چرا پول‌ها در حال خروج از بانک‌هاست؟/ تبعات هدایت نقدینگی به بازار‌های جذاب

اقتصاد ۲۴- نقدینگی، حجم سکه و اسکناس و همچنین اعتبارات افراد در نزد بانک‌ها در اقتصاد ایران گاهی موجب تورم شده و همین افزایش نقدینگی در سال‌های قبل باعث افزایش پایه‌ پولی شده است. این در حالی است که حجم نقدینگی در بهمن سال ۱۴۰۳ نسبت به پایان سال ۱۴۰۲ معادل ۲۶.۲ درصد و نرخ دوازده‌ماهه نقدینگی در بهمن سال ۱۴۰۳ معادل ۲۷.۸ درصد رشد کرده است. همچنین رشد دوازده‌ماهه پایه پولی در بهمن ۱۴۰۳ به رقم ۲۲.۰ درصد رسید که در مقایسه با رقم مشابه در بهمن سال ۱۴۰۲ به میزان ۸.۰ واحد درصد کاهش را نشان می‌دهد. 

حجم نقدینگی در بهمن سال ۱۴۰۳ به رقم ۹۹۴۲۰.۱ هزار میلیارد ریال رسید که نسبت به پایان سال ۱۴۰۲ معادل ۲۶.۲ درصد رشد را نشان می‌دهد. همچنین، نرخ رشد دوازده‌ماهه نقدینگی در بهمن سال ۱۴۰۳ معادل ۲۷.۸ درصد بوده است که در مقایسه با نرخ رشد دوره مشابه در بهمن سال ۱۴۰۲ (۲۷.۵ درصد) به میزان ۰.۳ واحد درصد افزایش را نشان می‌دهد.

حجم ورودی نقدینگی در مقایسه با خروجی تطابق ندارد

حسن گل مرادی عضو هیئت علمی موسسه عالی آموزش بانکداری ایران در گفت‌و‌گو با اقتصاد ۲۴ در رابطه با دلیل بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی، گفت: یکی از دلایل اصلی افزایش بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی مشکل ریسک نقدینگی در بانک‌ها است. بدین معنا که حجم ورودی نقدینگی در مقایسه با خروجی تطابق ندارد و موجب شده است که بانک‌ها برای تامین نقدینگی روزمره خود دست در جیب بانک مرکزی کنند.

عضو هیئت علمی موسسه عالی آموزش بانکداری ایران گفت: با افزایش رشد بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی زمینه رشد پایه پول و در نتیجه رشد نقدینگی از طریق ضریب فزاینده پولی فراهم خواهد شد.

چند دلیل اساسی برای خروج نقدینگی از بانک‌ها

وی ادامه داد: علت خروج نقدینگی از بانک‌ها آن است که در شرایط تورمی بالا تقاضا برای تسهیلات با نرخ سود متداول بالا بوده و افراد در شرایط تورمی تمایل دارند اقساط تسهیلات را به عقب بیاندازند که در نتیجه حجم مطالبات غیرجاری بانک افزایش می‌یابد؛ این جریانات باعث کم شدن ورودی نقدینگی به بانک‌ها در مقایسه با خروجی آنها شده است.

بیشتر بخوانید: ۱۰ سال تغییرات در بازار سرمایه؛ نقدینگی به کدام سو حرکت کرده است؟ + نمودار

گل مرادی یکی دیگر از دلایل خروج نقدینگی از بانک‌ها را افزایش تقاضای درخواست‌ها برای دریافت وام توصیف کرد و گفت: همچنین نیاز بنگاه‌های کوچک و متوسط به سرمایه در گردش و تکالیف قانونی بانک‌ها در اعطای تسهیلات بیشتر به برخی موضوعات و گروه‌های هدف، عملا باعث ایجاد خروجی نقدینگی فراتر از توان داخلی بانک‌ها می‌شوند.

عضو هیئت علمی موسسه عالی آموزش بانکداری ایران گفت: موارد گفته شده در کنار ناترازی‌های بانکی و کاهش کفایت سرمایه در بانک‌ها سبب حادتر شدن موضوع ریسک نقدینگی و تقاضا برای تامین نقدینگی از بانک مرکزی به عنوان آخرین وام دهنده شده است.

گل مرادی در رابطه با افزایش پایه پولی ادامه داد: افزایش رشد بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی زمینه رشد پایه پول و در نتیجه رشد نقدینگی از طریق ضریب فزاینده پولی فراهم خواهد شد.

ذخایر مازاد بانک‌ها کاهش می‌یابد

عضو هیئت علمی موسسه عالی آموزش بانکداری ایران در خصوص کاهش ذخایر مازاد عنوان کرد: به دلیل معضل نقدینگی بانک‌ها حتی بخشی از ذخایر قانونی را که قاعدتا بایستی در بانک مرکزی بلوکه شود را نیز تا حدودی استفاده کرده و دلیل دیگر می‌تواند تقاضای بالا برای اخذ تسهیلات از بانک‌ها باشد.

وی همچنین با اشاره به ثبات نرخ بهره بانکی اظهار کرد: گرچه کاهش و ثبات نرخ بهره یک هدف سیاستگذاری پولی است، اما سبب تشدید ناترازی و گسترش صف تقاضا برای دریافت تسهیلات و خروج نقدینگی از بازار‌های جذاب دیگر از جمله طلا، ارز و بورس می‌شود که باعث تشدید ریسک نقدینگی در بانک‌ها خواهد شد.

گل مرادی در پایان اظهار کرد: تقویت رشد اقتصادی، کاهش نرخ تورم، سیاست مدیریت ریسک نقدینگی در بانک‌ها، کاهش فشار‌های فراتر از منابع داخلی و پیگیری بهبود کفایت سرمایه از جمله راهکار‌هایی است که به بهبود شرایط کمک می‌کند.