تکلیف مترو در بافت تاریخی شیراز به کجا رسید؟

اقتصاد۲۴- کاوش‌های باستان شناختی احداث ایستگاه مترو در بافت تاریخی شیراز از ۵ فروردین ماه سالجاری آغاز شده و قرار است طی دو هفته آینده نخستین گزارش بررسی‌های باستان شناختی ایستگاه مترو بافت تاریخی شیراز براساس تفاهمنامه سه جانبه میان پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با دانشگاه هنر شیراز و شهرداری این شهر به پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ارسال شود.

کاوش‌های باستان شناختی در بافت تاریخی شیراز پس از آن آغاز شد که در ماه‌های پایانی سال گذشته در خبری اعلام کرد که حفاری‌های احداث ایستگاه مترو در بافت تاریخی شیراز بدون اطلاع میراث فرهنگی آغاز شده است و پس از آن وزارت میراث فرهنگی وارد عمل شد و احداث تونل بدون بررسی‌های باستان شناختی را متوقف کرد.

باستان‌شناس‌ها به آثار قاجاری و زندیه رسیدند؟

فعالین میراث فرهنگی شیراز حالا تصاویری ارسال شده و اعلام کرده‌اند که کاوش‌های باستان شناختی احداث تونل مترو در بافت تاریخی شیراز با نام احداث ایستگاه حرم شاهچراغ (ع) به آثار دوره اوایل قاجار در ارتفاع ۲۰ سانتیمتری و حتی دوران زندیه در ارتفاع یک متری کاوش‌ها رسیده است.

براساس تصاویر از ترانشه‌های باستان شناختی حفر شده در محل احداث ایستگاه مترو بافت تاریخی شیراز، سازه‌های معماری خشتی از دل خاک بیرون آمده است که احتمال تاریخی بودن آنها و تعلق‌شان به دوره قاجار و صفوی را مطرح می‌کند.

بیشتر بخوانید:کشف معادن هخامنشی در آبدانان ایلام

کاوش‌های باستان شناختی در شرایطی ادامه دارد که تمامی اعضای حاضر در کاوش‌های باستان شناختی احداث ایستگاه مترو بافت تاریخی شیراز و ظاهرا براساس تفاهمنامه سه جانبه پژوهشگاه میراث فرهنگی و شهرداری و دانشگاه هنر شیراز امکان ارسال گزارش یافته‌های تاریخی و مستندات کاوش‌ها تا زمانی که اولین خبر درباره یافته‌های مرتبط با کاوش‌های باستان شناختی توسط سایت پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری اعلام نشود را ندارند.

غیبت ناظر میراث فرهنگی در کاوش بافت تاریخی شیراز

در تصاویر ارسال شده علاوه بر بیرون آمدن سازه‌های خشتی، ظاهرا آثار سفالی نیز در خاکبرداری لایه‌ها بیرون آمده است و همچنین خشت‌های فراوان روی سطح محوطه کاوش پراکنده شده‌اند که برای رسانه‌ها و فعالین میراث فرهنگی مشخص نیست مربوط به چه دوره تاریخی هستند.

پیگیری‌ها درباره کاوش‌های باستان شناختی بافت تاریخی شیراز مشخص کرد که ناظر تعیین شده بر کاوش‌های باستان شناختی از سوی اداره کل میراث فرهنگی استان فارس که باید حضور مداوم در این کاوش‌ها داشته باشد تا در صورت یافتن اشیای منقول تاریخی و سازه‌های معماری، گزارش آثار به دست آمده را تهیه و به وزارت میراث فرهنگی ارایه کند، در این کاوش‌ها حضور ندارد و حتی در هفته اخیر نیز برای سرکشی به این محوطه مراجعه نکرده است.

کاوش‌های باستان شناختی در ایستگاه مترو بافت تاریخی شیراز قرار بود براساس مجوز صادر شده از سوی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری از ۲۸ اسفندماه سال گذشته به مدت یکماه آغاز شود، ولی با یک هفته تاخیر در تاریخ ۵ فروردین ماه سالجاری آغاز شده است.

چیزی پیدا نکرده‌ایم

یکی از باستان‌شناس‌های حاضر و عضو هیات علمی دانشگاه هنر شیراز که در کاوش‌های باستان شناختی ایستگاه مترو بافت تاریخی شیراز حضور دارد، در پاسخ درباره یافته‌های این پروژه اعلام کرد: کاوش‌ها تازه شروع شده و به جای خاصی نرسیده است.

او افزود: بنده در حال حاضر براساس مجوز صادر شده از سوی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری نمی‌توانم اخبار مرتبط با کاوش‌های باستان شناختی احداث ایستگاه مترو در بافت تاریخی شیراز را پیش از اطلاع‌رسانی در سایت پژوهشگاه میراث فرهنگی در اختیار رسانه‌ها قرار دهم.

