چانه‌زنی برای حقابه هفت تپه

اقتصاد۲۴- با گذشت دو ماه از کاهش حقابه مزارع نیشکر هفت‌تپه، تجمع یک روزه کارگران معترض مجتمع کشت و صنعت هفت تپه بابت وضعیت بحرانی مزارع تشنه، مسوولان سازمان آبفای خوزستان را مجبور کرد حجم ورودی آب به کانال‌های جاری در این مزارع را از ۹.۵ متر مکعب به حدود ۱۵ متر مکعب بر ثانیه افزایش بدهند.

 جمعی از کارگران نیشکر هفت‌تپه برای «اعتماد» تعریف کردند که ۱۷ فروردین امسال به دنبال تداوم دوماهه کاهش حقابه مزارع نیشکر، در مقابل فرمانداری شهرستان شوش تجمع کردند و ضمن اعلام اینکه ۶ هزار کارگر در این مجتمع صنعتی کار می‌کنند و تامین مخارج بیش از ۲۰ هزار نفر را برعهده دارند، با اعتراض بابت بروز مشکلات معیشتی در اثر تعطیلی این مجتمع صنعتی، خواستار بازگشت حقابه هفت‌تپه و جلوگیری از نابودی هزاران تن محصول نیشکر شدند.

به گفته این کارگران، در همین روز، فرماندار شهرستان شوش به بازدید از مزارع نیشکر رفت تا وضع موجود و ادعای خشکی کانال‌های آب هفت‌تپه را از نزدیک ببیند که در جریان بازدید فرماندار، مسوولان مجتمع کشت و صنعت هفت تپه هم ضمن تایید اعتراض کارگران، به این مقام استانی گفتند که این مجتمع صنعتی، از ابتدای اسفند پارسال با چالش بی‌آبی درگیر است و اکثر مزارع نیشکر در وضعیت بحرانی هستند به گونه‌ای که کانال‌های آبرسانی این شرکت ماه‌هاست که آب ندارند و زمین‌های کشاورزی در آستانه نابودی است آن هم در حالی که باید در هر ثانیه ۲۲ مترمکعب بر ثانیه آب وارد شبکه آبیاری هفت‌تپه شود تا تولید و اشتغال در این واحد صنعتی تداوم داشته باشد.

کارگران همچنین می‌گویند که فرماندار هفت‌تپه بعد از اطلاع از وضعیت بحرانی مزارع نیشکر قول به پیگیری فوری داد چنانکه در تماس تلفنی با مدیرعامل آبفای خوزستان خواستار تامین هرچه سریع‌تر حقابه مورد نیاز مزارع نیشکر شد و البته تایید کرد آنچه به عنوان سهم آب مزارع نیشکر هفت‌تپه برای سال جاری در نظر گرفته شده، بسیار کمتر از سهمیه سال‌های قبل بوده است.

کارگران می‌گویند از آنجا که توقف تجمعات اعتراضی را به افزایش حقابه مزارع نیشکر منوط کرده بودند، فرماندار شهرستان شوش بعد از بازدید از مزارع نیشکر و این گفت‌وگوی تلفنی، در یک نشست اضطراری با مدیرعامل آبفای خوزستان، خواستار افزایش عملیاتی حقابه مزارع نیشکر هفت‌تپه شده است. طبق آخرین اطلاع از دیروز دوشنبه ۲۵ فروردین، حقابه مزارع نیشکر شهرستان شوش به حدود ۱۵ متر مکعب در ثانیه افزایش یافته و مدیرعامل آبفای خوزستان قول داده که طی روز‌های آینده این سهم به صورت پلکانی تا حدود ۲۵ متر مکعب بر ثانیه افزایش یابد.

آب هست ولی سوءمدیریت مانع از تخصیص حقابه شده است

طبق آخرین گزارش از وضعیت سد‌های کشور، از ابتدای مهر پارسال تا ۲۳ فروردین امسال، میزان ذخیره مخزن سد دز که آب مورد نیاز مزارع نیشکر هفت تپه را تامین می‌کند، به ۱۷۹۸ میلیون متر مکعب رسیده که این سد با این میزان ذخیره آبی، ۶۸ درصد پرشدگی داشته و این میزان پرشدگی نسبت به مدت مشابه پارسال ۲۹ درصد کاهش دارد.

