آیا بیماری زونا خطرناک است؟

اقتصاد۲۴- زونا، که به آن هرپس زوستر یا "shingles" نیز گفته می‌شود، یک بیماری ویروسی است که به طور معمول با ایجاد جوش‌های پوستی دردناک و تاول‌هایی همراه است. این بیماری بر اثر فعال شدن دوباره ویروس واریسلا زوستر (که عامل ایجاد آبله‌مرغان است) در بدن بروز می‌کند.

افراد پس از بهبودی از آبله‌مرغان، ویروس در بدن آنها به حالت غیرفعال می‌ماند و در شرایط خاص می‌تواند مجدداً فعال شده و زونا را ایجاد کند.

چرا زونا ایجاد می‌شود؟

ویروس واریسلا زوستر که مسئول ایجاد آبله‌مرغان است، پس از بهبودی از آبله‌مرغان به طور غیرفعال در سلول‌های عصبی بدن باقی می‌ماند. در برخی افراد، به ویژه آنهایی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند، این ویروس می‌تواند دوباره فعال شود و به زونا تبدیل گردد. این فعال‌سازی ممکن است در نتیجه عواملی مانند استرس، بیماری‌های مزمن، پیری، مصرف دارو‌های سرکوب‌کننده سیستم ایمنی یا جراحی‌های بزرگ رخ دهد.

علائم زونا

زونا معمولاً با یک سری علائم شبیه به آنفولانزا شروع می‌شود، از جمله:

- درد یا سوزش در ناحیه‌ای از بدن

- حساسیت پوستی یا خارش

- تب و سر درد

- احساس ناخوشی عمومی

پس از چند روز، این علائم به تدریج به یک یا چند ناحیه پوستی تبدیل می‌شوند که قرمز و متورم بوده و تاول‌های پر از مایع روی آنها شکل می‌گیرد. این تاول‌ها معمولاً در نواحی خاصی از بدن مانند کمر، سینه، گردن یا صورت ظاهر می‌شوند و بیشتر در نواحی مربوط به عصب‌های خاصی که ویروس در آنها مستقر شده است.

آسیب‌ها و عوارض زونا

زونا می‌تواند آسیب‌های جسمی و روانی شدیدی به افراد وارد کند. یکی از جدی‌ترین عوارض زونا، درد عصبی به نام "نورالژی پس از زونا" (Postherpetic Neuralgia) است که می‌تواند حتی پس از بهبود جوش‌های پوستی برای ماه‌ها یا حتی سال‌ها ادامه یابد. این درد می‌تواند بسیار طاقت‌فرسا باشد و کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد.

بیشتر بخوانید:۶ خوراکی برای زنده کردن مغز

علاوه بر نورالژی پس از زونا، دیگر عوارض شامل عفونت‌های چشمی و آسیب به چشم، عفونت‌های پوستی ثانویه، و گاهی آسیب به اعصاب صورت است که می‌تواند منجر به فلج موقتی عضلات صورت (بیماری بل) گردد.

چگونه زونا تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص زونا عمدتاً بر اساس تاریخچه پزشکی بیمار و بررسی علائم ظاهری آن صورت می‌گیرد. پزشکان معمولاً به راحتی می‌توانند از طریق مشاهده جوش‌های تاولی و دردناک، زونا را تشخیص دهند. در برخی موارد، آزمایش‌های آزمایشگاهی مانند تست PCR یا کشت ویروسی ممکن است برای تایید تشخیص انجام شود.

درمان زونا

در حالی که هیچ درمان قطعی برای زونا وجود ندارد، اما درمان‌های دارویی می‌توانند شدت علائم را کاهش داده و مدت زمان بیماری را کوتاه کنند. دارو‌های ضدویروسی مانند آزیلوویر، والاسیکلوویر و فامسیکلوویر می‌توانند در مراحل ابتدایی بیماری موثر باشند و از تکثیر ویروس جلوگیری کنند.

علاوه بر دارو‌های ضدویروسی، درمان‌های حمایتی مانند مسکن‌ها برای کاهش درد، پماد‌های ضد التهابی و حتی دارو‌های ضد افسردگی و ضد اضطراب ممکن است برای کنترل علائم به کار روند. در برخی از موارد، پزشکان از درمان‌های خاصی مانند تزریق کورتیکوستروئید‌ها یا استفاده از تسکین‌دهنده‌های موضعی برای کاهش درد و التهاب استفاده می‌کنند.

پیشگیری از زونا

پیشگیری از زونا در درجه اول بر اساس تقویت سیستم ایمنی بدن و جلوگیری از فعال شدن ویروس واریسلا زوستر است. یکی از بهترین روش‌های پیشگیری از زونا، واکسن آن است. واکسن زونا، به ویژه برای افراد بالای ۵۰ سال، توصیه می‌شود و می‌تواند خطر ابتلا به بیماری را کاهش دهد. این واکسن همچنین می‌تواند از شدت و عوارض ناشی از بیماری بکاهد.

واکسن‌های ضد زونا در دو نوع موجود است: واکسن زونا زوستر (Zostavax) و واکسن جدیدتر Shingrix که به طور کلی مؤثرتر و با دوام‌تر است. شواهد نشان می‌دهند که Shingrix می‌تواند خطر ابتلا به زونا و عوارض آن را به میزان ۹۰ درصد کاهش دهد.

چه کسانی در معرض خطر زونا هستند؟

زونا می‌تواند هر فردی را که سابقه آبله‌مرغان داشته باشد، تحت تاثیر قرار دهد. با این حال، برخی افراد در معرض خطر بیشتری هستند:

۱. افراد مسن‌تر: خطر ابتلا به زونا در افراد بالای ۵۰ سال افزایش می‌یابد.

۲. افرادی با سیستم ایمنی ضعیف: افرادی که تحت درمان‌های سرکوب‌کننده سیستم ایمنی هستند یا به بیماری‌های خاصی مانند HIV مبتلا هستند، بیشتر در معرض ابتلا به زونا قرار دارند.

۳. افرادی که استرس یا بیماری‌های مزمن دارند: استرس‌های روانی و بیماری‌های مانند دیابت، سرطان یا بیماری‌های خودایمنی می‌توانند ریسک ابتلا به زونا را افزایش دهند.

زندگی با زونا

بیشتر افراد مبتلا به زونا پس از درمان، بهبودی کامل پیدا می‌کنند. با این حال، برخی افراد ممکن است با مشکلاتی مانند نورالژی پس از زونا مواجه شوند که می‌تواند برای مدت طولانی ادامه داشته باشد. این درد می‌تواند بسیار آزاردهنده و گاهی ناتوان‌کننده باشد. بنابراین، مدیریت درد و بازگشت به زندگی عادی برای بسیاری از افراد مبتلا به زونا یکی از چالش‌های عمده است.

زونا یک بیماری ویروسی است که از فعال شدن دوباره ویروس واریسلا زوستر در بدن ناشی می‌شود و می‌تواند با ایجاد جوش‌های پوستی دردناک و عوارض طولانی مدت همراه باشد. پیشگیری از زونا با واکسن و تقویت سیستم ایمنی بدن امکان‌پذیر است، اما برای درمان آن نیاز به دارو‌های ضدویروسی و تسکین‌دهنده‌های درد است. افراد باید به علائم اولیه بیماری توجه کرده و در صورت مشاهده علائم زونا، به پزشک مراجعه کنند تا از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری شود.