سال جاری

برق بزرگترین معضل انرژی در عراق است. به ویژه در فصل تابستان که گرمای مهلک عراق سبب می‌شود تا نیاز به برق برای تامین انرژی مورد نیاز دستگاه‌های سرمایشی افزایش یابد. این نیاز در مناطق مرکزی و جنوبی که تراکم جمعیتی عراق در آنجا‌ها بیشتر است، بیش از مناطق دیگر عراق احساس می‌شود.

فشار امریکا به عراق به اندازه‌ای است که در واردات برق از ایران برای تامین برق مورد نیاز خود در استان‌های همجوار با ایران مثل استان‌های دیالی و بصره نیز به مشکل می‌خورد. بیش از ۵۰ درصد برق مورد نیاز استان دیالی و ۷۰ درصد برق مصرفی در استان بصره، گرمترین استان عراق با رطوبت بالا در فصل تابستان، از ایران تامین می‌شود و در صورتی که دولت عراق تحت فشار امریکا نتواند برق مورد نیاز این استان‌ها را تامین کند با مشکلات بزرگی در این استان‌ها مواجه خواهد شد.

طی دست کم یک دهه اخیر تشدید ناترازی برق در فصل تابستان سبب شده است تا اعتراضاتی نسبت به کمبود برق در شهر‌های مختلف عراق برپا شود. در سال ۲۰۱۶ گسترش اعتراضات سبب شد تا دولت مجبور شود اصلاحاتی را در وضعیت داخلی خود ایجاد کند و به برکناری و استعفای چندین وزیر انجامید. در سال ۲۰۱۸ این اعتراضات به تظاهرات گسترده معروف به تظاهرات اکتبر انجامید که بعد از چند ماه سبب شد تا دولت عادل عبدالمهدی به استعفا مجبور شود. با توجه به این سوابق دولتمردان عراقی بیم آن دارند که ناتوانی در تامین برق و گاز مورد نیاز از ایران سبب شود تا تظاهرات گسترده‌ای در عراق به راه بیفتد و دولت را تحت فشار بگذارد. به خصوص که سال ۲۰۲۵ سال انتخابات عراق است و جریان‌های سیاسی می‌توانند از این تظاهرات به عنوان ابزاری برای نیل به اهداف سیاسی خود استفاده کنند.

گزینه واردات انرژی جایگزین

حدود پنج سال است که عراق در حال مذاکره با دیگر کشور‌های همسایه خود از جمله عربستان سعودی و ترکیه برای واردات انرژی است. عربستانی‌ها به دلیل استخراج کم گاز از یک سو و تامین نیاز داخلی خود از سوی دیگر، توانایی صادرات گاز مورد نیاز عراق را ندارند.

بیشتر بخوانید:وضعیت بحرانی گاز در رامسر

کشور‌های اردن، مصر و ترکیه تا کنون بار‌ها با عراق برای صادرات برق مذاکره کرده‌اند، اما عموما این مذاکرات راه به جایی نبرده است. مهمترین دلیل آن نیاز داخلی خود آن کشور‌ها در وهله اول و نیاز بالای انرژی عراق در وهله دوم است. برای همین تا کنون نتوانسته‌اند آن میزانی که دولت عراق را راضی نگه دارد به این کشور انرژی صادر کنند. اخیرا دولت عراق گفته است که توانسته با دولت ترکیه برای صادرات برق به شمال این کشور و پوشش برق بخش‌هایی از مناطق شمال تا مرکز عراق به تفاهماتی برسد، اما به دلیل استهلاک و کهنگی شبکه برق رسانی عراق به نظر می‌رسد رسیدن به این هدف به آسانی امکان‌پذیر نباشد. علاوه بر آن، مناطق مرزی عراق و ترکیه عموما کوهستانی هستند و در عین حال با تهدید‌های امنیتی گروه‌های جدایی طلب کُرد مواجه هستند.

دولت عراق گفته که قصد دارد از قطر، ترکمنستان، عمان و امارات متحده عربی گاز وارد کند، اما تامین گاز از این کشور‌ها نیز با مشکلات خاص خود مواجه است. تامین گاز از ترکمنستان با عبور از خاک ایران امکان‌پذیر است و این موضوع باز هم با فشار امریکا مواجه خواهد شد. قطر نیز به دولت عراق اعلام کرده که به اندازه‌ای تقاضا از آن بالاست که دست‌کم تا پنج سال آینده نمی‌تواند گاز مورد نیاز آن را تامین کند. امارات متحده عربی و عمان نیز گفته‌اند که به دلیل ظرفیت پایین تولید گاز و همچنین مسائل لجستیکی انتقال گاز، تنها بخش کوچکی از گاز مورد نیاز عراق را می‌توانند تامین کنند. به این مشکل ساخت مراکز ذخیره گاز را نیز باید افزود که دولت عراق به تازگی ساخت آن را شروع کرده و اگرچه گفته است که همه تلاش خود را می‌کند تا تابستان ساخته شوند، اما پیش بینی نمی‌شود تا پایان تابستان بتواند در ساخت آنها توفیقی یابد.

عراقی‌ها از بابت برق نگران هستند. اکنون که فصل خوب سال است مشکل چندانی از بابت نبود برق احساس نمی‌شود و خانه‌ها اکثرا برق دارند، اما با گرم شدن هوا همه چیز می‌تواند عوض شود. پیش بینی شده است که در فصل تابستان در برخی مناطق دست کم ۱۶ ساعت در شبانه روز برق نداشته باشد که البته افکار عمومی انگشت اتهام را اول از همه متوجه دولت دونالد ترامپ کرده و در وهله دوم متوجه دولت عراق که چرا تا کنون فکری برای تنوع بخشی به سبد تامین انرژی مورد نیاز کشور نکرده است.

منبع: دیپلماسی ایرانی