بیشتر بخوانید:جان تالاب هورالعظیم در محاصره پروژه‌های نفتی؛ برنامه‌های توسعه میادین نفتی غرب کارون، نفس تالاب را به شماره انداخت

مدیرعامل آبفای خوزستان ظرف روز‌های گذشته اعلام کرده که این استان در سال جاری با شدیدترین وضعیت خشکسالی در ۶۰ سال اخیر مواجه است و گفته است: «میزان آورد آب در سال آبی کنونی به‌طور محسوسی کاهش داشته و تنها بارندگی موثر در خوزستان و استان‌های بالادست در سال آبی کنونی، بارندگی‌های فروردین امسال بود. ذخایر برفی سرچشمه‌های استان نیز در مقایسه با سال‌های گذشته بسیار اندک است و این موضوع بر وضعیت آب و تولید برق نیز تاثیر گذاشته است. سد دز در فروردین پارسال به‌طور کامل پر بود و حتی در وضعیت سرریز قرار داشت، اما امسال با کاهش محسوس ذخایر روبه‌رو است.

عبور از این شرایط دشوار نیازمند همدلی و مدیریت دقیق منابع آبی است. رهاسازی آب متناسب با نیاز مصارف پایین‌دست ازجمله کشاورزی، آشامیدنی و صنعت درصورت وقوع بارش در بالادست و توجه به حفظ ذخایر راهبردی برای فصل پاییز انجام می‌شود. حفظ ذخایر راهبردی آب برای فصل پاییز ضروری است و اگر ذخایر راهبردی سد‌های مهم استان برای فصل پاییز حفظ نشود، در صورت تاخیر بارش‌ها، استان با بحران جدی مواجه می‌شود.»

کارگران و مسوولان مجتمع کشت و صنعت هفت تپه البته این توجیه مدیرعامل آبفای خوزستان را قبول ندارند چنانکه کارگران معتقدند حجم ذخایر آب در سد دز کافی است، اما بعضی سوءمدیریت‌ها باعث هدردهی ذخایر آبی یا حتی تخصیص ناکافی آب شده است. یک منبع آگاه هم می‌گوید میزان ذخایر سد، بیش از اعداد رسمی اعلام شده است چنانکه ورودی آب به سد دز ۶۰۰ متر مکعب و خروجی سد ۱۲۲ متر مکعب بر ثانیه است، اما طبق اخبار موثق، حجم ذخایر سد در حال حاضر حدود ۱.۸۰ میلیون متر مکعب و ظرفیت سد هم حدود ۲.۵۰۰ میلیون متر مکعب است.

این منبع آگاه می‌گوید ذخایر برفی قابل توجهی در بالادست سد، باقی مانده که ذوب شدن و سرریز این ذخایرهم، میزان ورودی سد را افزایش خواهد داد ولی به نظر می‌رسد مسوولان سازمان آبفای خوزستان به دلیل نگرانی از خشکسالی فراگیر، درصدد حفظ ذخایر آبی برای ماه‌های پیش رو هستند تا مبادا با شرایطی مشابه شورش «غیزانیه» در اوایل تابستان ۱۳۹۹ مواجه شوند.

این منبع آگاه ضمن اشاره به اعتراضات مسوولان مجتمع کشت و صنعت نیشکر هفت‌تپه ظرف هفته‌های اخیر بابت تداوم دوماهه کاهش تخصیص آب به مزارع نیشکر هفت‌تپه و در هشدار بابت مخاطرات اجتماعی و حتی سیاسی خشک شدن مزارع نیشکر هفت‌تپه و کاهش ناگزیر تولید، در توضیح مصداق بعضی سوءمدیریت‌های منجر به هدر دهی منابع آبی استان، از سیل نوروز ۱۳۹۸ استان مثال می‌زند و می‌گوید دلیل اصلی وقوع سیل در این استان، بی‌تدبیری مسوولان در مدیریت ذخایر سد‌ها بود به گونه‌ای که بدون توجه به خسارت رهاسازی حجم بالای ذخایر سدها، دریچه سد‌های لبریز شده را باز کردند که به دنبال رهاشدگی این حجم بالای آب، مزارع کشاورزان در سیلاب غرق شد و این فاجعه خسارت سنگینی بر دوش مردم استان و البته دولت وقت گذاشت.

علاوه بر این منبع آگاه، کارگران مجتمع کشت و صنعت نیشکر هفت‌تپه هم با نگرانی از مشکلات معیشتی به دنبال کاهش تولید ناشی از تامین نشدن حقابه کافی و از دست رفتن محصول نیشکر به دلیل بی‌آبی، می‌گویند که حداقل تا هفته اول اردیبهشت باید حقابه مزارع نیشکر به ۲۰ الی ۳۰ متر مکعب در ثانیه برسد، چون در فاصله اسفند هر سال تا شهریور و مهر سال بعد، موعد کشت است و نیشکر هم یک محصول پرآب بر است ولی با این حال، رییس سازمان آبفای خوزستان با وجود وعده به افزایش پلکانی سهم آب «هفت تپه» هیچ زمان مشخصی درباره تخصیص سهم واقعی به ۹ هزار هکتار مزارع پراکنده و غیرمتمرکز نیشکر تعیین نکرده است.