اثر قاجاری هم پیدا نکرده‌ایم چه برسد به آثار زندیه

این باستان‌شناس در پاسخ به این سوال که آیا کاوش‌ها به لایه‌های دوره قاجار رسیده است؟ گفت: در بافت تاریخی شیراز هر جایی بررسی کنید، آثار قاجاری پیدا می‌شود. اما هنوز چیزی پیدا نکرده‌ایم و فقط لایه سطحی را برداشته‌ایم. ضمن آن که براساس مجوز میراث فرهنگی نمی‌توانیم هیچ خبری را به رسانه‌ها انتقال دهیم و یکی از بند‌های این مجوز آن است که خبر اول را باید سایت پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری اعلام کند.

او در پاسخ به این سوال که آیا کاوش‌ها به آثار مربوط به دوران زندیه نیز رسیده است؟ گفت: کار کاوش را تازه شروع کرده‌ایم و هنوز اینقدر کار نکرده‌ایم که به آثار دوران زندیه برسیم.

عضو هیات علمی دانشگاه هنر شیراز و باستان‌شناس کاوش‌های باستان شناختی احداث ایستگاه مترو حرم شاهچراغ (علیه السلام) درباره وجود سفال‌های تاریخی در کاوش‌های صورت گرفته به گفت: هر کجا در بافت تاریخی شیراز حفاری کنید، سفال وجود دارد. ولی ما هنوز به آثار دوره قاجار هم نرسیده‌ایم چه برسد به این که به آثار دوره زندیه رسیده باشیم.

ستار خالدیان، رییس دانشگاه هنر شیراز نیز که به گفته خود باستان‌شناس دوران اسلامی با تخصص معماری و ساختار‌های شهری است، درباره نتایج کاوش‌های باستان شناختی در بافت تاریخی شیراز گفت: کاوش‌ها تقریبا از پنجم فروردین ماه آغاز شد و نمی‌توان گزارش‌های مربوط به آن را تا پیش از گرفتن مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری رسانه‌ای کرد.

او افزود: کاوش‌ها بصورت کاملا علمی و تخصصی با حضور اعضای هیات‌های علمی دانشگاه هنر و تحت نظارت پژوهشگاه میراث فرهنگی و وزارت میراث فرهنگی ادامه دارد.

شیطنت می‌کنند، ممکن است تصاویر جعلی باشند!

رییس دانشگاه هنر شیراز در پاسخ به این سوال که براساس تصاویر اختصاصی و مشاهدات فعالین میراث فرهنگی شیراز، موضوع رسیدن باستان‌شناس‌ها به لایه‌های دوران قاجاریه تا زندیه و حتی پیشتر از زندیه در این کاوش‌ها مطرح شده است و آیا این اخبار صحت دارد؟ اعلام کرد: دلسوزتر از باستان‌شناس‌ها و متخصص‌تر از آنها در کاوش‌های بافت تاریخی شیراز وجود ندارد.

خیلی مواقع مردم چیز‌هایی را حس می‌کنند و مثلا می‌گویند که فلان اثر قاجاری یا زندیه است. در حالی که اصلا اینگونه نیست. گاهی هم تصاویری را منتشر می‌کنند که جعلی است و اصلا مربوط به نقطه مورد نظر نیست. در مورد بافت تاریخی شیراز نیز کاوش‌های باستان شناختی بصورت علمی و تخصصی، مطابق با ضوابط و مقررات دقیق میراث فرهنگی با همکاری خوب مترو و معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری شیراز در حال انجام است.

ستار خالدیان با تاکید بر این که ظرف دو هفته آینده نخستین گزارش مرتبط با کاوش‌های باستان شناختی مترو شیراز به پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ارسال می‌شود، افزود: ممکن است در موضوع کاوش‌های باستان شناختی احداث ایستگاه مترو بافت تاریخی شیراز شیطنت‌هایی صورت بگیرد. اما الان ۸ دکترای باستان‌شناسی در این کاوش‌ها فعالیت دارند که بهترین باستان‌شناسان ایران هستند. ناظر هم حضور دارد. ولی شیطنت‌ها وجود دارد و ظرف یکی دو هفته آینده که کار به سرانجام برسد اطلاع‌رسانی درباره آن انجام خواهد شد.

او گفت: کاوش‌های باستان شناختی مترو بافت تاریخی برای دانشگاه هنر شیراز یک پروژه عمرانی نیست بلکه یک کار پژوهشی و فرهنگی است و دلسوزتر از سرپرست این کاوش‌ها با توجه به علاقه و تخصص و آبروی او در این پروژه وجود ندارد و شیطنت‌هایی که صورت می‌گیرد به این پروژه لطمه می‌زند.