کارگران می‌گویند به دلیل کاهش حقابه در طول دو ماه اخیر، بسیاری از بخش‌های مزارع نیشکر در این مدت هر سه روز یک‌بار سهمیه آب دریافت کرده و البته کاهش حقابه، نه فقط مزارع نیشکر بلکه محیط زیست و حتی روستا‌های هفت‌تپه را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد، چون اغلب اهالی روستا‌های هفت تپه، دامدار و صاحب دام‌های سنگین هستند و از بی‌آبی، زیان می‌بینند.

«کاهش حقابه فقط مربوط به مزارع نیشکر هفت‌تپه نیست بلکه ظرف دو ماه اخیر، سهم آب برای کل حوزه کرخه کاهش پیدا کرده است. مشکل اصلی هم برای شهرستان شوش دانیال ایجاد شده، چون شهرستان دزفول و شوش دانیال به‌طور همزمان از این حقابه منشعب از سد دز تغذیه می‌کنند ولی تا امروز، سهم شهرستان دزفول کاهش نداشته و مشکل اصلی در شهرستان شوش دانیال و منطقه هفت‌تپه است.

حتی اگر مسوولان قصد مدیریت منابع آبی را دارند، باید بدانند که تعطیلی مجتمع هفت‌تپه، زندگی بیش از ۲۰ هزار نفر از ساکنان شوشتر و هفت‌تپه و شوش دانیال و در واقع، معیشت ۶ هزار کارگر نیشکر هفت‌تپه را به خطر می‌اندازد، چون اگر مزارع نیشکر هفت‌تپه نباشد، مجتمع هفت‌تپه هم تعطیل خواهد شد و ۶ هزار کارگر شاغل در این مجتمع، شغل خود را از دست می‌دهند.»

بیشتر بخوانید: خبر مهم درباره رایزنی ایران با طالبان درباره حقابه هیرمند

این کارگران می‌گویند کاهش حقابه در ماه‌های بهمن و اسفند پارسال هم محسوس بود ولی بارندگی‌های دو ماه پایانی سال، مانع از نگرانی بابت سیراب شدن مزارع نیشکر بود ولی این ایام، موعد رشد نیشکر است و تشنگی نیشکر، معادل از بین رفتن محصول است چرا که نیشکر از آن دسته محصولات کشاورزی است که در صورت دریافت آب کافی، تا ۷ سال به صورت خودرو بار می‌دهد ولی با کمترین تشنگی در زمان رشد و در فاصله ماه‌های بهمن و اسفند هر سال تا شهریور سال بعد و تا موعد برداشت، زرد می‌شود و می‌خشکد و بعد از دو یا سه سال، باید از نو و در زمین شخم خورده کاشته شود که این کاشت جدید مساوی با ضرر اقتصادی است.

«علوفه‌ها و برگ‌های دورریز نیشکر، خوراک دام روستاییان هفت‌تپه است. اگر نیشکر نباشد، گاومیش‌ها و دام‌های روستاییان از بین می‌رود. کانال‌های دست‌ساز در کل منطقه هفت‌تپه، درختان و جنگل‌های این منطقه را هم آبرسانی می‌کند. اگر حقابه هفت‌تپه قطع شود چه اتفاقی برای محیط زیست این منطقه خواهد افتاد؟ مسوولان استان می‌دانند که بی‌آبی باعث شدت گرفتن اعتراض خواهد شد.

طاقت، حدی دارد. وقتی از حد رد شد، مجبوریم فریاد بزنیم و فریاد ما حتما باعث تنش خواهد شد. در این اوضاع اقتصادی و با این گرانی‌ها، مردم طاقت ندارند شاهد تلف شدن دام و سوختن محصولشان باشند. دام و محصول برای دامدار و کشاورز، مثل فرزندش عزیز است. وقتی سوءمدیریت باعث تلف شدن دام و محصول بشود مردم ساکت نخواهند ماند.»

کارگران هفت‌تپه فعلا سکوت کرده‌اند و منتظر محقق شدن وعده افزایش پلکانی حقابه مزارع نیشکرند ولی می‌گویند بی‌آبی، قابل تحمل نیست، چون بی‌آبی باعث نابودی آینده هفت‌تپه می‌شود. کارگران می‌گویند تا اوایل اردیبهشت برای تحقق قول رییس آبفای خوزستان صبر می‌کنند، چون فرماندار هم با اطلاع از کاهش نگران‌کننده حقابه هفت‌تپه در مقایسه با سال‌های قبل، خواستار رفع هرچه سریع‌تر این مشکل شده و موضوع به دلیل اهمیت سیاسی و امنیتی، حتی به میز شورای تامین استان هم رسیده است، اما اینکه چه زمانی دریچه‌های سد دز برای خروجی ۲۰ الی ۲۵ متر مکعب بر ثانیه به سمت ۹ هزار هکتار مزرعه نیشکر بازتر خواهد شد؟!