تکلیف مترو شیراز دو هفته دیگر مشخص می‌شود

رییس دانشگاه هنر شیراز با اعلام اینکه گزارش صفر تا صد کاوش‌های باستان شناختی مترو بافت تاریخی شیراز ظرف دو هفته آینده به پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ارسال می‌شود، افزود: هنوز نتیجه این که آیا در محل احداث ایستگاه مترو بافت تاریخی شیراز آثاری وجود دارد یا خیر مشخص نیست و پس از ارسال گزارش سرپرست کاوش‌های باستان شناختی این پروژه نتایج بررسی‌ها مشخص می‌شود.

ستار خالدیان تاکید کرد: کاوش‌های باستان شناختی در محل احداث ایستگاه مترو در بافت تاریخی شیراز ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است و پس از به جمع‌بندی رسیدن کاوش جلو رفته و پیشرفت ۴۰ درصدی داشته و پس از پایان کاوش‌ها و جمع‌بندی باستان‌شناس‌ها می‌توان با اسناد و مدارک درباره این پروژه صحبت کرد.

بیشتر بخوانید:شکست حریم طاق بستان در هجوم ساخت و ساز‌های غیرمجاز

این مقام مسئول در پروژه باستان شناختی ایستگاه مترو بافت تاریخی شیراز گفت: کار دارد به خوبی جلو می‌رود و دوستان اگر نگران میراث فرهنگی هستند باید اجازه دهند متخصصین کارشان را انجام دهند.

رییس دانشگاه هنر شیراز در پاسخ به سوال که آیا سازه‌های معماری دارای خشت‌های مربعی که در ترانشه‌های باستان شناختی احداث مترو بافت تاریخی شیراز ارزش تاریخی دارند با خیر؟ گفت: از دوره قبل از اسلام تا همین عصر حاضر خشت‌های مربعی وجود دارند. همچنین آثار منقولی که از کاوش‌ها به دست بیاید نظیر سفال و تکه‌های ظروف و… همگی در اختیار پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری قرار می‌گیرد.

ناشر هست، ناظر نیست!

ستار خالدیان از حضور ناظر میراث فرهنگی در پروژه خبر داد و افزود: ناظر پروژه کارمند میراث فرهنگی است و خودش کاملا و به اندازه کافی نسبت به این پروژه حساس است و بدون اجازه ناظر هم یکسری کار‌ها صورت نمی‌گیرد.

رییس دانشگاه هنر شیراز پس از آن که با سوال خبرنگار مبنی بر چرایی غیبت مداوم ناظر پروژه در کاوش‌های باستان شناختی مترو شیراز و در هفته اخیر فقدان او در این پروژه به گفته فعالین میراث فرهنگی شیراز مواجه شد، اعلام کرد: مسئولیت کاوش با ناظر نیست و با سرپرست کاوش‌های باستان شناختی است و ناظر پروژه فقط مسئول حفظ استاندارد‌های لازم است و ما هم استاندارد‌ها را رعایت می‌کنیم.

رییس دانشگاه هنر شیراز بدون پاسخ دادن به این پرسش که چه آثاری در کاوش‌های باستان شناختی مترو بافت تاریخی شیراز یافت شده است درباره سرنوشت آثار منقول و غیرمنقول یافت شده در این پروژه گفت: آثار منقول ابتدا ثبت و ضبط شده و پس از مطالعه به تحویل اداره کل میراث فرهنگی استان فارس می‌شوند و در صورت کشف آثار و بقایای معماری، مطالعات باستان‌شناسی بر آنها انجام و با تعیین عرصه و حریم مرمت و حفاظت می‌شوند.

ستار خالدیان در پاسخ به این سوال که اگر آثار معماری دوره قاجار و زندیه و پیش از زندیه در ترانشه‌های مترو بافت تاریخی شیراز کشف شود آیا جانمایی ایستگاه مترو بافت تاریخی شیراز باید تغییر کند؟ افزود: بسته به بقایای معماری که مربوط به چه دوره‌ای باشند و وسعت آنها و اینکه مترو شیراز چه تصمیمی دارد و مقررات چه می‌گوید، تصمیم گیری برعهده شورای فنی میراث فرهنگی است و ممکن است گفته شود که اینجا نباید ایستگاه مترو ساخته شود یا گفته شود آثاری در کاوش‌ها به دست نیامده و ایستگاه مترو بافت تاریخی شیراز می‌تواند ساخته شود؛ بنابراین باید تا دو هفته آینده و ارسال گزارش باستان شناختی مترو بافت تاریخی شیراز به پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری منتشر ماند.